________________
‘અહિંસા’ સમગ્ર જીવસૃષ્ટિનું શ્રેય અને પ્રેમ કરનાર છે. તમામ ધર્મોનું મૂળ અહિંસા છે. દયા-કરુણા અને અનુકંપારૂપ અહિંસાના નીરથી જ ધર્મ સિંચાય છે. અહિંસાનાં ફળ અમોઘ છે. જીવહિંસા જેવું પાપ નથી અને અહિંસા સમાન અન્ય ધર્મ નથી. બધા ધર્મોની નદીઓ અહિંસાના સમુદ્રમાં ભળે છે.
૧૬. જીવમાત્ર પર કરુણા રાખી, મૈત્રી ભાવમાં રહેશે રે,
દીઘયુષી ને નીરોગી કાયા, કર્મફળે તેને મળશે રે. કર્મરાય.
૧૭. જીવદયા પાળીને જે ઘણી, ઉપકારી થઈ જીવશે રે;
ઇચ્છિત સામગ્રી વણમાંગે, સંસારે તે પામશે રે. કર્મરાય.
વ્યવહાર જગતમાં જીવન અનેક સાથે જોડાયેલું હોય છે. એકબીજા સાથેના વ્યવહારમાં એક યા બીજી રીતે ફૂડ-કપટ કે છેતરપિંડી અથવા અવિશ્વાસનું વલણ અશાંતિ, પીડા અને અજંપાને નોંતરે છે. વ્યવહારની/વાણીની અહિંસા સહઅસ્તિત્વ માટે અનિવાર્ય છે.
૧૮. વિશ્વાસે લીધેલી થાપણ, પાછી જે ના દેશે રે;
ખુદની હયાતીમાં પોતાની, વ્હાલી સંતતિ મરશે રે.. કર્મરાય.
૧૯. નિર્દોષી પર આળ મૂકે ને, જૂઠું બોલીને જીવશે રે,
પૂરા માસે તેની જીવતી સંતતિ, જમડો ચોરી જાશે રે. કર્મરાય.
૨૦. પરધનની ચોરી કરશે ને, રોકશે દાન દેનાર રે;
ગરીબ નિર્ધન થઈને જન્મે, સહુ રીતે કંગાળ રે. કર્મરાય.
૨૧. સાક્ષી ખોટાની કરીને જે સાથ જૂઠાને દેશે રે,
સત્યવચન કહેશે છતાંયે કોઈ ના ભરોસો કરશે રે. કમરાય.
૨૨. દાન દેવામાં વિલંબ કરે ને પસ્તાવો પછી કરશે રે;
અઢળક સુખ સામગ્રી મળે તોયે, કશું ના વાપરી શકશે રે. કર્મરાય.
૧૧૪ * ભીતરનો રાજીપો
