Jain Dharm Prakash 1913 Pustak 029 Ank 09

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

લવામાં પણ કશું ઠેકાણું રહેતું નથી-મદ્રા તા બેસી જવાય છે; અને એમ થવાથી અ ંતે સયમધર્મની તેમજ શાસનની હીલના થાય છે. આ પ્રકારના અધા અનિષ્ટ દેખ સાધ્ય ષ્ટિ રાખી સયમમાર્ગની રક્ષા અને પુષ્ટિ કરવાની પ્રબળ ઇચ્છા ચગે નિર્દોષ સ્થાનમાં વસવાથી અટકી શકે છે. આ બધી સાધક દશાની વાત છે. બાકી જેઆ સિદ્ધ યોગી છે--જેમણે પાતાનાં મન, વચન અને કાયાનું સમ્યગ્ નિયત્રણ કરી દીધું છે તેવા પૂર્ણ અધિકારીની વાત જૂદી છે. કેમકે તેમને તે સત્ર સમભાવજ પ્રવર્તે છે. શ્રી જ્ઞાનસારમાં કહ્યું છે કે “ જેમને ત્રિકણુ ચેગે મન વચન અને કાયા એ ત્રણેની એકાગ્રતાવડે સ્થિરતા હવાઇ ગઇ છે, તેવા યોગીશ્વરા સર્વત્ર ગામ, નગર કે અરણ્યમાં દિવસે તેમજ રાત્રે સમભાવેજ વર્તે છે.” વળી કહ્યું છે કે, ‘આતમદર્શીકુ વસતિ, કુંવળ આતમ શુધ્ધ ' એટલે કે જેએ કેવળ આત્મનિષ્ઠ થયા છે, જેમને સ્વરૂપરમણતાજ થઇ રહી છે, જેએ નિજ સ્વભાવમાંજ નિમગ્ન થઇ ગયા છે એવા સિદ્ધયોગી મહાત્માઓની વસતિ (તેમનુ રહેડાણ) તે નિજ શુદ્ધ આત્મપ્રદેશમાંજ હોય છે. તેમને અન્ય વિશિષ્ટ વસતિની વધારે દરકાર હૈતી નથી. પણ સાધક જનાને તે તેની દરકાર રાખવાની જરૂર રહે છેજ, તિશમ.
महा पुरुषनां उत्तम लक्षण.
उदारस्तत्ववित् सत्व-संपन्नः सुकृताशयः । सर्वसत्वहितः सत्य-शाली विशदसद्गुणः ॥ १ ॥ विश्वोपकारी सम्पूर्ण चन्द्र निस्तन्द्रवृनभृः ।
विनीतात्मा विवेकी यः स महापुरुषः स्मृतः । २ ॥
(૧) ઉદાર ( Noble minded )–જેમનું મન માટુ' હેાય, જેને ક્ષુદ્ર જનાની પેઠે ‘ આ મારૂં-આ પરાયું ’ એવી તુચ્છ બુદ્ધિ ન હોય પણ જેને મન આખી આલમ કુટુબરૂપ સમાતી હોય તેવી ઉદાત્ત ભાવના રાખનારા સને મહાપુરૂષની ગણ નામાં ગણાય છે.
(૨) તત્ત્વજ્ઞ-સ્વબુદ્ધિબળધી સારાસાર, સત્યાસત્ય, હિતાહિત કૃત્યાકૃત્ય, યાવત શુષ્ક દ્વેષની પરીક્ષાપૂર્વક જે સાર. સત્ય, હિત કૃત્યને યથાર્થ સમજી આદરી શકે છે અને તેથી વિપરીતને મુંઝાયા વગર તજી શકે છે તે પૂર્વ પુન્ય યોગે પ્રાપ્ત કરેલ સ્વબુદ્ધિ મળને સા' કરનારા મહાપુરૂષ કહેવાય છે.
(૩) સત્ત્વવત જે સ્વાશ્રયી એટલે સ્વપુરૂષાર્થના સદુપયોગ કરનાર કદિપ તેને દુરૂપયેગ નિહ કરનાર, ધાર્યું કામ કરવાની હિંમત ધરાવનાર અને આદ