________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વ્યવહાર-કૌશલ્ય છે
(૨૯૯). સાચું કહેવું અને ખોટું કરવું એ તો નરી મૂર્ખાઈ છે. એ રીતિ કેઇને છેતરતી નથી અને એ કશું સારું પરિણામ નીપજાવતી નથી.
હું સાચો માર્ગ કયો છે તે જાણું છું અને તેની મહત્તા રવીકારું છું, પણ મારા પિતાના સંબંધમાં હું બેટો માર્ગ અનુસરું છુ ”આવું કોઈ બેલે તો તેના ઉપર ફિટકાર પડે, તેના ઉપર ધ્યાનત વસે, તેની અક્કલ ગામતરે ગઈ છે એવો તેના ઉપર આક્ષેપ થાય. છતાં બરાબર અવલોકન કરતાં જણાશે કે સામાન્ય ડાહ્યા કે કુશળ વહેવારુ માણસે સાચું શું છે તે બરાબર જાણતા હોય છે, સમજતા હોય છે, સરકારના હેવ છે, છતાં કામ કરવાનો વખત આવે ત્યારે માણસ પોતાના વિચારોને ઘણીવાર નેવે મૂકી દે છે. દરેક માણસ જાણે છે કે અભિમાન કરવુ દંમ કરે, ક્રેપ કરવો એ દરેક વાત ખરાબ છે, છતાં પ્રસંગ આવે ત્યારે ફસકી જાય છે અને ગેટ વાળી બેસે છે, અને પછી પિતાને સાચે ખાટો બચાવ કરવા મંડી જાય છે. આ નરી મૂર્ખાઈ છે, મંદતા છે, અપજ્ઞના છે. એમાં એને સારવાર થાય નહિ, એની કીર્તિ જામે ન,િ એનામાં ચારિત્રબંધારણ જામે નહિ, એને પોતાની જાત પર ભરોસો આવે નહિ અને એ ઉતરોતર વિશિષ્ટ પ્રતિમય જીવનમાં વધારો કરે નહિ.
કુશળ માણસની કથની અને રહેણી એક સરખી જ હોય, એના વિચાર અને વર્તનમાં એકવાયતા હોય, એ જેવું બોલે તેવું કરે, એ જેવી બીજાને સલાહ આપે તેવી જ રીતે સમાનસંયોગમાં પિતાના સંબંધમાં વર્તન કરે, જેટલું કાપ બીજાને અંગે વાત કે સલાહ આપતી વખતે બતાવે, તેટલું જ પિતાના કાર્ય વખતે પણ દાખવે એનામાં દેખાડવાના દાંત જુદા હોય અને ચાવવાના જુદા હોય એવું ન બને અને એના પ્રભાવશાળી વચન પર જનતાની પ્રતીતિ એના વર્તનની સમાનશીલતાને જ અવલંબે. બાકી “પોથીમાંનાં રીંગણું ”ની પદ્ધતિ અતિ અનિષ્ટ છે. બીજાને ઉપદેશ આપવાને વખતે એ સ્વર્ગભૂમિની વાત કરે અને પોતે વ્યવહારથી પણ ભ્રષ્ટ થઈ પાતાળમાં ઊતરી જાય એ રીતિ એને પિતાને લાભ કરતી નથી અને અન્યને છેતરતી નથી. લોકપ્રતીતિ તે ઘણીવાર
આરિસા જેવી હેય છે, એમાં પોતાનાં અંતરનું પ્રતિબિંબ ઘણી ખરીવાર આબેહુબ પડે છે અને માણસ કેટલીક વાર ટૂંક વિચાર કરી પોતાને ગળો ગબડાવવા મન કરે છે, પણ એમાં જીપરને હાનિ જ થાય છે. દુનિયા એવા દંભીથી અંતે છેતરાતા નથી અને આવા ઢોંગી કે ભીની વાત લાંબો વખત ટકતી નથી. બીજાને સાચો ઉપદેશ આપનાર ઉઘાડે પડી જાય ત્યારે તેનો અધઃપાત શતમુખ થઈ જાય છે.
માટે વાત કરો તેમજ વર્તે, બીજાને સલાહ આપો તેને અનુરૂપ પોતાના સંબંધમાં વ્યવહાર કરે, જે ઉપદેશ આપે તે વ્યવહાર કરે. એમ કરશે તે અન્ય પર અસર
For Private And Personal Use Only
