Jain Dharm Prakash 1960 Pustak 076 Ank 02

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

કે
:: અન્ના જજા,
: "
* -
Ea. ' : * - રાધા'
thકા દtt e esa * F). ,''Writy arr: PEThierra
||Tu
શી ઉc (ાની ઉપમા
"
Trઘ પ્રાdદા
DE ** ગુ
જ
"? ;
" ;
.
-
1 Exe.
* *
* #
R
'J', 'axr" 1
લેખક : મુનિરાજશ્રી મહેન્દ્ર સુનિ: હત્યારે મારે “ ઉત્તરાધ્યયન સુત્ર જવાનું થયું સમાનતા બનાવની રમ? તે દ્વારા નામી અડકન, ત્યારે જણાવ્યું કે તેમાં ઉપલબ્ધ થતી ઉષાઓને વકતાનો અભિપ્રાય હરદ્ધતાથી સમજી શકે છે, જે ને અલગ તારવી લેવાય તે અ » નાના , જે પાસ દષ્ટ્રિએ જોઈ એ તે તેનું મહત્વ ધ છે. રાધે તેના પરિવાલન પશુ થી જાય. હેતુથી કે આપને કેમ ઉદાહરણ જોઈ સુધી વાત એ સ્વતંગ નેધ કરવા માંડે લી. પછી તેમાં 5 ઉપર આવીએ. (૧) કવિ કાલિદાસે ' રઘુવંશ 'નો વિવાર ઉમેરી વુિં મારે રહ્યો છું,
શરૂ એતમાં મહાદેવ અને ૫:- અમેદ સંબ પ્રસ્તુત સુત્રગત ઉપમાઓને છેલ્લે કરતાં બતાવ્યા “વાઈ રૂ વન પાર્તા- ” અગાઉ આપણે એ જાણી લઈએ કે-(૧) ઉપમા એમ કહી વાણી અને રથ પર પુર જેવા સંબંધ શું છે, (૨) સાહિ-ક્ષેત્રમાં તેનું સ્થાન અને હોય છે તેમ પાર્વતી અને મહાદેવને પાર પરિક (૩) તેની ઉપયે.ગતા.
સંબંધ પણ તેટલે જ ઢિને છે, તેમ! કોને * (૧) લેકા માં પહેલા ના 1 ન!-- મુ.
વાર્થની ઉપમા દ્વારા શિવ-પાર્વતીની છે પણને “ અલંકાર' શબ્દથી પણ અ. પણે કહેતાં વૃનત કરી છે. આવ્યા છીએ. અલંકાર છે જેમ શરીરનું ભા ' (૨) આ જ રીતે સમાચાર ધમ-માં પણ સ્થળે ચિહ્ન છે તેમ શાસ્ત્ર - સંદર્ભ (રચના) પણ અલું. સ્થળે તાત્વિક ઉપચાએ જડી આવે છે. દા. ત. કારથી દીપી ઉઠે છે. આવા અલંકાને સંસ્કૃત जहा खरो चंदनमारबाही, વાંડમયમાં ખાસ અલગ વિભાગ પણ છે
भारस भागी नहु चंदणस । તેમાં ૧૦૦ ઉપર તો અક્ષકાર જ છે. ‘ઉપમા
एवं खुणाणी चरणेण हीणा પણુ અલંકા પૈકી એક છે પરંતુ તેનું સ્થાન नागस भागी नहु सुग्गईए । જોઈએ તે બધાથી ચઢિયાતું છે. મુખ્ય અને ઈ
-અર્ધાન ચંદનના કાને ઉપાડતે ગર્દન એ ભૂત અલંકાર * ઉપમા” છે, અને બી - ૧૬! જ
જેમ માત્ર કાષ્ઠના બેજના જ ભાગી છે, નહિં કે અલંકારોની તે જનની કહી શ8ાય.
ચંદનની સુવાસને–તેની ખુબેને, તેમ માત્ર * (૨) આજ સુધી લગનગ દરેક ગ્રંથકાર પોતાની જ્ઞાનના બેજને ધારણ કરતો જ્ઞાની છે તે રચનામાં ઉપમાલંકારને ઉપયોગ કરના સભ્ય છે. ચારિત્ર-આચાર થી વિમુખ હશે તો તે કેવલ પેલી પછી તે કાવ્યગ્રંથ હોય કે ધર્મગ્રંથ હોય ! જટિલ ગક્ષની જેમ ગ્રંથગત જ્ઞાનરૂપ ભાર –બેજને જ ગણાતું તર્કશાસ્ત્ર કે જેને પણ, અર્થ- કાન્વિને ભાગીદાર બનશે; સદ્દગતિ કદાપિ નહિ. અહિં હળવું બનાવવા આ ઉપમાને સરકારી લેવા પડશે. આચારવિહીન જ્ઞાનીની ચંદનકાર્ઝેને ઉપાડનારી છે. આ રીતે આ પશુને તેની સર્વગ્રાહિતાને ગર્દભ સાથે સરખામણી કરવામાં આવી છે. ' ખ્યાલ આવી શકે છે.
બજ ઉપાડવાનો ગર્દને અને તેને લાઇ (૩) ઉમાશંકારનું મુખ્ય કાર્ય છે. સર્વના ઉઠાવનાર બીજે, એ જેટલી વિષમ રિથતિ છે, તે અનઅવમાં આવતાં દછું તે સાથે મૂલ-વિચારની સ્થિતિ અભાવિત અપરિણત જ્ઞાનીની છે. એ