________________
OCTOBER, 1913.]
THE PRIORITY OF BHAM THE PRIORITY OF BHAMAHA TO DANDIN
261
Prof. Pathak says, 'When Mr. Trivedi says that many Nyâsakaras are mentioned in the Dhaturritti of Madhavachiarya: क्षेमेन्द्रन्बास, न्यासोयोत, बोधिन्बास, शाकटायनन्यास," he tells us something less than the truth. Prof. Pathak then quotes three or four passages where Nyds or Nyasakira is mentioned. The truth is that Nyasa, Nyasakara, Haradatta, Padamaijart, Maitrega, etc., are mentioned or quoted so very frequently in the Dhdtudritti that it is useless to quote passages to show it to the reader. Moreover, the point at issue is whether there was only one Nyåsakâra or whether there were more than one Nyâsakara. To establish that there were more than one NyAsakars, I have given the different Nyasakâras, mentioned by Madhava, and I now quote a few passages where they are mentioned :
(a) स्पष्टं चैवं 'गूपधूप' इत्यत्र न्यासपदमश्चर्यादिषु । भत्र क्षेमेन्द्रन्यासे पणतेः सार्वधातुकेऽप्यायविकल्प T: p. 266 Vol. I. Part I. (Mysore edition).
Here क्षेमेन्द्रन्यास is distinctly mentioned as different from न्यास.
(8) कर्थ तर्हि प्रत्युदाहरणं 'मामण्ये स्त्रिये''खलप्ये स्त्रिय' इति । उच्यते-क्रियाशब्दत्वेऽप्यनयोःपुंसि मुख्या वृत्तिः पुंसामेव खल्विमुचितं यदुत मामनयनं नाम । एवं खलपवनमपि । आध्यानं तु स्त्रीपुंससाधारणामिति विशेष इति । न्यासोधोतादारप्येवमुक्तम् | P. 74 Vol. I. Part I.
परिपहे तु अगतित्वात् अन्तर्हस्वा मूषिका श्येनो गत इति भवति । परिगृह्येत्यर्थः । अब म्यासोद्योते'भन्तःशब्दो धातोः परिमहे वृत्ति कगेति' इति । p. 14 Vol. II. Part I.
मनोहत्य पयः पिबति......उक्तं च न्यासोद्योते 'हन्तिरवधीकरणानिवृत्तौ वर्तते भमिलापनिवृत्तिमवधीकृत्य पयः पिबतीत्यर्थ इति । p. 14 Vol. II. Part I.
'अकथितं च' इत्यत्र न्यासे निवाहिहरिजिदण्डीन् प्रस्तुत्य प्रामादीनामप्यजादिवत् क्रियाजन्यफलभाक्खेऽपि तदविवक्षायामकथितस्वमुक्तम् । यवाह-अकथितेष्वेषां महणं यदा पामादीनामीप्सिततमत्वमनीप्सिततमत्वं च न विवक्ष्यते कि तु कर्तुरीप्सितस्वमात्रमेव तदर्थमिति । न्यासोद्योतेच-अनादीनां मामादीनां चीप्सिततमत्वमावि शिष्टमित्युक्तम् | p. 529 Vol. I. Part II.
It is not quite clear whether the rurarara or the art on the Pre quoted here is on the same rate that is quoted before or on another Fute.
सातयताति सातयः ।......'सासिः सांत्रो धातुः' इति वृत्तौ । बोधिन्यासेऽपि 'सातिः सुखे वर्तते सौत्रः' हाति। जिनेद्रहरदत्तो 'सातिहेतुमण्ण्य न्तः' इति । p. 122 Vol. I. Part I.
Here बोधिन्यास is made distinct from the well known न्यास of जिनेन्द्र.
विष्वणनम् । सशब्दभोजनम् । तथा च वृत्ती-अभ्यवहारक्रियाविशेषोऽभिधीयते यत्र स्वननमस्ति । सशब्द भुरके इस्वर्य इति ।
पिनाकी तु । भुश्चानः किंचिच्छन्द करोतीति । काश्यपस्तु भोजनमेवार्थमाह । बोधिन्यासेऽपि पक्षत्रयमापि दर्शितम् । PP. 437-58 Vol. I. Part II.
भव स्वाम्यादयः केचिदेतवन्ता घटादय इति । बोधिन्यासे तु ध्वन्यन्ता इति । p. 459 Vol. I. Part II.
सर्वे नादयो पोपदेशा इत्यस्य पर्युतासे 'नृतिनन्दिनदिनकिनाटिनाईनाथनृवर्जम्' इस्वत्र चैनं न पेठतुः (मैत्रेबाभरणकारी) ।भत्र काश्यपः-'नाधतेोपदेशस्वमयुक्तं गणकारवृत्तिकारादीनामनिहत्वात्' इति । नृसीनन्दीत्यादिवाक्ये नवजै नृत्यादीन् पठित्वैतान् सप्त वर्जयित्वा इति वदन् श्रीकारोऽन्यवानुकूलः | तथा पर्वशसवाक्ये नतिबर्जे सर्वानेतान् पठतः शाकटायनन्यासकृतोऽप्ययमेव पक्षोऽभिमत | p.94 Vol. I. Part I..
The above quotations make it clear that Madhava mentions more than one Nyåsakara.
Having shown that the Nyasakâra of Bhamaba is not Jinendrabuddhi, I shall proceed to place before the reader arguments in favour of Bbámsha's priority to Daņdin. (a) Old writers on Alamkaras are mentioned as भामहादय: in the following:
(1) पूर्वेभ्यो भामहादिभ्यः सादरविहितावलिः। वस्वे सम्बगलंकारशास्त्रसर्वस्वसंग्रहम् ।।
प्रतापरुद्रीय.१.२.
