________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કાવ્યકેળા કહેવાય. તે કળામાં કુશળ માણુમા ક વ કહેવાય. કિની લેાકજીવન ઉપર્ હમેશાં બળવાન્ સત્તા હોય છે. તે ધારે તે લોકજીવનના ઉદ્ધાર કરી શકે; ધારે તે લેાકજીવનના અધ:પાત પણ કરી શકે.
જ
જગત્તા ઉંચામાં ઉંચા વિચારે ડુમેશાં કવિતાદ્વારા દર્શન દે છે. ધર્મને તે કાવ્ય વિના ક્ષણ પણ ન ચાલે. પ્રાર્થના, પૂજા, ભજન, સ્તવન આદિ સર્વ કાંઈ કવિતામાં જ હોય છે, ધાર્મિક વાર્તાનું સાહિત્ય લેકગણુ સમક્ષ કાઢારાજ મૂક્ વામાં આવે છે. મહાભારત અને રામાયણુ મોટાં કાવ્યે છે. તત્ત્વજ્ઞાનનું નિરૂપણું પણ ઘણી વખત કવિતાની સહાયથી કરવામાં આવે છે. ભગવદ્દગીતા કે જ્ઞાનસાર આવાં જ ગ્રંથો છે. જૈન ધર્મના સહિત્યને મેટો ભાગ કાવ્યગ્રંથિત જ છે. સ્તવન, સ્તુતિ, સત્ઝાય અને છટ્ઠાના સ ંગ્રડુ પાર વિનાના છે. જૈન રાસની સંખ્યા એ ટલી બધી છે કે તે તે હજી નિવૃિત નથી થઇ, સ ંસ્કૃત તેમજ માગધી ભાષામાં પદ્મ જૈનનું કાવ્ય સાઽિત્ય કાંઇ.એ.વુ નથી. ભક્તામર કે કલ્યાણમંદિર જેવાં નાનાં કાવ્યે, ત્રિૠષ્ટિ શલાકા પુરૂષ ચરિત્ર કે પઉમ રિયમ્, જેવાં મેટાં ડાળ્યે અનેક છે, વૈરાગ્યવ સિત શાન્ત રસ વ્યાપ્ત પદે સ્થળે સ્થળે ષ્ટિગોચર થાય છે. નદઘનજી ને ચિટ્ઠાન દજીનાં પદ્યે! કેટલાં સ્મરણીય અને અર્થગંભીર છે ? નાર ગાયા કરે અને વિારક વિચાર્યા કરે તેાય પાર ન આવે.
ગા
આમ છતાં અત્યારે કાવ્યવિષયમાં રૈતા તરફથી જે નવુ સાહિત્ય પ્રગટ થતુ જાય છે તે તદ્દન છેલ્લી પક્તિનું દેખાય છે. જેમ વર્ષાથી સૃષ્ટિ ખીલે છે અને નવપદ્ધવિત થાય છે તેમ ધાર્મિક કવિથી ધર્મજીવન વિકસે છે અને વધે છે. પણ અ ત્યારે આખી જૈન સમાજમાં એક પણ જૈતત્રિ દેખાતા નથી કે જે કાવ્યરસિક ધમ પરાયણે જૈનાની કાપિપાસા તૃપ્ત કરી શકે અને ઉન્નત ધર્મની આરાણુ શ્રેછુપે લઇ જઇ શકે. કેટલાક સાધુએ તેમજ શ્રાવકા કાવ્યો રચવાના કે પૂજા અ નાવવાના પ્રયાસ કરે છે પણ હજી સુધી ઉંચી જાતનાં કાવ્યે ષ્ટિગોચર થતાં નથી. છેલ્લાં છેલ્લાં આત્મારામજી મડારાજના કાવ્યેામાં શબ્દ ચમત્કૃતિ, સ`ગીતમાધુર્ય તેમજ કેટલેક ઠેકાણે અથગાંભીર્ય અનુલવાય છે. શ્રીમદ્ રાજચંદ્રનુ પૂર્વ અવસર એવા ક્યારે આવશે, ” એ પદ્ય ઉચ્ચ કોટિના કાવ્યમાં મૂકી શકાય, પણ ત્યાર પછી એવા સુન્દર પદ્મ, સ્તવન વા પુખ્તના જન્મ થયે દેખાતા નથી. પૂજાનું' જૈનોમાં અઢળક સાહિત્ય છે, અને તેમાં કેટલુંક મડ઼ેજ ઉત્તમ પ્રકારનું છે. વીરવિજયજી જેવા રસવિલાસી સાધુએ હાલ કેમ દેખાતા નથી?
34 +
સારે। કલિ ઉપજવે ન ઉજ્જવા તે કુદરતને આધીન છે તેથી તે બાબત ખેદ કરવા તે નિરક છે; પણ વર્તમાન જૈનેાની કાવ્યવિષય તરફ અસાધારણ ઉપેક્ષા
For Private And Personal Use Only
