Ganittilakam Savrtuttikam

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra

Page 174

विरचितम्] समीकरणम्
९१ (? तौ) जाताः षट् । एतेन प्रमाणधनेन कालगुणनं कालेन च फलधनगुणनम् । ऊर्ध्वाधोरीत्या च यद् गुणनं स व्यस्तविधिरत्र ज्ञेयः। द्विखण्डे शतेन एको मासो गुणितो जातं शतम् , ऊर्ध्वद्विकेन त्रिकगुणिते जाताः षट्, यथा {१६}। त्रिखण्डे शतेनैको गुणितो जातं शतम् । ऊर्चचतुष्केनाधश्चतुष्को गुणितो जाताः षोडश । एतेन एकैकरूपं प्रति व्याजे मासद्विकादिति रूपकविंशोपाः षडादयो दर्शिताः। ५ "व्यस्तांशहारै"रित्यादि रूपलाभैरिति यावत् सिद्धम् । अथैषां स्वयुतियथाआद्यखण्डद्वये समयषट्कच्छेदत्वात् शतमध्ये शतक्षेपे जाता षट्छेदा द्विशती, यथा { २.१ } । तृ(त्रि)खण्डेन सह षट्षोडशकयोरर्धापवर्ते जातत्रिअ(व्य)ष्टच्छेदयोर्विनिमये यथा { २०१६} । प्राच्याङ्के अष्टगुणा द्विशती जाता षोडशशती । (पद) क्षेपे जाता (अष्टचत्वारिंशच्छेदा । द्विस्थाने त्रिगुणं शतं षोडश च १० त्रि(त्रिः)जाता त्रिशती अष्टचत्वारिंशच्छेदा । समच्छेदत्वात् षोडशशतीमध्ये त्रिशतीक्षेपे जाता एकोनविंशतिशती अष्टचत्वारिंशच्छेदा, यथा {१९४} । अयं खनि गदायी राशिः॥ अथ खण्डत्रयेऽपि शतं विमिश्रधनेन-नवत्यधि(क)शतेन गुणितं जाता एकोनविंशतिसहस्राः { १९००१/१९ ० ० १/१९०९६ } । एतेन मिश्रस्वसमाहतश्चेति सिद्धम् । अमी च भाज्यराशयस्त्रयः। ततो भागदायित्वात् १५ प्रागाशेरेकोनविंशतिशत्या अष्टचत्वारिंशतश्च विपर्यये यथा { १९४९ } । तत्र प्रथमखण्डे यथा { १९००१} । कुलिशापवर्ते अष्टचत्वारिंशतः षड्भागेऽष्टौ षण्णां च षड्भागे एकः । एकोनविंशतिशत्या एकोनविंशतिशतभागे एकः । तथा एकोनविंशतिसहस्राणामेकोनविंशतिशतभागे दश, यथा {5}। ततः “सङ्गुणनाफल"मित्यादिना अष्टगुणा दश जाता अशीतिः, एक(गुणा) एकच्छेदभक्ता २० च अशीतिरेव, यथा ८० । द्विखण्डेऽपि सदृशप्रक्रियत्वादशीतिरेव, यथा ८० । अथ त्रिखण्डे यथा { १९०९६} । भागदायित्वादष्टचत्वारिंशता पोडशभिरपवर्ते त्रयः, पोडशानां षोडशभागे एकः । एकोनविंशतिशत्या एकोनविंशतिशतभागे एकः । एकोनविंशतिसहस्राणां प्राग्रीत्या दश । “सगुणनाफल"मित्यादिना त्रिगुणा दश जाता त्रिंशत् । एकगुण(णा) एकच्छेदभक्ता सैव त्रिंशत् , यथा ३० । २५ एषां {} योगे नवत्यधि(क)शतं मिश्रधनम् , यथा ९० । एषां समवृद्धि
क्जरूपा कथं जायत इत्याह-पञ्चराशिकेन समा वृद्धयः । तथाहि न्यास:-{.. ८६६: } । “आनीय पक्षमपर"मित्यादिना यथा {१:००६। अत्र छेदाभावान विपर्ययः। ततस्त्रिगुणा अशीतिर्जाता चत्वारिंशदधि(क)द्विशती । इयं च द्विगुणा जाता चतुःशतान्यशीतिश्च । अस्य प्रापक्षे एकगुण(णेन) एकशतेन भागे लब्धं ३०