________________
રાજકીય નોંધ
દેવવ્રત નાનુભાઈ પાઠક . આન્ધની ચૂંટણી
અને છતાં બધા જ વરતારા અને અટકળોને આલ્બની ચુંટણીના પરિણામો જોઈને કોગે- થાપ આપે તેવાં પરિણામે બહાર આવ્યાં. કૅઝેસના મોવડીઓ પણ આશ્ચર્યમાં ગરકાવ થઈ ગયા અને બહુમતી તે મળી જ પણ તે એટલી સંપૂર્ણ છે. થોડા મહિના પહેલાં હાર પામેલે પક્ષ આટલી હતી કે તેને બીજા કોઈ પક્ષ સાથે સમજૂતી કરવાની મોટી બહુમતી મેળવી લાવે તે કોઈની કલ્પનામાં જરૂર રહી નહિ. કુલ ૧૯૬ બેઠકેમાંથી કોંગ્રેસે પણ નહે છે. વળી આશ્વમાં પહેલેથી જ સામ્યવાદી ૧૮૮ બેઠકો માટે ઉમેદવારી નોંધાવેલો જેમાંથી તેને પક્ષનું સારું બળ હતું. ગયા વખતની ૧૯૫૨ની ૧૪૬ બેઠક મળી, જેમાંની ત્રણ મિનહરીફ હતી. ચૂંટણીને પરિણામે તે પક્ષ ૪૧ બેઠકો મેળવી શકો કોગ્રેસની આ જીત પાછળ શું રહસ્ય હતું? ગયા હતો. કોંગ્રેસથી ઊતરતો તે બીજે મેટ પક્ષ હતો. વખતની ચૂંટણીમાં (૧૯૫૨) ૧૪૦ કુલ બેઠકોમાંથી આ હકીકતના આધારે તે પક્ષે આ વખતે કે સ માત્ર ૫૧ બેઠકે જ મેળવી શકી હતી. તેનો કોંગ્રેસની સામે મોરચો માંડવો અને ૧૬૯ બેઠકો સરખામણીમાં આ વખતનું પરિણામ હેરત પમાડે. માટે ઉમેદવારી નોંધાવી. અત્યાર સુધી બીજી કોઈ તેવું હતું. આનું કારણ શું ? એક કારણ તે એ કે જગાએ સામ્યવાદીઓએ આટલી મોટી સંખ્યાની જે પક્ષે અવિશ્વાસની દરખાસ્ત પેશ કરીને કોંગ્રેસ બેઠક માટે ઉમેદવારી નેધાવી હતી. આનધની પ્રધાનમંડળને રાજીનામું આપવાની ફરજ પાડી તે ચૂંટણી આ દષ્ટિએ મુખ્યત્વે કોંગ્રેસ તથા સામ્ય- પક્ષ ( કૃષિક લેક પક્ષ ) સાથે જ કોંગ્રેસે ચૂંટણી વાદીઓ વચ્ચેની હતી. સામ્યવાદી પક્ષના સામાન્ય માટે હાથ મિલાવ્યા. આ ઉપરાંત પ્રજા પક્ષના મંત્રીથી માંડીને પક્ષના આગેવાનો તથા સ્થાનિક સભ્યએ પણ કોંગ્રેસને સાથ આપે. આમ અત્યાર કાર્યકરોને પક્ષની લોકપ્રિયતા વિશે લેશ માત્ર શંકા સુધી સામ્યવાદી પક્ષે જે સંયુક્ત મોરચાની નીતિ નહેતી; બઢક તેઓ આ વખતે સારી બહુમતી અપનાવેલી તે કોંગ્રેસે સ્વીકારી. બાકી રહ્યા પ્રજામેળવી પ્રધાનમંડળ રચવા શક્તિમાન બનશે એમ સમાજવાદી અને સામ્યવાદીઓ. ત્રાવણકોરમાનતા હતા. પક્ષ તરફથી કરવામાં આવેલાં બધાં ચીનમાં આ બન્ને પક્ષોએ એકત્ર થઈને કોન્ટ્રનિવેદનોમાં આ શ્રદ્ધાનાં દર્શન થતાં હતાં. વળી સને સામને કરેલે પણ તે પછી બન્ને વચ્ચે ત્રાવકાર-કોચીનની ચૂંટણીના અનુભવથી દોર- ભંગાણ પડ્યું અને પ્રજાસમાજવાદી પક્ષ તો જ બનેલી વાઈને પક્ષે બીજા કેઈ પક્ષ સાથે ચૂંટણી પૂરતી સરકાર સત્તા ઉપર આવેલી. આ ઇતિહાસની સ્મૃતિ પણ સમજુતી કરવા અનિચ્છા બતાવી હતી. કોગ્રેસ બન્નેના મનમાં તાછ હતી. આથી તેમની બેની તથા સામ્યવાદી પક્ષોએ પિતાનું સર્વસ્વ હેડમાં મૂક્યુ વચ્ચે સમજૂતીની શક્યતા હતી જ નહિ. વળી હતું તેમની હાર કે છત ઉપર તેમની કાતિ અને પ્રશ્ન સમાજવાદીઓનો સામ્યવાદીઓ તરફને વિરોધ અ.બને સવાલ હતે. આશ્વતી ચૂંટણી હિન્દનો તે પહેલેથી હતો. આથી આ ચૂંટણી દ્વિપક્ષી આંતરિક પ્રશ્ન મટીને આંતરરાષ્ટ્રિય અગત્ય ધરાવતો (Bipolar) બની. આ ઉપરાંત બીજા પણ કેટલાંક પ્રશ્ન થઈ પડયો હતે. ખાસ ચૂંટણીને જ અભ્યાસ કારણ આપી શકાય. ગયા વખતની ચૂંટણીને સમયે કરવા પરદેશના ખબરપત્રીઓ આવી પહોંચ્યા હતા. દેશની ખોરાકની સ્થિતિ સારી નહતી. રાયલસીમા પરસ્પર થતાં નિવેદને ઉપરથી લાગતું હતું કે કોંગ્રેસ જેવા આક્તના વિસ્તારમાં ભૂખમરો હતે. ખેડૂતો પક્ષ કપરા સંજોગોમાંથી પસાર થઈ રહ્યો છે. તેને અને બીજી ગરીબ જનતામાં કચવાટ હતો. આ પ્રધાનમંડળ રચવા જેટલી બહુમતી મેળવવાની વખતે કંઈક સરકારની નીતિને કારણે અને કંઈક આશા નહતી.
કુદરતની મહેરથી ખોરાકની સ્થિતિ સારી પેઠે સુધરી
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
