________________
બેજોડ છે.
-વિશ્વનું વિસ્મયકારક વસહિ| | અર્બુદગિરિ આબુના
શિપનું સૌન્દર્ય D જગપ્રસિદ્ધ જૈન
વિમલ – વસહિ 0 દેલવાડા મંદિર
લુણ- વસહિ આજથી લગભગ ૯૪૫ અને હિન્દુ ધર્મશાસ્ત્રોનાં “વિમલ વસહિ”ની જેમ આ વર્ષ પહેલાં અબુંદગિરિ પર, આખ્યાન પણ કંડારેલા છે. મંદિરમાં બાવન જિનાલય છે. આંખે જોતાં થાકે નહિ તેવું અધિષ્ઠાત્રી શ્રી અંબિકાદેવીની અહીંના નૌકી, રંગમંડપ, વિસ્મયકારી વસતિનું નિર્માણ પણ એક દહેરી છે. આ પ્રભા- હસ્તિશાળા, દેરાણું-જેઠાણના થયું. વસહિ એટલે મંદિર. વિકા દેવીની કૃપાથી મંત્રીએ ગોખ અને ભારતીય નૃત્યઆજે નવ શતક બાદ પણ વિશ્વના આ અનુપમ શિ૯૫ કલાની વિવિધ મુદ્રાઓમાં આ “વિમલ વસહી તેની સૌન્દર્યની રચના સફળતાથી ખીલેલા કમલની પાંખડીઓ કલાકારીગરી અને શિલ્પ પૂરી કરી.
પર પ્રદર્શિત નૃત્યાંગનાઓ સૌન્દર્ય માટે બેનમૂન અને “વિમલ વસહિ”ની જેમ વિશેષ રમણીય છે.
‘લુણ વસહિ પણ શિલ્પ સૌન્દ- આ બે વિસ્મયકારી વસહિ પ્રભાવક ધર્માચાર્ય શ્રી યંમાં અપ્રતિમ અને બેનમૂન (મંદિર) ઉપરાંત જૈન ગુર્જર ધર્મઘોષસૂરિજી મહારાજના છે. રાજા વિરધવલના બે મંત્રી ભીમાશાહના પિત્તલના ઋષભસદુપદેશથી, ગુજરાતના રાજા ભાઈઓ વસ્તુપાળ અને તેજ- દેવવામીનું મંદિર (વિ.સં. ભીમદેવ (પ્રથમ)ના મંત્રી પાળે વિ. સં. ૧૨૮૮ [સને ૧૩૭૩ અને વિ.સ. ૧૪૮૯), વિમલશાહે સંવત ૧૦૮૮ ૧ર૩૦માં “વિમલ વસહિની
ત્રણ માળ ઊંચું ભગવાન [સને ૧૦૩૧)માં ૧૮ કરે અને બાજુમાં, થેડેક ઊંચે રૂા. ૧૨
પાશ્વનાથનું ખરતરવસહિ પ૩ લાખ રૂપિયાના જંગી કરેડ અને ૧૩ લાખના લખ
[પ્રાય સં. ૧૫૫] પણ શિલ્પ ખર્ચે સૂત્રધાર કીર્તિધર પાસે લુંટ ખર્ચે જિનપ્રાસાદ બંધા
સૌન્દર્યમાં બેનમૂન છે. ભગવાન સફેદ સંગેમરમરને ભવ્ય તેમાં પિતાના ગુરુ શ્રી
શ્રી મહાવીર સ્વામીનું મંદિર અને અલૌકિક જિનપ્રાસાદ વિજયસેનસૂરિજી મહારાજની
પણ એવું જ દર્શનીય છે. બનાવાયે, તેમાં પ્રથમ તીર્થંકર
ભગવાન મહાવીરના ૨૫૦૦ વરદ્ હસ્તે બાવીસમા તીર્થંકર ભગવાન બાષભદેવની મૂર્તિની શ્રી નેમિનાથ ભગવંતની પ્રતિ
મા નિર્વાણ મહોત્સવના સંદપ્રતિષ્ઠા કરાઈ. માજીની પ્રતિષ્ઠા કરાવી.
ર્ભમાં દેલવાડા જૈન મંદિરમાં આ “વિમલ વસતિમાં બે ભાઈઓને અને ખાસ
[વિ. સં. ૧૬૩૯ અને વિ.સં. છત સ્થંભ, તોરણ, ગેખ કરીને તેજપાળની ધમપત્ની
૧૮૨૧ના મધ્યમાં નિમિત]
ભગવાન મહાવીરના આ મંદિ વગેરેની કલા-કારીગરી, કમ- અનુપમાદેવીના અથાગ પ્રયત્ન
રનું વિશેષ મહત્વ છે. ળની વિવિધ વેલ, હાથી, અને પ્રેરણાથી વિશ્વના આ
ભગવાન મહાવીરની મનેઘડા, સિંહ, બતકની બીજા “સંગેમરમરના સૌન્દર્ય”
હર, અને ખી અને આકર્ષક હારમાળા, ભકિતનૃત્યમાં લીન નું નિર્માણ થયું. આ મંદિરની
પ્રતિમાજીનું દર્શન યાત્રિકે, પૂતળીઓ અને છતમાં લટકતાં દીવાલો, છત, ગોખ, સ્થંભ
પર્યટકે અને દશકના હૈયે આનાં જીમ્મર આદિ કલા- પર એટલું બધું બારીક નકશી
ભાવની હેલી ચડાવે છે. આ એક એકથી અનોખો કામ કરાયું છે કે જોઈને દંગ
જ ભગવાન મહાવીરના ૨૫૦૦ અને અજોડ છે. આ ઉપરાંત થઈ જવાય કે આ શિલ્પકામ મા નિર્વાણ મહોત્સવની સાચી છતે અને દિવાલ પર જન છે કે કાગળનું નેતરકામ!! શ્રદ્ધાંજલિ છે.
કુતિય
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
