Ganittilakam Savrtuttikam

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra

Page 152

विरचितम् ]
त्रैराशिकम् 'न्यासेनैवास्य व्याख्या, यथा{व मूव }। प्रथमाके "छेदनिघ्ने"त्यादिना द्विगुण एको द्वौ, एको मध्ये त्रयो द्विच्छेदाः, यथा {३}। द्वितीयाङ्के चतुर्गुणा द्वादश जाता अष्टचत्वारिंशत् , सैका एकोनपश्चाशत् , यथा { ४४} । तृतीयाङ्के त्रिगुणाः सप्त जाता एकविंशतिः, सैका द्वाविंशतिस्त्रिच्छेदा {७४} । इयं भागानुबन्धजातिः। ततः समिच्छया-अन्त्याङ्कद्वाविंशत्या फलं-मध्याङ्कमेकोनपञ्चाशतं ५ गुणयेत् । अष्टसप्तत्यधि(क)सहस्रं जातम् , यथा १०७८ । अनयोश्छेदौ त्रिचतुष्को निहत्येतिवचनादंशैरंशाश्छेदैश्छेदा गुण्या इति न्यायात् त्रिगुणाश्चत्वारो जाता द्वादश, प्रागुक्तसहस्राद्यङ्काधश्छेदतया योज्याः, यथा { २०१६} । अयं भाज्यो राशिः। आद्याङ्कस्य हरत्वात् "कृत्वा परीवर्तन"मित्यादिना उपरि द्वौ, अधस्त्रयः, यथा{3}| ततः कुलिशापवर्तनम्-द्वयोरर्धापवर्ते एकः, यथा{3} । द्वादशानाम- १०
र्धापवर्ते षट् , यथा{ १०७६ }। ततः सगुणना-उपर्यङ्क एकगुणः स एव । अधत्रिगुणाः षट् जाता अष्टादश । अनेनोपर्यङ्कस्य भागे लब्धं एकोनषष्टिद्रम्माः, यथा {५९ } । उपरि शेषं पोडश, यथा {१६} । अनयोरर्धापवर्ते उपर्यष्टौ, अधो नव {:}। द्रम्मा न लभ्यन्ते, ततः पणानयनाय षोडशभिरष्टौ गुणनीयाः। जातमष्टाविंशत्यधि(क)शतम् , यथा { १२६ } । अस्य नवभिर्भागे लब्धं पणाश्चतुर्दश, १५ यथा { १४ }, शेषं द्वौ । पणा न लभ्यन्ते, अतः काकिण्यानयनाय द्वयोश्चतुर्मिगुणने भागं न लभते, अधोहरनवकत्वात् । ततः काकिणीस्थाने शून्यम् , यथा { } । ततः कपर्दानयनाय विंशत्या अष्टौ गुणिता जातं षष्ट्यधि(क)शतम् , १६० । अस्य नवभिर्भागे लब्धं वराटकाः सप्तदश, भागाः {} । आद्यन्तः(१) ।
ततो मूल्यन्यासे उदाहरणमाहकर्पूरस्य करीन्द्रदन्तमुसलच्छेदच्छविस्पर्धिनो
गन्धाहूतमधुव्रतस्य हि पलं सार्धं यदि प्राप्यते । द्रम्मैः षोडशभिस्त्रिभागसहितैस्त्रैराशिकं वेत्सि चेद् विद्वन् ! द्रम्मशतेन तत् कति पलान्याप्यन्त इत्युच्यताम् ॥८८॥'
{मूयद्र १०:}। “छेदनिने" त्यादिना आद्याङ्के सवर्णिते जाता एकोन-२५ पञ्चाशत् त्रिच्छेदाः, यथा {१७} । एवं द्वितीयाङ्के जाता द्विच्छेदास्त्रयः, यथा {३ }। ततः समिच्छया-शताङ्के कच्छेदेन गुणितास्त्रयो जाता त्रिशती, एकच्छेदगुणौ द्वौ तथैव, यथा {३०:}| आद्याङ्कस्य हरत्वात् "कृत्वा परीवर्तन"मित्यादिनोपरि त्रयः, अधश्चैकोनपञ्चाशत् । ततः सगुणना-त्रिगुणा त्रिशती जाता
१ शार्दूलविक्रीडितम् ।