________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ. જે સૂત્ર તે સર્વરભાષિત જાણવું. પ્રથમ જે આઠ ગુણે કહ્યા તેમાં આ છ ગુણે પણ સમાવેશિત થાય છે. ઉક્ત સૂત્રગુણ પરીક્ષાવિચારી ચતુર જનોએ અવક્ય અવધારવા યોગ્ય છે, કેમકે તે વડે નિર્દોષ સૂવની અને તેના પ્રણેતા સર્વ
ની પ્રતીતિ કરી શકાય છે, અને તેથી અભણ દિશામાં આત્મકલ્યાણ અર્થે નિઃશંકપણે ઉદ્યમ સેવી શકાય છે. અતિશ.
સન્મિત્ર કરવિજયજી.
सर्वज्ञप्रणीत सूत्र व्याख्यानविधि.
(વિશેષાવશ્યક પૃષ્ઠ ૪૬૭-૭૦ ) કોઈપણ સૂત્રની વ્યાખ્યા કરતાં પ્રથમ અખલિતાદ ગુણવાળું યત લક્ષણ યુક્ત સૂત્ર ઉચ્ચારવું જોઈએ. આને અન્યત્ર અલિત પદચ્ચારણ રૂપ સંહિતા કહેલી છે. પછી પદદ કરે. પછી પદાર્થ કહેવો. પછી યથાસંભવ સમાસ કરો. પછી ચાલનારૂપ વિચાર કરો અને ત્યારપછી દુપણ પરિવાર સમાધાન રૂપે કરો. એ રીતે મસર પ્રત્યેક સૂત્રે નાના મતવિશેષવડે વ્યાખ્યાન મયદા જાણવી. સંહિતાનો વિસ્તરાર્થ તે સૂવલક્ષણના કથનથી ભાગ્યકારે વસ્તુતઃ કહેલે જ છે. તેથી હવે પદાદિ સંબંધી વિસ્તારાર્થ ભાણકાર કહે છે. પદ બે પ્રકારનું હોય છે. એક અથવાચક અને બીજું ઘેાતક. તેમાં “વૃક્ષ ઉભું છે” ઈત્યાદિક અથવાચક પદ અને “પ્રઆદિક તથા “ચઆદિક ઘાતક પદ જાણવાં. વળી પણ પદ સામાન્ય રીતે નામિક આદિ પાંચ પ્રકારનું છે. તેમાં “અશ્વ એ નામિક પર, “ 'ખલું” એ નૈતિક, પરિ એ આપસગિક, ધાવતિ એ આખ્યાતિક અને સંયત એ મિશ્ર પદ જાણવું. એ પ્રકારનાં પદોનો વિરછેદ એટલે પદછેદ એ બીજું વ્યાખ્યાનનું અંગ જાણવું.
બીજું વ્યાખ્યાનનું અંગ પદાર્થ છે. તે કારકવાગ્યાદિક ભેદે કરીને ચાર પ્રકારનું છે. તેમાં ૧ કાકવાઓ એટલે કાકવિષય જેમકે “પચતીતિ પાચક ૨ સમાસવાથ્ય જેમકે “રાજ્ઞઃ પુરૂ રાજપુરૂષઃ 3 તદ્ધિતવા જેમકે “વસુદેવશ્ય અપત્ય વાસુદેવઃ' અને ૪ નિરૂક્તવાચ્ય જેમકે “બ્રમતિ ચરતિ ચ ભ્રમર ઈત્યાદિ. એવી રીતે પદાર્થના ચાર પ્રકાર બતાવ્યા. વળી પ્રકારાન્તરે પદાર્થ ત્રણ પ્રકારે પણ સંભવે છે. ૧ યિાકારક વિધાનથી ૨ પયય વચનથી અને ૩ ભૂતાર્થ વિધા
૧ નિશે. ૨ સમન્નાત. ૩ દોડે છે. નામવાળું ડનિપાતવાળુંઉપસર્ગવાળું ૪ ક્રિયાપદવાળું.
For Private And Personal Use Only
