Jain Dharm Prakash 1912 Pustak 028 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

જેમ પ્રકાશ.
सर्वज्ञप्रणित सूत्रनी विलक्षणता.
( વિશેષાવશ્યક પૃષ્ઠ ૫૩ -) “અપ અક્ષર અને બહુ અર્થવાળું, વળી બાવીશ ષ વજિત અને આ ગુણવો અલંકૃત, એવા લક્ષણે કરી લક્ષિત હોય તેને સર્વ પ્રણીત સરા જાણવું” અન્યત્ર કહેલા તે બત્રીશ દોનું વરૂપ આવી રીતે છે –
૧. અલીક-અછતી વાત (બીના) પ્રગટ કરવી અને ખરી બીનાને છુપાવવી. જેમકે “આ જગત ઈશ્વરે કરેલું છે ? ઇત્યાદિક અછતી–એટ–કપિત વાત પ્રગટ કરવી અને “આત્મા નથી ” ઈત્યાદિક ખરી-વ્યાજબી બીના છૂપાવી દેવી તે.
૨. ઉપઘાત જન-જે વડે પ્રાણી વર્ગનો ઉપઘાત-વિનાશ પ્રવર્તે. જેમકે વેદ વિહિતા હિંસ” એટલે વેદમાં ફરવા ફરમાવેલી યજ્ઞાદિક અર્થે થતી હિંસા કરતાં ધર્મ-પુત્ય” થાય છે પણ ઈતર હિંસાની પરે તેથી પાપ થતું નથી એવો પ્રાણઘાતક ઉપદેશ જ્યાં સમાયેલ હોય તે.
૩. નિરર્થકં–જેમાં વર્ણ (અક્ષરો) ને ફવિન્યાસ અથવા ઉચ્ચાર માત્ર હોય પણ અર્થ વિશેષ ન હોય તે-જેમકે અ, આ, ઈ. ઈત્યાદિક અથવા ડિયાદિતું.
૪. અપાર્થક–અસંબદ્ધ (પૂવાપર સંબંધ વગરના) અર્થવાળું હોય તે. જેમકે “ દશ દાડિમ, છ અપૂપ, અજચર્મ, ઇત્યાદિક.
લં—–જેમાં અનિષ્ટ અર્થાતરનો સંભવ થતો હોવાથી વિવફા કવા ઇટ ચર્થના ઉપઘાત થઈ શકતો હોય છે. જેમકે “નવ કલા દેવદરાઃ ઈત્યાદિક,
૬. દ્રહિલ–અતિ ઉપદેશવડ જે પાપભ્યાપારને પાપવાવાળું હોવાથી પ્રાણીઓને ટ્રેડ કરનારું થાય છે. જેમકે “સમસ્ત જગતનો સંહાર કરતાં છતાં જેની બુદ્ધિ નિલેપ રહે છે તે પુરુષ આકાશની પેરે પાપકર્મથી લેપતે નથી. તથા “જેટલે નજરે દેખાય છે તેટલો જ આ લોક છે, બીજું બધું પ્રલાપ માત્ર લકોને ડગવા માટે જ છે. વળી, માલ કે નરક કેણે જોયું છે ? માટે જે ખાધું, કીધું કે જે ગમ્યું એજ ખરૂં છે. આગળ પાછળ કશે વિચાર કરવાની જરૂર જ નથી, માટે નિશ્ચિતપણ-નિર્ભયપણે વિષયસુખનો અનુભવ કરી લેવામાં લગારે ચૂકવું નહિ,” ઇત્યાદિ પ્રાણીઓને ઉગે દોરી જઈ અનર્થ ઉપજાવનારાં અને પાપકાયને પુષ્ટિ આપનારાં વચનો જેમાં હોય તે.
છે. નિઃસાર–વેદ વચનાદિક છે તથવિધ યુક્તિ વિકાળ હોવાથી જે વ્યર્થ વિલાપ રૂપ હેાય છે.