Ganittilakam Savrtuttikam

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra

Page 157

गणिततिलकम्
[ श्रीपति
अनयोस्त्रिभिरपवर्ते उपरि अष्टौ अधवैकोनत्रिंशत्, यथा ( ६ ) | धरणानयनाय द्विगुणा अष्टौ षोडश । भागो न प्राप्यते इति धरणस्थाने शून्यम्, यथा ( ० ) | ततो निष्पावानयनायाष्टगुणाः षोडश जातमष्टाविंशत्यधि (क) शतम् । अस्प एकोनत्रिंशता भागे लब्धं निष्पावाश्चत्वारः, यथा ४; शेषमुपरि द्वादश । यवा५ नयनाय षड्गुणा जाता द्वासप्ततिः । अस्या एकोनत्रिंशता भागे लब्धं द्वौ यवौ, भागाव एकोनत्रिंशतश्चतुर्दश, यथा ( 2 ) ॥
अथ व्यस्तत्रैराशिके धान्यविषयमुदाहरणमाह
७४
हीराः षोडश सेतिकाष्टकभृतः पट्टसेतिकैहौर कैरुन्मत्वा वद निश्चितं तु किती सङ्ख्या सखे ! जायते । ' पूर्वार्धम् | न्यासः - ( |१|१| अत्र प्रमाणेन - अष्टभिः पोडश गुणिता जातमष्टाविंशत्यधि (क) शतम् । एके (? क)च्छेदगुण एकः ( स ) एव । समिच्छया व्यस्तत्रैराशिकत्वात् अन्त्याङ्केन " कृत्वा परी" त्यादिना उपर्येकः, अधश्च षट् । उपर्यधश्व एकगुणं तदेव, यथा । ) । षभिर्भागे लब्धमेकविंशतिहारि (? हीर) काः । शेषमुपरि द्वौ, अधः षट् । अनयोरपवर्ते उपर्युकः, अधश्च त्रयः, यथा {3} ॥ अथोत्तरार्धन स्वर्ण विषयं व्यस्तत्रैराशिकमाह - हेम्नः षोडशवर्णिकस्य नवतिं गद्याणकानां तथा
१२
१०
१५
दत्त्वैकादशवर्णिकं कियदहो सम्प्राप्यते काञ्चनम् ? ॥९६॥ (न्यास :-) ( | | ) | व्यस्तत्रैराशिकत्वात् प्रमाणेन - आधाङ्कपोडशकेन मध्याङ्कं - नवतिं गुणयेत् । जातं (१ता) चत्वारिंशदधि (क) चतुर्दशशती । एकच्छेद २० गुण एकः स एव । समिच्छाङ्कस्य - एकादशकस्य हरत्वात् " कृत्वा परी" त्यादिना उपर्युकः, अधश्चैकादश । एकगुण उपर्यङ्कः स एव । एकगुणैकादशभिर्भागे लब्धं त्रिंशदधि (क) शतं गद्याणकाः, शेषं दश चैकादशभागाः, यथा ( ११ ) | अत्रेच्छाहासे मूल्यस्थानीय सुवर्णस्य वृद्धिरभृत् । त्रैराशिका दिविषमेष्वेकादशान्ते श्रित्येय (?) स्यात् ॥
अथ पञ्चराशिके करणसूत्रं वृत्तमाह
२५
आनीय पक्षमपरं फलमन्यराशिपक्षेण पक्षमपरं विभजेच्छिदां च ।
कृत्वा विपर्ययविधिं निजपक्षराशिघातं विधाय च परस्परं (र) तत्क्षणं च ॥ ९७ ॥
१ - २ शार्दूलविक्रीडितम् । ३ वसन्ततिलका ।