________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છર જ્ઞાનપંચમીનું રહસ્ય અને જ્ઞાનનું માહાતમ્ય છે
લેખક –મુનિશ્રી ન્યાયવિજ્યજી (ત્રિપુટી) આપણું સમાજમાં નૂતન વર્ષના પ્રારંભકાલમાં જ્ઞાનપંચમી બહુ જ મહત્વનું પર્વ આવે છે. પ્રાયઃ આબાલવૃદ્ધ આ પર્વની ઉપાસના કરે છે. હું ન ભૂલો હોઉં તો સંવત્સરી મહાપર્વ પછી આબાલવૃદ્ધ જે અપૂર્વ ઉત્સાહથી આ પર્વમાં ભાગ લે છે તે ખૂબ જ પ્રશંસનીય છે.
જ્ઞાનપ્રાપ્તિ માટે જ્ઞાનતરાય તેવું જ પડે છે અને એનું સાધન જ્ઞાનપંચમીનું આરાધન છે. જ્ઞાનપંચમીના આરાધનથી વરદત્ત અને ગુણમંજરી જ્ઞાનાંતરાય તેડે છે, તેઓ સમ્યગૂજ્ઞાન મેળવે છે અને આખરે ચારિત્ર સ્વીકારી કઈ રીતે સિદ્ધબુદ્ધ બને છે, પરમ જ્ઞાની બની મુક્તિએ પહેચે છે તે એ દૃષ્ટાંત આપણને સમજાવે છે.
આપણને આ દતથી શીખવાનું એ મળે છે કે-કોઈ પણ જ્ઞાન કે જ્ઞાનની અશાતને ન કરવી; જ્ઞાન કે જ્ઞાનેપગરખું, જ્ઞાની કે જ્ઞાનોપાસકનો અનાદર-અવમાન કે તિરસ્કાર ને કરવાં. બની શકે એટલી જ્ઞાનની સેવા, ભક્તિ, વિનય અને બહુમાન કરવાં. એમને જ્ઞાનનાં શુદ્ધ ઉપગરણ પૂરાં પાડવા, એમને જ્ઞાનપ્રાપ્તિના સાધનો આપવા અને ભણવા, વાંચવા, વિચારવાની અનુકૂળતા કરી આપવી. તેમજ આપણી પાસે જ્ઞાન હોય તે વિના સંકોચે બીજાને આપવું. જ્ઞાન આપતાં ગમે તે કષ્ટ પડે પણ આનંદથી જ્ઞાન આપવું; એમાં કદીયે સંકોચ ન કરે કે દીલની ચોરી ન કરવી.
જ્ઞાન એ સૂર્યના પ્રકાશ જેવું તેજસ્વી છે. અંતરના અજ્ઞાનાંધકાને છેડીમેડી નાંખશે. જ્ઞાન એ તે શરદ્દ પૂર્ણિમાના પૂર્ણ ચંદ્ર જેવું અમૃત વરસાવનાર છે. આપણા અંતરના કષાયને શીતલ કરશે, અરે ! તમને એના અમૃતા કિરણેથી પરમ સમભાવી, સહિષ્ણ, ઉદાર, ક્ષમાશીલ અને પ્રિયંવદ બનાવશે. જ્ઞાન એ તે વહેતી નિર્મલ ગંગાની જેમ તમારા અંતરના મેલ ધોઈ નાંખશે. ઇગ્ય-અસૂરો-કલહ-દેષ નાશ કરશે, તમને પુનિત બનાવશે, રિસ્થતપ્રજ્ઞ બનાવશે, તમને સ્વયંપ્રભ બનાવશે, અરે ! એ તો તમને જમદુવંઘ બનાવશે. જ્ઞાન એ તે મહાન અપૂર્વ કલ્પવૃક્ષ છે. તમારી મને સાધના સિદ્ધ કરી આપશે, તમારી મનોકામના પરિપૂરું કરી આપશે, તમારી અભિલાષાઓ શાંત કરશે પશુ યાદ રાખજો આ જ્ઞાનરૂપી કપક્ષ તમને સંતોષરૂપી ફલ આપશે તમારી મનઃકામનાઓ છતાઈ જશે, ઈદ્રિયોના ઘડા શાંત થઈ જશે, કામાલ કરી જશે. ઇચ્છાઓ, કહપનાઓ, સંકલ્પવિકપિ બળીને ભસ્મીભૂત થઈ જશે. આ છે અપૂર્વ જ્ઞાન-ક૫ક્ષને પ્રતાપ.
જ્ઞાનપંચમીનું મહાપર્વ આપને શીખવે છે કે જ્ઞાન અને જ્ઞાનીની સેવા, ભક્તિ, વિનય કરે. જ્ઞાનાવરણીય તેડવા માટે બાહ્ય અને અત્યંતર તપ કરે. જ્ઞાનની રક્ષા કરે. જ્ઞાનના સને સંભાળે.
For Private And Personal Use Only
