________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૭
આપણા કેટલાક સામાજિક સવાલા.
કલ્પના શક્તિનેાજ ઉપયોગ કરવાની જરૂર છે અને એ સિદ્ધાન્ત સર્વગ્રાહી કદાચ એકદમ ન થઇ શકે તાપણુ એ સિદ્ધાન્તમાં ઘણું જાણુવા–વિચારવા-સમજવા જેવુ છે એવા નિ ય પર તે સમજી વિભાગને તુરત લાવી શકાય-એવી પરિસ્થિતિ તે જરૂર નીપજાવી શકાય. આથી દેશ અને સમાજની નજરે જાહેર હિતનાં કાર્યમાં ભાગ લેવાનો સવિશેષ જરૂર છે એમ સર્વ ષ્ટિએ લાગે છે.
વ્યાપક દૃષ્ટિએ આપણે અત્યાર સુધી કાર્ય લીધું નથી, તેને પિરણામે ગેરવાજબી રીતે-અણુઘટતી રીતે આપણને અત્યાર સુધી ઘણું સહન કરવું પડ્યું છે. એક સાધારણ વિચાર કરશે! તા જણાશે કે બૌદ્ધધર્મ હિંદુસ્તાનમાં ઘણા વરસથી હયાતી ભાગવતા નથી, છતાં પાશ્ચાત્ય વિદ્વાના અનેક પ્રસંગે ખોધના મૈત્રીભાવ અને દયાના સિદ્ધાન્તાની વાત કરેછે તે વખતે જૈનનાં તે બન્ને અચળ સિદ્ધાન્તનું નામ પણુ આવતુ નથી, જૈનની અહિંસા-દયા આધ કરતાં પણ વધારે ચઢતા પ્રકારની છે, વધારે સ્પષ્ટ છે, વધારે આગળ વધતી છે, એ અભ્યાસીઓને સ્પષ્ટ સમજાય તેવું છે, છતાં મહાત્મા બુદ્ધના જીવનના જે રસથી અભ્યાસ થાય છે તે રસથી વીર પરમાત્માના જીવનના અભ્યાસ થતા નથી, જેટલા જોરથી પ્રચલિત હિંસાના નાશ કરનાર અથવા યજ્ઞાદિમાં હિંસા સામે પ્રચંડ ઝુડા ઉઠાવનાર તરીકે સિદ્ધાર્થનુ નામ લેવામાં આવે તેટલા જોરથી વીર પરમાત્માનુ' નામ લેવામાં આવતુ નથી તેનાં કારણેા સમજવા યત્ન કરીએ તે આપણે આપણાં સિદ્ધાન્તને વિશ્વવ્યાપી અનાવવામાં પછાત નીવડ્યા છીએ અને વર્તમાન જમાનાનું સ્વરૂપ એળખી શકયા નથી, વિજ્ઞાન રીતિએ આપણને કામ કરતાં આવડતું નથી અને પ્રાચીન પદ્ધતિને આપણે છેડી શકયા નથી એમ સ્પષ્ટ જણાઇ આવે તેમ છે. પાશ્ચાત્ય વિદ્વાનાને બુદ્ધ તર પક્ષપાત હાય અને મહાવીર પ્રત્યે અભાવ હૈાય એમ માનવાને કે મના વવાને તા ભાગ્યેજ કેાઈ તૈયાર થશે. ત્યારે આ બાબતમાં આપણી સમયાનુકૂળ થઇ જવાની પદ્ધતિમાં સ્ખલનાએ છે તે ઉઘાડી રીતે દેખાઈ આવશે. આપણી મૈત્રી ભાવના આપણા સઘસમુદાયમાંજ વ્યાપ્ત નથી, એ આખા મનુષ્યલેાક સુધી પહાંચે છે અને તેથી વધીને તે સર્વ પ્રાણી પશુ પક્ષી સુધી પહેાંચે છે અને તેની કક્ષામાં તે એકેદ્રિય જીવાને લે છે, તેના વિશાળ આશ્રયમાં તે વનસ્પતિ કે ક’દજળ કે પૃથ્વીના જીવાને પણ લે છે, છતાં “ પ્રેમ ” ના સિદ્ધાન્તને સર્વવ્યાપી અનાવનાર તરીકે યુદ્ધ મહાત્માનું નામ આવે અને વીરપરમાત્માનું નામ પણ નજરે કે શ્રવણે ન પડે એમ થવાનાં કારણેામાં આપણી કાર્ય પદ્ધતિને જોખમદાર કેટલે અંશે ગણવી તે ખાસ વિચારવા યોગ્ય સવાલ છે. આપણને મહાત્મા બુદ્ધ સાથે કાંઇ વિરોધ નથી, તેનું નામ વિશેષ પ્રચલિત થાય તેમાં આપણને કાંઈ ઇર્ષ્યા નથી, પણ અત્ર જે પ્રશ્ન પર વિચારણા કરીએ છીએ તે આપણી કાર્ય પદ્ધતિના છે
'
For Private And Personal Use Only
