________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી પ્રશ્નોત્તરસા શતક-સા અનિલ સિં : (૨૬) : ધ અનુ. આચાર્ય શ્રી વિજયમહેસ્રીધરજી મહારાજ
૫૦ (૧૦૯) પાંચ શ્રવથી વિક્રમવું ઈયાદિ યમના ૧૭ ભેદ તે પ્રસિદ્ધ છે. પરંતુ ભૌજા પ્રકારે કુક ભેદ સયમ અને અસયમના શાસ્ત્રમાં સભળાય છે તે કેવી રીતે જાણવા ?
લૅ—પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ, વનસ્પતિ, બે ઇન્દ્રિય, લીન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિય, પંચેન્દ્રિય-આ નવ પ્રકારના વા વિષે યતવાવડે પ્રવૃત્તિ કરવી તે વિધ સયમ ૯, તથા અજીવસમ ૧૦, પ્રક્ષાસંયમ ૧૧, ઉપેક્ષાસંયમ ૧૨, પાિપના સંયમ ૧૩, પ્રમાજના સંગમ ૧૪, મન-વચન-કાયાના યેગાને શુભ કાર્યમાં પ્રવર્તાવવા અને અશુભ કાર્યોથી રોકવા એ ત્રિવિધ સંયમ ૧૭- આ સત્તર પ્રકારના સંયમ અને એનાયી વિપરીત તે અસંયમ છે, પાંચ અજીવ સંચમાર્દિના અનિયુક્તિ આદિ સત્રથી જાણુવે, તે સંબધી પાર્ડ આ પ્રમાણે છે- पुढ विदगअगणिमारुअवणस्स वेइंदियतेइंदिय પરચિપ ચેમ્પિયા તથા નીત્તિ” અવમાં સીલકુલ લાગેલ પુસ્તકા િગ્રહણ કરવાથી અસંયમ થાય છે જેથી તે ગ્રહણ કરવુ ન,િ આદિ શબ્દથી
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્રની ટીકામાં એટલી વિશેષતા છે “અન્નીત્રવાયડસંચમો વિકટ સુવર્ણી, બહુધ્ધ વસ્ત્ર પાત્ર પુસ્તક વિગેરે ગ્રહણ કરવા તે કાયમ અસયમ, અને તે વિકટ સુવર્ણાદિ ગ્રહણ ન કરવા તે અવકાયસયમ, ઉપેક્ષા અસયમ-અસ યમયે ગેસને વિષે પ્રવૃત્તિ કરવી એટલે સાવઘ કાર્યમાં મના િગેડને પ્રવર્તાવવા, ચમયે ગાને વિષે એટલે નિધ કાર્યોમાં મનાદિયોગાર્ટ ન પ્રવર્તાવવા, તે ઊપેક્ષા અ યમ,
“ સૂસવળો – તળવળમાં – સમવળાં ખ
હતું ચામડું-આ મહેણું કરવાથી અસયમ થાય અને અને ત્યાગ કરવાથી સમમ યાય ૧૦ ભેદ થયા. પ્રેક્ષાસ યમ–પ્રથમ ચક્ષુવર્ડ ભૂમિ જોઇને પછી કાઉ સગ્ગ, શયન વિગેરે કરવુ` ૧૧, ઉપેક્ષા એ પ્રકારે હાય છે, સંગતવ્યાપાર ઉપેક્ષા અને ગૃહસ્થવ્યાપાર
પાંચ પ્રકારના વસ્ત્ર, પાંચ પ્રકારના ધાસ, પાંચ પ્રકા-ઉપેક્ષા સયમ એનાથી વિપરીત- મનાદિ ગાતે સ“મ યોગાને વિષે પ્રવર્તાવવા અને અસમમ યેગાને વિષે ન પ્રવર્તાવવા તે ઉપેક્ષા સંયમ કહેવાય, પ્રમાના અસ યમ-પાત્રાદિનું પ્રમાન ન કરવું અથવા અવિધિથી પ્રમાન કરવું તે, તેનાથી વિપરીત પ્રમાજૂના સંયમ જાણુલું, “પુખ્તવજી ચત્તુતં અન્નાપ્રાસાદ નામના જે ગ્રન્થ રચ્યો છે તેમાં “ દુિન નિષ્ઠુન્નુમ "થી શરૂ થતુ પદ્ય આપી એમાં દર્શાવાયેલાં આઠ પ્રાતિાર્યોની સમજણું આપી છે,
હિન્દી-શ્રી વિજયાનન્તસૂરિએ ઉર્ફે આત્મારામજી મહારાજે વિ. સં. ૧૯૫૧માં ધૃતનિય
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉપેક્ષા તેમાં સચત્તવ્યાપારમાં પ્રમાદ કરતા સાધુને જોઈને પ્રેરણા કરવી તે સમૃતવ્યાપાર ઉપેક્ષા, સાવદ્ય દામિ પ્રવૃત્તિ કરતા ગૃહસ્થને જોઇને પ્રેરણા ન કરવી તે ગૃહસ્થ
પાર ઉપેક્ષા કર, જરૂરથી અધિક વચ્ચે ભાત-પાણી દિ વિધિપૂર્ણાંક પરડતા ત્યાગ કરતાં જે થમ તે તે પાાિપના સંયમ ૧૩, “ સત્ય માન નવ-સંજ્ઞમો” ગૃહસ્થના દેખતા રજોહરણવર્ડ પ્રમાન ન કરવું તે રૂપ સયમ, “તેને પ્રમન્નત્તિ” મૃદુસ્થના અભાવે રોડવર્ડ પ્રમાન કરવું તે વર્ષ સયમ તે પ્રમાના સયમ ૧૪-એવી રીતે આ ચતુર્દશ ભેદ અને પન, વચન, કાયાની શુભ પ્રવ્રુત્ત એ ૧૭ ભેદ જાણવા,
હું આ ગ્રન્થ અમચન્દ્ર પી. પરમારે ઈ. સ. ૧૯૦૨ માં પ્રસિદ્ધ કર્યાં છે.
For Private And Personal Use Only
