Atmanand Prakash Pustak 101 Ank 10

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

(૩
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ ૪ અંક ૧૦, ૧૫ જાન્યુઆરી ૨૦૦૫]. પોતાની જવાબદારી શું? પોતાના કર્મની ફલશ્રુતિ | છે. માટે આત્મા પર કર્મનાં પુદ્ગલો વિષે અહીં પોતાના શિરે નહીં? આમ, ખ્રિસ્તી ધર્મમાં કર્મની | પણ જણાવાયું નથી. બાબત બહુ વિચારવામાં આવી નથી.
એ જ રીતે શીખ ધર્મમાં અનુસાર : અન્ય ઇસ્લામ ધર્મના સિદ્ધાંતો સરળ છે. તેમાં | બાબતો સૂચવવામાં આવી છે. એમાં કહ્યું છે, “હે તત્ત્વજ્ઞાનની બહુ ગૂંચો નથી. કર્મના સિદ્ધાંત | માનવ! તું તારા શરીરને એક સારું ખેતર બનાવ. વિષેનો અહીં ખ્યાલ જુદો છે. આ ધર્મના | તેમાં સત્કર્મરૂપી બીજ વાવીને પ્રભુના નામરૂપી અનુયાયીઓ પુનર્જન્મમાં માનતા નથી. હિંદુ ધર્મ | જળનું સિંચન કર. તારા હૃદયને ખેડૂત બનાવ. મુજબ કર્મનું ફળ આત્માના પુનર્જન્મ માટે | અંતે ઈશ્વર તારા હૃદયમાં ઊગી નીકળશે. અને તું જવાબદાર છે. જયારે મુસ્લિમો માને છે કે માનવનું | દિવ્યપદને (નિર્વાણપદને) પામી શકીશ.” આમ, મૃત્યુ થાય ત્યારે તેને દફનાવાથી દેહ સાથે આત્મા | અહીં સત્કૃત્યો પર ભાર મુકાયો છે. જે કર્મની સાથે પણ વિદ્યમાન હોય છે. ક્યામતના દિવસે | જોડાયેલી બાબત છે. પરંતુ આનાથી વધારે ઊંડાણ વ્યક્તિએ કરેલાં કાર્યો અનુસાર મૃતદેહને ! અહીં નથી. આત્મા આ કાર્યોનું પરિણામ સીધું જ ફિરસ્તાઓ અલ્લાહના દરબારમાં હાજર કરે છે, | પ્રાપ્ત કરે? પુનર્જન્મનાં કર્મો ખપાવવા પડે? કયા
ત્યાં તેનું ભાવિસ્થાન નક્કી થાય છે. આમ કર્મનાં | પ્રકારનાં કર્મોનું શું પરિણામ આવે? જન્મ-મરણનાં પુદ્ગલો આત્માને લાગે, અને એ અનુસાર પરિભ્રમણ પાછળ કયું પ્રેરક તત્ત્વ કામ કરે છે? પુનર્જન્મ સંભવે એવો ખ્યાલ આ ધર્મના આવા પ્રશ્નોના ઉત્તર માટેનાં સમાધાનો આ સિદ્ધાંતોમાં નથી.
સિદ્ધાંતો પાસે નથી. જો આત્મા સ્વર્ગ કે નરકમાં સ્થાન પામે, તો જૈન ધર્મ કર્મના સિદ્ધાંતને ઘણાં ઊંડાણથી એ ત્યાં કયાં સુધી રહે? એ પછી એ આત્માનું ! સમજાવે છે. “માણસ વાવે તેવું લણે' આ સિદ્ધાંત સ્થાન કયાં? જેવા કોઈ ખુલાસાઓ નથી. અજાણ્યો નથી, પરંતુ દરેક ભવ આગલા ભવનાં
બૌદ્ધ ધર્મમાં કર્મને મહત્ત્વ આપવામાં આવ્યું | કર્મોનું પરિણામ છે; પ્રત્યેક આચાર, વિચાર તેના છે. તે અનુસાર ઈશ્વર હોય કે ન હોય. જગત | કર્તાના સંચિત સ્વરૂપ ઉપર અસર કરે છે; પુણ્યનિત્ય હોય કે અનિત્ય. માનવ પોતાના કર્મ | પાપનાં ફળ વર્તમાન જીવનમાં પૂરાં ભોગવાતાં ન અનુસાર સ્વતંત્ર રીતે જ પોતાના પ્રબળ | હોય તો તે મૃત્યુની પેલે પાર સુધી પણ પહોંચે છે પુરુષાર્થથી આત્મસાક્ષાત્કાર કરે છે. અંતે ! અને નવા ભવનું કારણ બને છે; અમુક યોનિમાં નિર્વાણપદનો અધિકારી બને છે. તેઓ આત્મા
અમુક કાળ માટે જે તે જીવે જન્મવું પડે છે; પ્રત્યેક તત્ત્વને સ્વીકારતા નથી. ભગવાન બુદ્ધ માનતા | ભવ તે અનાદિ અને ભાવિ ભવમાળાને જોડતી હતા કે પુણ્યનો સંચય કરવા માટે ક્રિયાકાંડોની | કડી છે જેવી બાબતો વિષે જનદર્શનમાં ઘણું જ જરૂર નથી. આત્માને બદલે તે જીવ રૂપ, વેદના,
વિચારાયું છે. સંજ્ઞા, સંસ્કાર, વિજ્ઞાન જેવા પાંચ પદાર્થોનો હિંદુઓના મતે કર્મ અલૌકિક શક્તિ છે, જે બનેલો, હંમેશા વહેતો અને પરિવર્તનશીલ એવો | આત્માને વળગેલા સૂક્ષ્મ દેહરૂપે અવિકારી ચેતના પ્રવાહ છે. આ ચેતના પ્રવાહ પર વિજય | સાત્ત્વિક પડરૂપે ચોંટી જાય છે, પરંતુ આત્માને મેળવી, તેને સ્થિર કરવાથી નિર્વાણની પ્રાપ્તિ થાય ! ચોંટતી નથી. જૈનો કર્મને સંપૂર્ણ સ્વતંત્ર તત્ત્વ માને