Jain Dharm Prakash 1964 Pustak 080 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 4

28&BERRYES
શ્રી વમાન-મહાવીર
ક્રિમિત મણકા ૨જો :: લેખાંક : ૧ લેખક : સ્વ. માતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડિયા (મૌક્તિક) પ્રકરણ ૧ લુ ગર્ભાભિધાન અને ચ્યવન :
પ્રભુ મહાવીરના જીવ દશમા પ્રવ્રુત વૈમાને દેવલાક હતા.
અહીં સમજણુ સ્પષ્ટ થવા માટે બાર દેવલાકનાં નામ જાણી લઇએ : ૧. સૌધમ` દેવલોક, ૨. ઈશાન દેવલાક, ૩. સનત્કુમાર દેવલોક, ૪. મહેન્દ્ર દેવલાક, પ. બ્રહ્મ દેવલાક, ૬. લાંતક લેક, છ. મહાવક્ર દેવલાક, ૮. સહસ્રાર દેવલાક, ૯. આણુત દેવલેક, ૧૦. પ્રાણંત વલાક, ૧૧. આરણ્ય લેવલેક, ૧૨. અચ્યુત દેવલાક. આ બાર દેવલેમાં એ બે પડખે ઉત્તર દિશાએ અને ઈશાન ખૂણામાં આવેલાં છે, પણ પાંચમુ, છ, સાતમું અને આમુ દેવલાક એક એક પ્રત્યેક એક ઉપર એક એમ આવેલા છે. આ ખારે દેવલોકના દેવા કપેાપપન્ન કહેવાય છે. તી. કરના જન્માદિ પાંચ કલ્યાણક વખતે જે હાજર થઈ પૂજાસેવા અલ્ટ્રાહ્નિકા મહેાત્સવમાં ભાગ લેવાના જેમને! આચાર છે તે કપેાપન્ન દેવા છે. જીવનપતિ, વ્યતર, જ્યાતિષી અને બાર દેવલોકના દેવા કટપ્પાપપન્ન છે, જ્યારે નવગ્રેવેયક તથા પાંચ અનુત્તર વૈમાનના દેવાને એ કલ્પ નથી, તેથી તે કલ્પાતીત કહેવાય છે દરેક દેવલેાકના ઉપરીતે ઈન્દ્ર કહેવામાં આવે છે. કપાતીત દેવા જિનકલ્યાણુક વખતે પેાતાના સ્થાન પર રહી ભક્તિ કરે છે અને ત્યાં કાઈ ઉપરી કે કાઈ સેવક હાતુ નથી, સર્વ સમાનભાવે વર્તે છે. આ રીતે કપાપન્ન અને કપાતીત એવા એ વિભાગ દેવાના પડે છે. આ હકીકત ધ્યાનમાં રહે.
મહાવીરસ્વામીના જીવ ઉપર જણાવ્યા તે પૈકી દશમે દેવલે વીશમે ભવે ગયેા હતેા. ત્યાં દેવ તરીકે અનેક પ્રકારને આનંદ કરી તીર્થંકરના
કલ્યાણકના મહોત્સવમાં ભાગ લઇ પેાતાનુ દેવ તરીકેનું વીશ સાગરાપનનું આયુષ્ય પૂર્ણ કરી તે ભરતક્ષેત્રમાં જન્મ્યા. દેવતાનું આયુષ્ય જ્યારે છ માસનુ બાકી રહે છે, ત્યારે તેના ગળાની માળા કરમાવા લાગે છે. ત્યારે તે ઉપયોગ સૂફી જુએ છે એટલે એને ખબર પડે છે કે હવે એનેા અ ંતકાળ નજીક આવ્યા છે. આ વખતે ગર્ભાવાસની પીડા અને મનુષ્યના દુઃખો કે બીજી ગતિમાં પડવાના દુઃખા વિચારી, લક્ષ્યમાં લઇ મિથ્યાદષ્ટિ દેવા માથા ફૂટે છે, હાય વરાળ કાઢે છે, નિઃસાસા મૂકે છે અને હવે પછી પોતાને કેવું દુઃખ પડશે તે વિચારથી અતિ શેક કરે છે તથા પેાતાનુ લાખો વર્ષનુ આયુષ્ય એળે ગુમાવી નાખ્યું તે માટે લિંગીરી બતાવે છે. પણ આવેલી તક ન લીધી, તેને સદુપ્રયાગ ન કર્યો અને હવે શાક કરવા નકામા છે.
તકનું તે। એવું છેકે એ તા જ્યારે તે આવે ત્યારે સદુપયોગ કરવામાં આવે તેા તેને લાભ લેવાય,
ખાકી તફ ગ તે તેા ગઇ જ, પછી તે પાછી આવતી નથી. આપણે ઘણીવાર દેરાસરમાં પ્રેરણાત્મક વાકય સાંભળીએ છીએ કે • આવે! અવસર ફરી ફરીને નહિં આવે. ' આ વાકયમાં ઘણા અ રહેલ છે. દેવતાના પસ્તાવા નકામે છૅ, મળેલ મેાટા આયુષ્યને જો પાતે મિથ્યાચારી હોય તે આનંદ વિલાસમાં પૂરૂ કરી નાખે છે અને છેવટના છ માસમાં તેને જે દિલગીરી થાય છે તે આખી જિંદગીમાં કરેલ પૌદ્ગલિક આનંદ સામે મૂકવા જાય છે અને જાણે પોતે કાંઇ ન કરી શક્યા તેને શેક કરે છે અને પેાતાના દેવ તરીકેના ભવને વિભગ જ્ઞાનથી એળે ગયેલ જાણે છે. તેને વળી વિશેષ ખેદ એટલા માટે થાય છે કે પેાતે આવડા મેટા ભવમાં એક પણ નવકારશીનું પચ્ચખ્ખાણુ
==( ૧૦૨ )===