________________
• મનને અતૃપ્તિની આગમાં, સતત ઉત્તેજનામાં રાખે છે જે ત્રાસદાયક
આત્માને આત્મઘરથી ભ્રષ્ટ કરે છે ને અનંત પરિભ્રમણમાં ઝીંકે છે. આટલી થચી સમજણ “મોહની મૂઢતાના પ્રકરણમાં લેખકથી સરળતાથી સમજાવવા તત્પર થયા છે. પણ મોહનીય કર્મની મલિનતા પણ બોધપાઠ લેવા દેતી નથી. નિષ્ફળતામાંથી પણ સમજણ લેવા દેતી નથી અને પરિણામ પરથીય પ્રક્રિયાનું મૂલ્યાંકન કરવા દેતી નથી.
આ બન્ને તત્ત્વોને લેખકશ્રીએ લેખનમાં ગૂંથી લેવાનો સચોટ પ્રયત્ન કરતાં કહ્યું કે
- ભક્તિયોગથી દુઃખ જશે. - વિરક્તિના પંથે પગરણ પસારતાં પાપ જશે. - અનાસક્તિના આંગણે મહાલતાં મુક્તિનો રસાસ્વાદ મળશે.
સાધકની આધ્યાત્મિક સમજણને પરિપક્વ કરવા માટે લેખકે સાધકને પ્રતિક્રિયા વખતે સાવધ રહેવાનું જણાવ્યું છે. ક્રિયા પૂર્વ આયોજિત હોય છે. તેનો Programme પણ હોય છે.
જ્યારે પ્રતિક્રિયા પૂર્વઆયોજિત હોતી નથી. તેનું Programming પણ હોતું નથી. તે સ્વાભાવિક નીકળે છે અને તે જ આપણો ચહેરો હોય છે દા.ત., પૂજાની વાટકી લઈ શું કરવું? પૂજા કરવી આના ઉપાયરૂપે ક્રિયા છે. હવે “જ્ઞાનકળશ ભરી આત્મા બોલતા હોઈએ ને કોઈનો ધક્કો વાગ્યો તો પ્રતિક્રિયા “સમતારસ ભરપૂર” કે લાવારસ ભરપૂર આપો?
અહીં યાદ રહે કે જૈન શાસન પરિણતિને પ્રધાન માને છે ને પરિણતિ માટે પ્રવૃત્તિની અનિવાર્યતા પણ છે જ !
ભૂલ ભલે છદ્મસ્થતાનો અનુબંધ છે. સાધક પોતે તે છે કે જે ભૂલ બતાવનારને હિતેચ્છુ માને છે વચ્ચે ઔદવિકભાવથી તાણમાં અહંકાર, બચાવ, ખુલાસો, આક્રમણ, બહાનાંબાજી, આક્ષેપબાજી કરવા આવે તો પણ સાધકે પોતા પ્રત્યે ભીમ અને બીજા પ્રત્યે કાંત રહેવું જરૂરી છે.
જે બીજાની ભૂલ જુએ છે તે સજ્જનતાને ફેંકે છે અને જે પોતાની ભૂલ જુએ છે તે છાસ્થતાને ફેંકી રહ્યો છે.
[ ૧૧ ]
