________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જેને ધમ પ્રકાર,
| કાર્તિક
ળે ગર્ભ ધરે જ વનિતા, કાળે જન્ને પુત્ત રે; કાળે બેલે, કાળ ચાલે, કાળે ઝાલે ઘર સુત્ત રે. કાળ દૂધ થકી દહીં થાયે, કાળે ફલ પરિપાક રે;
વિવિધ પદારથ કાળ ઉપાય, કાળે સહુ થાય ખાક રે, અર્થાત્ જગતની સારીયે ગતિ કેવલ કાળને આધીન છે. કાળે શું શું નથી કર્યું ? જેના જમકાળે ઘંટનાદ થયાં હતાં અને વધામણાં ઉભરાયાં હતાં એવા ચક્રવર્તી, વાસુદેવ કે રાજાએાને ઉતા ન હતા કરી નાંખ્યાની નોંધ ઇતિહાસના પાને કયાં જોવાતી નથી ભિલા ? એથી ઊલટું દ્રરિદ્ર ઘરમાં જન્મેલાને અને પગ ઘસતા મોટા થયેલાને ગાદી પર બેસાડ્યાની નોંધ પણ પ્રાપ્ત થાય છે. બાળપણમાં રમકડે રમતે જીવડા યુવાન વય થતાં જ કોઈ અનેરા સલા સેવ હોય છે ! એ વેળા પેલા રમકડામાં એનું મન નથી હોતું. એ મન તે કોઈ રૂપવતી રમામાં દેડે છે. કાળા માથાને એ માનવ જાતજાતના સાહસ કરે છે. પણ જયાં જરાને પાશ બેસે છે ત્યાં એ સર્વ એ સરી જતું જણાય છે. વેત કેશ અને દુબળી ગાયવાળી એ જાણે જુદે જ દેખાવ રજૂ કરે છે ! અહા ! કાળદેવ ! તારા પરાક્રમની શી વાત કરવી ? સમય-આવકા-ઘડી-દિન-રાત-માસ-વર્ષ અને આગળ વધી પોપમ સાગરે એમના સ્વરૂપમાં ઊંડા ઉતરીએ છીએ ત્યારે તે અધધધ થઈ જાય છે અને અવસર્પિણી ઉત્પપણીને લાંબે પ્રવાડ જોતાં ગાત્રે ગળવા માંડે છે ! એમાં શીરેમણે શેતું મુદ્દલપરાવર્તન એ તે એક કોયડો જ છે ને !
આમ કાળના મહામ્યની ગાથા પૂરી થઈ નથી હોતી ત્યાં “સ્વભાવ” માં જ સર્વ રાતને આરે ૫ કરનારો વાદી આગળ આવે છે અને 'કાળ' ને રંકનું બિરુદ આપી પોતાના મંતવ્યને વિસ્તાર કરવા માંડે છે. કાળવાદીની દલીલનું ખંડન કરતો હોય તેમ તે કહે છે કે –
તે ગે વનવતીજી, વાંઝણી ન જણે બાળ; મૂછ નહીં મહિલા મુખેજી, કતલ ઊગે ન વાળ, મસ્ય તુંબ જળમાં તરેજી, બડે કાગ પહાણ;
પંખી જાત ગણે ફરે છે, અણી પરે સયલ વિના અને ઉમેરે છે કે જે જે દ્રવ્યનો જે જે સ્વભાવ હોય છે એ પ્રમાણે જ વર્તના થતી દેખાય છે. લીંબડે તે લીંબોળી જ નિપજે. ત્યાં કંઈ કરી બાઝતી નથી. કાળ ગમે તેવી કરામત કરે એથી કંઠનો વાયુ શમાવવાનો સ્વભાવે કે હરડેથી રેચ થવાની વાતમાં કંઈ જ ફેર પડતો નથી. ગમે તેટલા કાળ પર્યત કાંગડુંધન્ય ચૂલા પર રહે તેથી ઓછું જ એ પાકી જવાનું છે ? મેરના પીંછા ચિતરવા કેણુ ગયું છે ? અને બાવલના કાંટા અણિયાળા કેમ છે ? નાગ ઝેરી હોય છે છતાં એના માથાના મણિમાં વિષ હરવાની શકિત છે. એ વાતેથી પુરવાર થાય છે કે ‘ સ્વભાવ” જ કર્તાહર્તા છે.
ત્યાં તો એ સામે આડો હાથ ધરતો નિયતિવાદી અર્થાત્ હે સદાલ ! મખલીપુત્ર
For Private And Personal Use Only
