Atmanand Prakash Pustak 101 Ank 04

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૪ અંક ૪, ૧૬ ફેબ્રુઆરી ૨૦૦૪] છે. શબ્દો તીર જેવા હોય છે. એક વખત છૂટ્યા | નહીં તે સાચું મૌન નથી. જીભને શાંત રાખવી એ પછી પાછા ખેંચી શકાતા નથી. ઉગ્રતા, કટુતા અને પૂરતું નથી. સાથે સાથે મનને શાંત અને સ્વસ્થ ગરમ મિજાજના વાણી દ્વારા અવારનવાર દર્શન | રાખવું જરૂરી છે. જીભ બંધ હોય પરંતુ મનમાં થતાં હોય છે.
ઉલ્કાપાત સર્જાતો હોય તો મૌનનો શો અર્થ છે ? જૈન ધર્મમાં કહ્યું છે કે મન, વચન અને મૂગાં રહીને અંદરથી ડહોળાયા કરવું એ અર્થ કાયાથી જાણતા કે અજાણતા કોઈને દુ:ખ પહોંચે
વગરનું છે. જીવનમાં સારી રીતે બોલતા ન આવડે એવું કરવું નહીં. જીભથી સ્થળ અને સૂક્ષ્મ હિંસા |
એ મોટી કમનસીબી છે પરંતુ એનાથી મોટી રોજબરોજ થતી હોય છે. આ શબ્દહિંસાને રોકવી
કમનસીબી ચૂપ રહેતા ન આવડે તે છે. કેટલાક જોઈએ. માણસે વાણી પર એટલે કે જીભ પર
માણસ બોલે નહીં, મોઢું ખોલે નહીં ત્યાં સુધી જ અંકુશ રાખવો જોઈએ. દ્રોપદીના કટુવચનથી
તેઓ સારા લાગે છે. જેવું મોઢું ખોલે છે ત્યારે મહાભારત સર્જાઈ ગયું. આપણે પણ જીભ દ્વારા
તેઓ જેવા હોય તેવા વર્તાઈ આવે છે. જીભ એ વાતનું વતેસર કરીને નાના મોટા મહાભારતો
શરીરનું સારામાં સારું અને સાથે સાથે ખરાબમાં સર્જતા રહીએ છીએ. ગુસ્સો આવે, મનમાં રોષ |
ખરાબ અંગ છે, કારણ કે તેમાં મીઠાશ પણ છે ઊભો થાય ત્યારે માણસે મૌનથી મન શાંત થઈ |
અને કડવાશ પણ છે. માણસ તેનો કેવી રીતે જશે અને ગુસ્સો ઓગળી જશે. ક્ષણિક આવેશમાં
ઉપયોગ કરે છે તેની પર તેનો બધો આધાર છે, આવી જઈને માણસ ગમે તેવું બોલી નાખતો હોય
જીભ જોડે પણ છે અને તોડે પણ છે. છે, ખોટા વાદવિવાદમાં ઉતરવું નહીં.
જેટલું જરૂરી હોય તેટલું બોલવું જોઈએ. વ્યર્થ પ્રેમ અને સ્નેહમાં ભાષા કરતા મૌનનું | બકવાસ કરવાનો કોઈ અર્થ નથી. જ્યારે બોલીએ માધ્યમ વધુ અસરકારક અને અર્થપૂર્ણ બને છે, ત્યારે મીઠું બોલીએ, વિવેક અને સંયમપૂર્વક કારણ કે તેમાં શબ્દો કરતા ભાવનું વધુ મહત્ત્વ
બોલીએ. સારું બોલીએ, સત્ય બોલીએ. લોકો કહે હોય છે. માણસ જયારે ચૂપ હોય છે ત્યારે તેની છે કે સત્ય કડવું હોય છે પરંતુ તેમાં વિવેક ભળે આંખો અને ચહેરા પરના ભાવોમાં વધુ ઊંડાણ, તો તે મીઠું બની જાય છે. બીજાને ઉઘાડા પાડવા જોવા મળે છે. જેને ચેહરો વાંચતા આવડે છે તેને માટે, સ્વાર્થને ખાતર કે મજબૂરીના કારણે સત્ય હૃદયના ભાવો વાંચતા આવડી જાય છે. આ
બોલીએ ત્યારે તે સત્ય રહેતું નથી. જૂઠને ચલાવવા હૃદયની ભાષા છે. જગતની તમામ ભાષાઓ
માટે પણ તેને સત્યના વાઘા પહેરાવવા પડે છે. કરતા આ ભાષા વધુ બલતવર છે. ચૂપ રહેવું એ આપણે બોલીએ ત્યારે ભલે ભાષાનો પણ શીખવા જેવું છે. મૌન એક અદભુત તાકાત | ઉપયોગ કરીએ પરંતુ બોલતા ન હોઈએ ત્યારે છે શબ્દો જયારે ઓછા પડે છે ત્યારે મૌન અને | અંદર ભાષા ચાલતી રહેવી જોઈએ નહીં આપણે ચહેરા પરના ભાવો ઘણાં અસરકારક પુરવાર થાય , બીજાની વાતને બરાબર સરખી સમજી શકતા છે. માણસ હંમેશા પોતાના બણગા ફૂંકતો રહે છે.. નથી તેનું કારણ આપણે બરાબર સાભળતા નથી. સફળ માણસો પોતાની સિદ્ધિના બણગા ફૂંકતા | આપણી અંદર ભાષા ચાલતી હોય છે. આપણે શું નથી. માણસ પોતાના વિશે વાતો કરવાનું ટાળે ! બોલવું તેના શબ્દો મનમાં ગોઠવી રહ્યા હોઈએ ત્યારે તે મૌનની નજીક હોય છે. માત્ર બોલવું જ| છીએ. બીજો પોતાની વાત પૂરી કરે પહેલાં