________________
THE PRIORITY OF BHAMAHA TO DANDIN
OCTOBER, 1913.] -
263
अन्यैः स्वचरितं तस्यां नायकेन तु नोच्यते।
स्वराणाविष्कृति कुयादभिजातः कथं जनः॥ भामह. Compare with the above, the following from Dandin's Kavyddaria :
अपादः पदसन्तानो गद्यमाख्यायिका कथा । इति तस्य प्रभेदो दो तयोराख्यायिका किल॥ नायकेनैव वाध्यान्या नायकेनेतरेण वा। स्वगुणाविष्क्रिया दोषो नाच भूतार्थसिनः॥ अपि स्वनियमो वृष्टस्तथाप्यन्यैरुदीरणात् । भन्यो वक्ता स्वयं वेति कीदृग्वा भेदकारणम् ।। वक्र चापरवकच सोच्छासत्वं च भेदकम् । चिह्वमाख्यायिकायाश्चेत् प्रसङ्गेन कथास्वपि ।। आर्यादिवत् प्रवेशः किं न वकापरवयोः । भेदश्च दृष्टी लम्भादिरुच्छासी वास्तु किं ततः॥ तत् कथाख्यायिकेत्येका जातिः संज्ञाद्वयाड़िता।
अत्रैवान्तर्भविष्यन्ति शेषाचाख्वानजातयः॥ On a comparison of the description of कथा and आख्यायिका as given by भामह and पण्डिन्, .it will be seen at once that Bhamaha recognizes a difference between them ; while Dandin says that they belong to one and the same class of compositions with two names. The facts that Dandin knew that the difference between कथा and आख्यायिका was traditional (as the word किल'किल इति ऐति - shows) and accepted by old Alankārikus, that Bhamaha acknowledges the difference between them and that the points of difference between them (1 we a r regter कथा नोच्छासवती; २ भाख्यायिकायां वक्र चापरवकं च कथायां न वक्र नाप्यपरवक्रम्; 3 आख्यायिकायां नायकेन स्ववृत्तमाख्यायते कथायामन्यायकवृत्तमाख्यायते) as attacked by Dandin are precisely the same as those mentioned by Bhamaha afford a strong presumption in favour of the priority of Bhâmaha to Dandin.
2 गतोऽस्तमर्को भातीन्दुर्यान्ति वासाय पक्षिणः । इत्येवमादि किंकाव्यं वार्तामेनां प्रचक्षसे ।।
भामह. गतोऽस्तमर्को भातीन्तुर्यान्ति वासाय पक्षिणः। इतीदमपि साध्येव कालावस्थानिवेदने ॥
दण्डिन्. Here गतोऽस्तमर्क: etc. is declared to be bad poetry by Bhā maha ; while Dandin says that it is undoubtedly good poetry. The use of ry is pointed and seems distinctly levelled against those who call it bad poetry. Bhâmaha is one that we have found as such and this allueion of Dandin is another strong evidence in favour of the priority of Bhâmaha.
3. अपार्थं व्यर्यमकायें ससंशवमपक्रमम् ।
ब्दहीनं यतिभ्रष्टं भिन्नवत्तं विसन्धि च॥ देशकालकलालोकन्यायागमविरोधि च। प्रतिज्ञाहेतुपृष्टान्तहीनं पुष्टं च नेष्यते ॥
भामह. भपाथै व्यर्थमेकाय ससंशयमपक्रमम् । शब्दहीनं यतिभ्रष्टं भिनवृत्तं विसन्धिकम् ।। देशकालकलालोकन्यायागमविरोधि च । इति दोषा दर्शवते वाः काव्येषु सूरिभिः ।। प्रतिज्ञाहेतवृष्टान्तहानिदोषो न वेस्यसौ॥ विचारः कर्कशमायस्तेनालीटेन किं फलम् ||
दण्डिन्.
