________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જેને ધર્મ પ્રકાશ.
સ્પર સાપેક્ષ છે, તથા શુભાશુભ હિતાહિત કરનાર કમેં યત્કિંચિત્ માત્ર ઉદ્યમ કરવાથી પિતાનું ફળ આપે છે અને ગમે તેટલા મજબુત પ્રયત્ન કરવાથી પણ કમેં પિતાના ફળ આપતા નથી અને ઉધમ નિષ્ફળ નિવડે છે. આથી કર્મવાદ પ્રચંડ અને મુખ્ય બને છે, જ્યારે ઉઘમવાર ગોણ બને છે. અને કે એક સમયે ફળ બતાવે છે અને ભિન્ન સમયે ફળ બતાવતા નથી, તેથી કર્મ અન્ય અન્ય પ્રકારના છે એ પણ માનવું પડે છે. જે તેમ ન હોય તે એક કાળે અ૫ ઉદ્યમ છતાં સફળતા અને અન્ય કાળે પ્રચંડ ઉદ્યમ છતાં નિષ્ફળતા થવી તે કાંઈ પણ કારણ હોવું જોઈએ. કારણ કે ફળદે કારણ હોય એવી વિમાની માન્યતા છે. તેવીજ રીતે પુરૂષ પ્રયત્ન પણ વિચિત્ર છે. ભિન્ન ભિન્ન પ્રકાર છે. એક યત્ન દ્વારા ભજ્ય પદાર્થોની સુલભતા થાય છે જ્યારે અન્ય પુરૂષને શારદન જેટલું જ માસ ફળ આપે છે; અન્ય યન લાખ રૂપિયા પ્રતિ કરાવે છે અને એક મા ય નિષ્ફળ નિવડે છે. પૃપાતિ શુભાશુભ દ્વારા ગતિ પામ ય યાપિ એક વખત નિષ્ફળ અને તે પણ જન્માક્તરમાં યાન દ્રારાએ પૂવપાર્જિતે પિતાનું ફળ બેસાડ્યા વિના નાશ પામતા નથી અને જર્જરીમૂત બનતા નથી. આ હેતુથી ઉધમ અને કર્મો વેલહારમાં સાપેક્ષ છે. એક બીજા અ ન્યને આશ્રય અંગીકાર કરે છે અને નિશ્ચય દ્રષ્ટિએ બને નિરપેક્ષ છે-નિરાલંબી છે એ ભૂલવું જોઈતું નથી.
મૌક્તિક–હે પૂજ્ય! આપણે જે કઈ કહીને બોલાવીએ છીએ તેને સાંખ્ય પ્રધાન શબ્દથી વ્યવહરે છે, અને તે લેકે આ સૃષ્ટિમાં જે કઈ ભાતક પ્રય અને કાર્યો કરે છે તેના કર્તા તરીકે પ્રધાનને જ માને છે તથા શુભાશુભ ફળ પણ તેજ ભોગવે છે. આત્મા તેનાથી અલિપ્ત છે, નિરાળે છે, તેને કોઈ જાતના કમી કરવાના કે ભેળવવાના નથી. આ પ્રમાણે તે લોકો પોતાના શાસ્ત્રોમાં સ્પષ્ટ પ્રતિપાદન કરે છે –“ન જઇત્યાતિપ્રાચ” (. ૨૬) “ગ
પુપ ફત? (i૦ ) “પ્રતિઃ જઈ, ગુમાસુમ રામ ! ખતરો રાત્રિકોઇ વાર ” “ કમ આત્માને પશી શકતા. નથી કારણ કે કમ પગલિક છે, અને આમાં ચૈતન્ય સ્વરૂપ છે. જડને ધર્મ આત્માને કદાપિ અસર કરે જ નહિ; તાપ છે તેમ માની લઈએ તે મુકત આત્માઓને જડ કેમ અસર ન કરે?”
“ગાત્મા અસંગ નિપ છે” જ મા અાવા ફળદાયી કો પ્રકૃતિ તેજ કરે છેતથા ત્રણ ટકમાં ઈહિત સ્થાનમાં અટન કરનારી પ્રકૃતિ પોતેજ તે ફળનો ભેગ કરે છે.” આ વાકયારે પુરૂષના રાશા શા થાય છે. ક–કરણ શક્તિ અને તેના લગ-અiાદ શકિત પ્રકૃતિ સિવાય અન્યમાં ના
For Private And Personal Use Only
