Ganittilakam Savrtuttikam

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Oriental Research Institute Vadodra

Page 158

विरचितम् ]
पञ्चराशिकम्
७५
व्याख्या - फलं व्याजलक्षणं अपरं पक्षं प्रथमात् द्वितीयपक्षाधो विन्यस्य छिदांछेदानां सर्वत्र विपर्ययं कृत्वा निजपक्षराशेर्घातं प्रापक्षराशेः परस्परं तत्क्षणं च घातं - गुणनं द्वितीयराशेरपि परस्परं घातं - गुणनं कृत्वा अन्यराशिपक्षेण - प्राच्यगुणिताङ्केन अपरं पक्षं द्वितीयपक्षं कृतपरस्पराघातं सञ्जातबहुराशिकं विभजेत् ॥ अत्रोद्देश वृत्ते सर्वज्ञातोदाहरणमाह
न्यास:
१२.
मा) द्र.०० व्या ५
|| सर्वेऽप्येते एकच्छेदाः । प्राक्पक्षात् फलं - मासिकद्र - १० | म्मपञ्चकलक्षणमपरं पक्षं द्वितीयपक्षाङ्कमानीय, यथा छिदामिव (?) परपक्षसञ्ज्ञमन्य राशिपक्षेण प्रागेकगुणशतेन विभजेत्, ५ ) यथा ( ४५६० ) । लब्धं कलान्तरं ४५, शेषमुपरि षष्टिः, अधः शतम्, यथा ( १०० } | अनयोविंशत्या अपवर्ते उपरि त्रयः, अधश्च पञ्च, यथा ( ६ ) ॥ अथ एतस्य प्रथमदत्तधने अज्ञाते व्याजयिना नीताः पञ्चचत्वारिंशद् द्रम्मा १५
१ १२ १००७६
मासेन पञ्चकशतेन हि वत्सरेण
षट्सप्ततेर्भवति हन्त कलान्तरं किम् ? | कालं फलं च वद मूलधनं च ताभ्यां चेत् पञ्चराशिकविधानमवैहि विद्वन्! ॥ ९८ ॥ '
पंच त्रिभागाश्च । एवं सति न्यासः
{
५
}
पञ्चविंशत्यधि (क) द्विशती । मध्ये
१२
०
। अत्र “छेद निघ्ने" त्या
दिना पञ्चगुणा पञ्चचत्वारिंशत् जाता त्रिक्षेपे जाता अष्टाविंशत्यधि ( क ) द्विशती पञ्चच्छेदा, यथा यत्र फलद्वयं पक्षद्वयेऽपि छेदेन सह विपर्यस्तं लेख्यम् । ततः प्राक् फलव्यत्ययः, यथा {} । ततश्छेदव्यत्ययथ, यथा एतत् कृत्वा निजपक्षराशिघातं कृत्वा यथा - एकगुणं शतं तदेव, शतगुणाऽष्टाविंशत्यधि (क) द्विशती जाता द्वाविंशतिसहस्रा अष्टशती एकच्छेदा, यथा {२२८०; } | अपरपक्षाङ्के यथा - द्वादशगुणाः पञ्च जाता षष्टिः । पष्टिगुणाः पञ्च जाता त्रिशती । अत्र “विभजेद् बहुराशिपक्षमितरेण" त्रिशत्युक्त्या त्रिशत्या द्वाविंशतिसहस्राणामष्टशतानां च भागे दत्ते लब्धं २५ षट्सप्ततिः । एतत् मूलधनं गृहीतमिति ज्ञायते, यथा ( ७६ } ॥
अस्यैवोदाहरणस्य कालेऽज्ञाते न्यासः, यथा
। अत्र भागानु.
१ वसन्ततिलका । २ ' त्रयः पञ्चभागाश्च' इति प्रतिभाति ।
५
१००
1
|} । २०
|
૨૨૮