________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧ લો. ]
આત્મવિકાસ.
૧૫
થઈ શકે નહીં. આપણે એ જાણવામાં છે કે, એકાદ દુર્વ્યસની અને પાપી ગણાતે મનુષ્ય પણ પ્રસંગોપાત તેને અવસર મળતા મોટા સંત-મહાત્મા બનો ગએલ છે. બાલપગમાં કેટલાએક નાલાયક ગણાતા મનુષ્ય પાછળથી મોટી પદવીના ધારક થઈ જાય છે. એટલે આમ થશે જ નહીં એમ એકતિ માની લઈ ઉન્નતિને માર્ગ જ બંધ કરી દેવો એ ઠીક નથી. માનવે ધારે તે તે પિતાના આત્મામાં રહેલી ગુપ્ત કતઓ ખીલવી શકે અને તેને ઉચાંક મેળવી શકે. અરાત અને સદાને રાગી ગણાતે માગસ ચેય આહાર અને મનસંયમ પાળી આરોગ્યના માર્ગે ચાલે તો બલવાન અને નિરોગી થઈ શકે. વ્યસની માણસ ધારે તે નિર્વ્યસની અને સરળ સજજન મનુષ્ય થઈ શકે. મહામૂખ અને અક્ષરહીન માણસ એગ્ય માર્ગે આગળ વધી આત્માના ગુણો પ્રગટ કરવાનો નિશ્ચય કરે તે કવિ, જ્ઞાની, લેખક થઈ શકે. એવા દાખલાઓ આપણી નજર સમુખ પણ થઈ રહેલા આપણને જણાય છે. અહંકારના શિખર ઉપર બેઠેલ કે મનુષ્ય પ્રસંગનુસાર વિનમ્રભાવે વિનય મૂતિ બની શકે છે, તે આપણે ધારીએ તે આપણા આત્મગત અવરાઈ ગએલા ગુપ્ત ગુણો પ્રગટ કેમ ન કરી શકીએ ?
આત્મા એ દિવ્ય ઝળહળતી જાતિ સમાન છે. વાસ્તવિક એ જાતિની ઉપમા પણ આભા માટે નકામી છે, કારણ આત્મા એ અનંત જ્ઞાન, અનંત દર્શન અને અનંત ચારિયમય સત, ચિત અને આનંદમય પરબ્રહ્મરૂપ છે. એનું વર્ણન શબ્દોમાં થવું અશકય છે. કોઈએ તેનું વર્ણન કર્યું નથી અને કરી શકે તેમ છે પણ નહી. એવા તીત આત્માને જતિની ઉપમા આપવી એ ફક્ત આપણું બેધ માટે જ છે. એ જાતિને અનેક આવરણોએ ઢાંકી દીધેલ હોય છે. અને તેથી જ તેને સાચા તેજની કલ્પના આ પણ કરી શકતા નથી. જેમ દીવાને કાચની ચિમનીનું આવરણ છે, તેની ઉપર એકાદ કાગળ જેવા પદાર્થનું આવરણ હૈય, તેની ઉપર કાળા કાગળ જે. પારદર્શક પદાર્થનું આવરણ હોય, કપડાનું આવરણ હોય અને અનુક્રમે લોઢાના પતરાનું ઢાંકણું હેય તે આપણે તે દી કેવી રીતે જોઈ શકીશું ? એવી જ રીતે આમાં પણ આઠ જાતના કર્મરૂપી આવરણોથી ઢંકાએલ હોય છે, તેથી જ આપણે તેનું સ્વરૂપ જોઈ શકતા નથી, માટે જ એવા આવરણોનો ભેદ કરવાની જરૂર છે. એ ભેદવા માટે ખટપટ, પ્રયત્ન કે પરાક્રમ જ ફેરવવાને રહ્યો. અને એ ખાત્રી રાખવી જોઈએ કે, પ્રયત્નને અસાધુ ની કઈ વસ્તુ જ નથી. અરાજ્ય અને અસાધ્ય એ શબ્દ અજ્ઞાન, પામર અને કાયર પુના જ કોષમાં હોય. આત્મશકિત જાણનારને માટે બધું જ સુશય અને સુસાધ્ય છે. પુ૫ પહેલા નાની સરખી કળીને રૂપમાં હોય છે, ધીમે ધીમે તેનો વિકાસ થતાં તેનું સુંદર રૂપ જણાય છે. તેના મનમેહક સુંદર રંગ, તેની મૃદુતા, તેની કેમલતા અને તેના દિવ્ય સુગંધ તેના વિકાસ પછી જ ખીલેલી જણાય છે. આત્મવિકાસનું પણ તેમ છે. આપણે તેને વિકાસ થાય તેવા જરા પણુ પ્રયત્ન આદરીએ નહીં તે કળીના રૂપમાંથી પુષ્પના રૂપમાં તે આવે જ શી રીતે ? માટે જ આમવિકાસ માટે પરાક્રમની જ જરૂર છે. એક આવરણ આપણે જયારે દૂર કરીશું ત્યારે જ ઝળહળતી ત પ્રગટ થવાનો સંભવ છે. વટવૃક્ષનું બીજ અત્યંત
For Private And Personal Use Only
