________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૭.
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ,
[ પેજ–મહા
'
"
વાપન્ન ટીકામાં તેમજ મલયગિરિષ્કૃત ટોકામાં ચન્દ્રષિની ‘ મહત્તર ' નામની પદવી વિષે ઉલ્લેખ નથી, જો કે એમને કેટલાક ‘ મહત્તર ” ગણે છે. આથી મહત્તર તરીકે એમને પ્રથમ કેણે એળખાવ્યા એ પ્રશ્ન વિચારવા જેઇએ. ચન્દ્રષિની કૃતિઓ—ચન્દ્ર'િતી એક કૃદંત તે પચસગતુ છે, અને એ પાય ( પ્રાકૃત ) માં છે. એમની બીજી કૃતિ તે આ ઉપરની દસ દ્વાર À।ક જેવડી સ’સ્કૃત કૃતિ છે. સત્તત્તર એ તે એમની કૃતિ નથી. વળી એના ઉપરતી સુઙ્ગિ ( ણિ ) એમણે રચી હોય એમ અર્વાચીન દ્વાથપોથી જોતાં તે જણાતુ નથી. એટલે તાડપત્રીય પ્રતિ આ સંબંધમાં તપાસાવી જોઇએ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ક્યારે રચાઇ એ દર્શાવાયું
*
,,
66
ચષિના સમય—પચસગડ કે એની સ્વેપન્ન ટીકા નથી એટલે ચન્દ્રધિંના સમય માટે અનુમાન કરવું પડે તેમ છે. પાંચમ ગ્રડ નામના ગુજરાતી અનુવાદમાં “ નિવેદન ” માં કહ્યું છે કે “ આ આચાય મહારાજ ક પ્રકૃતિ અને પ્રાચીન કગ્રંથકારની પછી થયેલા ઢુવાથી તેમણે આ ગ્રંથના પડેલા ભાગમાં પાંચ કમ ગ્રંથ આદિના અને બીજા ભાગમાં ક`પ્રકૃતિ અને સતિકા-છઠ્ઠા કર્મ ગ્રંથને! સગ્રહ કર્યો છે. ”
અહીં ‘ આચાર્ય મહારાજ ' એમ કેમ કહ્યું છે તે સમજાતુ નથી. ચર્ષિ ‘સૂરિ ’ પત્રથી વિભૂષિત હતા એવા કાઇ ઉલ્લેખ જોવા જાણવામાં નથી.
આજે મળતી ક પ્રકૃતિ અને સતિકાને ઉપયોગ પચસોંગહમાં કરાયેા છે એમ માનતાં આ ખેની રચના બાદ પાંચસંગહું રચાયાનું માનવું યુક્તિયુક્ત ગણાય. વિશેષમાં એ માન્યતાના ઉપર આધાર રાખી હું પાંચસગના રચનાસમય આ અંતે કૃતિથી આસરે બસે ખસે! વર્ષ જેટલા અર્વાચીન માનવા લલચાઉં ....
પ્રાચીન ક ગ્રંથકારથી જે ગતિ, જિનવલ્લભગણિ, શિવશમ સૂરિ કમ્મથયના કાં અને અધામિત્તના પ્રણેતા પણ અભિપ્રેત હોય તે તે વાત દૃષ્ટ નથી, કૅમકે જિનવલ્લભના સમય ક્રમની ખારમી સદી છે અને મા પૂર્વે તે! ચન્દ્રષિ થયા જ હાવા જોઇએ. ગર્ષિના સમય વિક્રમની દસમી સદી મનાય છે તે એમની કૃતિ નામે કવિવાગને પચસ’ગહુની રચનામાં ઉપયોગ થયો હૈાય એ વાત માનતાં ખચાવું પડે, કેમકે દસમી સદીની કૃતિની મહત્તા વગેરે જણાતાં અને સ્વીકારાતાં એકાદ સદી તેા વહી જાય ને ? અને જો એમ જ ડૅાય તે ૫'ચસ'ગહ વિક્રમની ૧૧ મી સદીની કૃતિ ગણાય.
સયગની વાત આથી જુદી છે, કેમ કે એની રચના તે વિક્રમની પાંચમી સદી જેટલી તે પ્રાચીન મનાય છે જ .બીજા એ કમ પ્રથાના કર્તાનાં નામ કે એમના સમય વિષે આપણે જ્યાં સુધી અજ્ઞાત છીએ ત્યાં સુધી એને વિચાર શા કામને ?
66
પાંચ
આ સંબંધમાં પુણ્યવજયજીતે આમુખ તપાસીએ તે પૂર્વે એ નોંધીશ કે 'ગ્રંથ આદિ ” એ ઉલ્લેખગત ‘ આદિ ’થી નિવેદનકારને શું અભિપ્રેત છે તે જાણવું ખાકી રહે છે.
For Private And Personal Use Only
