Dharm Sangraha Bhashantar Saroddhar Part 01

Author(s): Bhadrankarsuri
Publisher: Subaji Ravchand Jechand Jain Vidyashala Trust

Page 309

૨૮૪
ધર્મ સંગ્રહ ગુરુ ભા૦ સાધાર ગાથા ૬૮
૧. આકાચક– આલોચના આપનાર રાં જ શાકમાં કહ્યાં છે તેમાં
(૧) સંગી- એટલે સંસારથી ભય પામેલ હોય તે જ યથાર્થ આલોચના કરી શકે, કારણ કે પિતાના દેશે સ્વમુખે કબૂલવા એ અતિદુષ્કર છે.
(૨) માયા રહિત- અશઠ હોય તે જ પિતાની ભૂલને પૂર્ણરૂપમાં કહી શકે. (૩) બુદ્ધિમાન - અપરાધોને સમજે તે જ યથાર્થ આલોચના કરી શકે.
(૪) કલ્પસ્થિતઃ સ્થવિરકલ્પ, જાતકલ્પ કે સમાપ્તકલ્પાદિમાં વક્ત હોય તે પિતાના દે પ્રત્યે જુગુપ્સાવાળો હોય.
(૫) અનાશસી= ઈહ-પર લેકની બાહ્ય ઈચ્છા વિનાને. (૬) પ્રજ્ઞાપનીય = આગ્રહ વિનાને, સત્યને સત્યરૂપે સ્વીકારવાની યેગ્યતાવાળો. (૭) શ્રધ્ધાળુ = જિનવચન તથા ગુરુ પ્રત્યે શ્રદ્ધાવાળો. (૮) આજ્ઞાયુક્ત= વડીલે-
પૂની આજ્ઞાને માનનાર. (૯) દુષ્કૃતને પશ્ચાતાપ કરનાર, (૧૦) આલોચનાની વિધિમાં આદરવાળે અને
(૧૧) દ્રવ્યાદિ અભિગ્રહ કરવા-કરાવવા-અનુમોદવામાં રુચિવાળો- આ અગીયાર ગુણવાળો હોય તે જ તત્વથી સાચી આલોચના કહી શકે, માટે આલોચક એ અગીયાર ગુણવાળો જોઈએ.
ર. આલોચનાચાર્ય – જેમની પાસે આવેચના લેવી છે તે આચાર્ય પણ છ ગુણવાળા શાસ્ત્રમાં વર્ણવ્યા છે તેમાં -
(૧) ગીતાર્થ – જેની સન્મુખ આલેચના આપવાની હોય તે ગુરુ, નિશિથાતિ પ્રાયશ્ચિતગ્રંથના જ્ઞાતા જોઈએ.
(૨) કતાગી= મન, વચન, કાયારૂપ ગેનું ઐય કે બાહ્ય-અયંતર તપના અભ્યાસથી જેણે સર્વ કેળવ્યું હોય.
(૩) ગ્રાહણકુશળ = આલેચકને ઉત્સાહ વધારી પ્રાયશ્ચિત ગ્રહણ કરાવવામાં કુશળ હોય.
(૪) ખેદજ્ઞ = પ્રાયશ્ચિત આપવામાં થતા પરિશ્રમ સહન કરવામાં સમર્થ હોય.