________________
==
કરણ કરવાને શક્તિવાન છે. છેવટે મનુષ્યના મનથી ન્યાય યુક્ત રીતે કા શકાય તેવી કાઈપણ રીતથી જેનો નિશ્ચય થઈ શકે તેવા પ્રશ્નની હદનો નિશ્ચય કરવાને શક્તિવાન છે. વળી પરસ્પર વિદ્ધ ધર્મવાળાને તેના પાતાના મતના ત્યાગ કરાવીને નહિ, પણ અન્ય ધર્માં પણ ટકી શકે એવા છે અથવા તેએ સત્યની અમુક બાજી અતાવવાને જે કેટલાક પાન્તર સહિત દર્શાવવી જરૂ ની છે તે બાજુના દર્શાવનાક છે એમ સિદ્ધ કરીને વિદ્ધ ધર્માંની એક વાક્યના સિદ્ધ કરવાને સ્યાદવાદ સ્માશા પામે છે અને સમય તત્વના પ સ્પર સખંધ ધરાવનારી ઐકયનાની વિવિધ અપેક્ષામામાં અખંડ માએલું છે એમ તે મન જણાવે છે.'
ત્ય સ
જેના અને વ્યાવહારિક કેળવણી,
( લેખક, ભોગીલાલ મગનલાલ શાહ, ગોધાવી)
જુદા જુદા લેખકાએ જુદા જુદા દિિી દુધી કળાવા ની અનેક વ્યાખ્યાઓ બાંધેલી છે, પરંતુ સામાન્ય રીતે ને અમ ધારીએ કે કળવણી હેતુ કાઇ પણ મનુષ્યને આ દુનિયામાં તેની વાસ્તવિક સ્થિતિ અને તેના વાસ્તવિકધમ ોધી કાઢવાને દોરવાને, તા તેમાં તેને સમાવેશ થઈ શકે. કઈ સમષ્ટિનુ તે અંગ છે ? તે સમષ્ટિએ સપાન કરેલા કયા વ્યાવહારિક સ્વરૂપ-ધારણ માટે અને તેને ઉત્તેજક કયા ધર્મ નીતિ વિષયક સ્થિતિ સાગે! માટે તેને લાયક થવાનું હું ( અત્ર વિઘ્ય વ્યાવાંરેક ળવણી ના હોવા છતાં ધાર્મિક કહેવાનું કારણ એ છે કે સમાજની વ્યાવહારિક સ્થિ તિનું સ્વરૂપ તેના ધાર્મિક સંયોગા ાિંત આદિની અસર પ્રમાણે વલણ પકડે છે. ) સમાજની પૂર્વોક્ત સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરવા માટે તેનું વાસ્તવ કર્તાવ્ય શું છે? આ વગેરે બાબતા વિચારતાં વ્યાવદ્રારિક કેળવણી એ ક્યુ સ્વરૂપધારણ—પકડવું જોઈએ એ સહજ નિર્દિષ્ટ થાય છે. આ નિયમને અનુસરીને કેળવણીના મુખ્ય ઉદ્દેશ (૧) માનસિક વિકાસ અને (૨) ઐહિક સુખી જીવન બન્ને સમાજના વિકાસ ક્રમના જે દરજ્જામાં મનુષ્ય જન્મ્યા ડ્રાય તેને અવલએ છે. આથી વ્યક્તિની કેળવણીમાં બન્ને હેતુનુ પ્રમાણુ સચવાયાની જરૂર છે. ઉદાહરણ તરીકેઃ—
હિન્દુસ્થાનમાં જ્ઞાતિવેં હુન્નર ઉદ્યોગ હોવાથી એમ સ્પષ્ટ સમજાય
