Dharm Sangraha Part 01

Author(s): Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 265

૨૪૪
ધર્મસંગ્રહ ભાગ-૧ | પ્રથમ અધિકાર / બ્લોક-૨૦
T
ભાવાર્થ -
પૂર્વમાં અત્યાર સુધી સધર્મની દેશના ઉપદેશકે યોગ્ય શ્રોતાને કઈ રીતે આપવી જોઈએ ? તેનું નિરૂપણ કર્યું. હવે શ્રોતામાં, સધર્મના ગ્રહણની યોગ્યતા છે તે નક્કી કરવા માટે તે યોગ્યતા કેવા સ્વરૂપવાળી છે તે બતાવે છે – શ્લોક :
संविग्नस्तच्छ्रुतेरेवं, ज्ञाततत्त्वो नरोऽनघः ।
કૃઢ સ્વરચા નાતેચ્છ:, સંપ્રદેશ પ્રવર્તતે પરિવા અન્વયાર્થ
વંઆ રીતેaઉપરમાં દેશનાની વિધિ બતાવી એ નીતિથી, તસ્કૃ =તેની શ્રુતિથી=દેશનાના શ્રવણથી, સન =મિથ્યાત્વના માલિચથી રહિત છતો, જ્ઞાતિતત્ત્વો વિર નર =જ્ઞાતતત્વવાળો સંવિજ્ઞ છતો પુરુષ, નાતેચ્છ:=જાત ઇચ્છાવાળો અર્થાત્ ધર્મને સાંભળવાની ઉત્પન્ન થયેલી અત્યંત ઇચ્છાવાળો, આ સંદે=ધર્મના સંગ્રહમાં, સ્વશવજ્યા દૃઢ પ્રવર્તત=સ્વશક્તિથી દઢ પ્રવર્તે છે, (આવા શ્રોતામાં સદ્ધર્મ ગ્રહણની યોગ્યતા છે એમ અવતરણિકા સાથે સંબંધ છે.) ૨૦ શ્લોકાર્થ –
આ રીતે તેની કૃતિથી અનઘ, જ્ઞાતતત્ત્વવાળો સંવિગ્ન છતો પુરુષ જાત ઈચ્છાવાળો આના સંગ્રહમાં સ્વશક્તિથી દઢ પ્રવર્તે છે. આવા શ્રોતામાં સદ્ધર્મ ગ્રહણની યોગ્યતા છે એમ અવતરણિકા સાથે સંબંધ છે. ll૨૦II ટીકા -
'एवम्' उक्तनीत्या 'तच्छ्रुतेः' तस्या धर्मदेशनायाः श्रुतेः श्रवणाद् 'नरः' श्रोता पुमान् 'अनघो' व्यावृत्ततत्त्वप्रतिपत्तिबाधकमिथ्यात्वमालिन्यः सन्नत एव 'ज्ञाततत्त्वः' करकमलतलाकलितनिस्तलास्थूलामलमुक्ताफलवच्छास्त्रलोचनबलेन लोकितसकलजीवादिवस्तुवादः, तथा 'संविग्नः' संवेगमुक्तलक्षणं प्राप्तः सन् ‘जातेच्छो' लब्धचिकीर्षापरिणामोऽर्थाद्धर्मे 'दृढम्' अतिसूक्ष्माभोगपूर्वं यथा स्यात्तथा 'स्वशक्त्या' स्वसामर्थ्येन हेतुभूतेन 'अस्य' धर्मस्य सङ्ग्रहे' सम्यग्वक्ष्यमाणयोगवन्दनादिशुद्धिरूपविधिपूर्वं ग्रहे प्रतिपत्तौ 'प्रवर्त्तते' प्रवृत्तिमाधत्ते, अदृढमयथाशक्ति च धर्मग्रहणप्रवृत्तौ भङ्गसंभवेन प्रत्युतानर्थसंभव इति दृढस्वशक्त्योर्ग्रहणं कृतमिति विशेषगृहिधर्मग्रहणयोग्यता प्रतिपादिता भवति । ટીકાર્ચ -
વમ્'... મતિ આ રીતેaઉક્તનીતિથી=પૂર્વના શ્લોકમાં ગ્રંથકારશ્રીએ દેશનાની વિધિ બતાવી