________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૪ અંક ૧૦, ૧૫ જાન્યુઆરી ૨૦૦૫]
[૯
પંન્યાસશ્રી ભદ્રંકરવિજયજી મ.સા.ના પ્રવચનો
(સં. ૨૦૧૮ પો. સુદ ૭ શુક્રવાર, સ્થળ : પોળની શેરી-પાટણ)
વ્યાખ્યાન : ૫
જીવને આર્તધ્યાન કરાવી દુર્ગતિમાં લઈ જાય છે. मंगलं भगवान् वीरो, मंगलं गौतमप्रभु।
જિનશાસનની પ્રાપ્તિ થાય તોજ બીજા સાધન मंगलं स्थूलिभद्राया, जैनधर्मोडस्तु मंगलं॥
| સાચાં સાધન બની શકે. અન્યથા બંધન બને છે. શ્રી તીર્થકર ભગવંતનું સ્મરણ, ગણધર
અને તેથી સંસારની વૃદ્ધિ થાય છે. ભગવંતનું સ્મરણ, સાધુ ભગવંતનું સ્મરણ અને
ચાર ગતિરૂપ સંસારનું કારણ પાંચ વિષય ધર્મનું સ્મરણ આ ચાર વસ્તુની મનને જરૂર છે. . અને ચાર કષાય છે. કષાય એ અત્યંતર સંસાર અને તો જ મનની ભૂખ ભાંગે છે. મનના ' છે. એ જેટલો દ્રઢ બને તેટલો બાહ્ય સંસાર દ્રઢ બને પ્રશસ્ત તુષાદિ તો જ છીપે છે. અન્યથા નહિ. છે. અંતરનો સંસાર જો શિથિલ હોય, તો બહારનો વિષયની તૃષ્ણા એ ખારું પાણી છે. તેનાથી
સંસાર પણ શિથિલ બને છે. બહારના સંસારના તૃષ્ણા છીપે નહિ. અરિહંતનું સ્મરણ એ અમૃતનું
સંબંધને બગાડનાર અંદરનો સંસાર છે. જો વિષયપાન છે. તેનાથી જીવની તૃષા છીપે છે. અસત્
કષાય પાતળા પડે તો બહારનું બધું ઉન્નતિમાં તૃષ્ણા સહજ છે. સત્ તૃષ્ણા નવી જ જગાડવાની
કારણ બની જાય. અને જો વિષય-કષાય દ્રઢ હોય છે. તે પ્રયત્નથી જાગે.
તો બધા સંબંધ અને સંસાર બગડી જાય છે.
જેના મનમાં વિષય-કષાયની બળવત્તરતા આર્તધ્યાન જીવોને સહજ છે. તેના નિવારણનો ઉપાય અરિહંતાદિનું સ્મરણ છે.
| છે, તેને જ શરીર - સંયોગ - વિયોગ - રોગ - વર્તમાન કાલીન સુખનો વિચાર એ આર્તધ્યાનનું
| શોગ અત્યંત પીડાકારક બને. કારણ છે. મોક્ષના પરમ સુખની પ્રાપ્તિનો વિચાર ન પહેલે ગુણઠાણે જીવને રાગ - વૈષના તીવ્ર એ આર્તધ્યાન નિવારણનો ઉપાય છે. સમ્યગ્દષ્ટિ પરિણામ હોય છે. પોતાના પરિણામને તપાસીને આર્તધ્યાન નિવારણના ઉપાયોમાં પોતાનો પુરુષાર્થ | પોતાનું ગુણઠાણું પોતે નક્કી કરવું. ફોરવે છે. આર્તધ્યાન ટાળવાના ઉપાયોને તે સારા બીજા વ્યવહારથી આપણને ઊંચા માને તેમાં ગણે છે. માત્ર દાનાદિને નહિ. માટે જ જિનેશ્વરના | સામા જીવની ઉત્તમતા કારણભૂત છે. પણ આપણે ધર્મ સિવાય તે ચક્રવર્તીપણું પણ ઇચ્છતો નથી. { ઉત્તમ હોઈએ તો બધાં જ સંયોગો સહાયભૂત બને જેનાથી આપણા ચિત્તમાં ધર્મવૃત્તિ જાગે તે બધાં છે. આપણી ઉત્તમતા અને પાત્રતાનું માપ એ છે સાધનોને પણ ધર્મ કહી શકાય.
કે આપણે અંતરથી જેવા હોઈએ તેવા આપણને સમ્યગ્દષ્ટિ ચક્રવર્તીપણાથી પણ જિન- ! માનવા અને બીજાના ઉપકારને માન્ય કરી શાસનને અધિક ગણે છે. તેમાં શું રહસ્ય છે? તે | આપણી જાતને સુધારવા હંમેશા તત્પર રહેવું. વિચારવું જોઈએ. તેનું કારણ એ છે કે જિન-| 1 વસે વિશ્વનું! હે નાથ....! તારી પાસે શાસનની પ્રાપ્તિ વિના ચક્રવર્તીપણાની ઋદ્ધિ પણ હું શું માંગું..? તું પોતાની મેળેજ અમારું રક્ષણ કરે
For Private And Personal Use Only
