Ganittilakam Savrtuttikam

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra

Page 175

गणिततिलकम्
[श्रीपतिरूपाणि चत्वारः पञ्च भागाश्च (चत्वारः) {} । एवं द्विखण्डेऽपि यथा {} । त्रिखण्डे पञ्चराशिकेन यथा { १०:३४ } । अत्रापि “आनीय पक्षमपर"मित्यादिना यथा { .... } । छैदा नात्रापि । ततश्चतुर्गुणा (त्रिंशत् जाता) विंशत्युत्तरं
शतम् । एतदपि चतुर्गुणं चत्वारि शतान्यशीतिश्च । अस्याः प्राग्वच्छतेन भागे ५ लब्धं रूपाणि चत्वारः पञ्चभागाश्च चत्वारः, यथा { ४ } । इति खण्डनयेऽपि समं व्याजमभूत् ॥
अथ एतदर्थसंवादकं लीलावत्युक्तं स्पष्टं खण्डकानयनाय करणसूत्रं वृत्तमुपदर्यते
अथ प्रमाणैगुणिताश्च काला ___ व्यतीतकालनफलोद्धृतास्ते । स्वयोगभक्ताश्च विमिश्रनिनाः
प्रयुक्तखण्डानि पृथग् भवन्ति ॥१॥ अस्यैवोदाहरणस्य न्यासः-{ १०३81008/02 | } मिश्रधनं { १०० } । अत्र प्रमाणैः-शतसङ्ख्यैर्गुणिताः काला-एकमासलक्षणाः जातमुपरि सर्वत्र शतम् । १५ व्यतीतकालैः-मासद्विकादिभिगुणितानि फलानि, यथा-आद्यखण्डे मासत्रयगुणितौ जाताः शताधः षट् , यथा {१६} । द्विखण्डे व्यतीतमासद्वयगुणफलत्रये जाताः शताधः पद, यथा {१६} । त्रिखण्डे व्यतीतमासचतुष्कगुणितचतुर्लक्षणफलगुणने जाताः शताधः षोडश, यथा {१६} । एतैः षडादिव्यतीतकालनफलैरुद्धृता दत्तभागा अधाकृतत्वात् अमुमर्थ विचिन्त्य "व्यस्ता२० शहारै"रित्यत्राप्येतदेव दर्शितम् । तत्वं तु गाणितिका विदन्ति । उत्तरार्धप्रक्रिया प्रागेव दर्शिता, न तु तद् दर्श्यते इति ॥ ७॥
१ प्रेक्ष्यतामेकविंशं पृष्ठम् । २ 'ताः स्वकाला' इति लीलावतीपाठः । ३ उपेन्द्रवज्रा ।