________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ : ૪ અંક ૪, ૧૬ ફેબ્રુઆરી ૨૦૦૪ ]
[૧૩
વિતરાગદેવ જૈન ધર્મના ચોવીસમાં તીર્થંકર પ્રભુ મહાવીરના ૧૦ ફરમાનો, ૬ સંદેશ, ૩ ઉપદેશ, ૧ આદેશ.
"Ten Commandment of Lord Mahavir"
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ગતાંકથી ચાલુ]
રજો ઉપદેશ-વિચારે અનેકાન્તી બનો.”
સંકલન : આર. ટી. શાહ, વડોદરા. સર્વોત્કૃષ્ટ વાકચ (અપેક્ષાએ) આ છે. ‘કદાચ તમે પણ સાચા હો' પ્રભુ મહાવીરે ઇન્દ્રભૂતિ જેમની વેદપંક્તિઓ વચ્ચે આવતા વિરોધાભાષિ શંકાનું એવું નિરાકરણ કરી આપ્યું કે વેદોની પંક્તિઓ સાચી છે, પરંતુ તમે અર્થઘટનામાં ચૂકી ગયા છો. જૈનદર્શન ગૌતમ બુદ્ધને સર્વજ્ઞ નથી
બીજાનાં દુઃખનો વિચાર કરવો તે અહિંસા
|
છે. બીજાનાં વિચારનો વિચાર કરવો તે અનેકાંત છે. દેવાધિદેવે જગતને બહુ મોટો ઉપદેશ આપ્યો કે ‘‘તમારા જીવનના આચાર સંબંધિત ફલક
ઉપર તમે અહિંસક બનો.’’ બીજો ઉપદેશ આપ્યો | માનતો, પરંતુ પૂ.આ. હરિભદ્રસૂરિશ્વરજીએ
કે “તમારા જીવનના વિચાર ફલક ઉપર અનેકાંતિ બનો.’’ તમો અહિંસક બનીને પરિપડન બંધ કરશો તો તમારૂં પિડન બંધ થશે. બીજાના વિચારોને ન્યાય આપશો તો તમારા ચિત્તમાં થતી અસ્વસ્થતા
|
માનસિક તણાવોથી ઉભરાયેલ દુનિયામાં અહિંસા અને અનેકાન્તવાદ અપનાવવાની સૌને જરૂર પડે છે. એક પદાર્થને અનેક રીતે વિચારવાની શૈલી તે અનેકાન્ત શૈલી. અને આ અનેકાન્તનું બીજુ નામ છે. સ્યાદ્વાદ. અમુક અપેક્ષાએ વદવુ-વાત કરવી તેનું નામ સ્યાદ્વાદ એક વસ્તુને ભિન્ન ભિન્ન દૃષ્ટિકોણથી (Angle) અનેક સ્વરૂપે જોઈ શકાય છે. એક જ પુરૂષને પુત્ર તરીકે, પતિ તરીકે અને ભત્રિજા તરીકે જોઈ શકાય છે. એક જ હાથીના
યોગની ત્રીજી દ્રષ્ટિમાં વિવરણમાં ગૌતમ બુદ્ધને સર્વજ્ઞ કહ્યા છે. ત્રીજી દ્રષ્ટિએ પહોંચેલા જે જીવો હોય તેમાં ગૌતમ બુદ્ધનાં અનુયાયિ હોય તેઓની અપેક્ષા એ ગૌતમ બુદ્ધ સર્વજ્ઞ હતા. જ્યારે ગૌતમ કે ક્યાં કેટલા જીવો છે, આ બુદ્ધે જાતે જ કહ્યું સંખ્યાજ્ઞાન હું જાણતો નથી. પરંતુ પ્રભુ મહાવીર જેઓ સર્વજ્ઞ છે. તે અત્યારે હું ચાલુ છું, બેઠો છું, જે કાંઈ કરૂં છું તે સઘળું તેઓ જાણે છે. આ રીતે ગૌતમ પોતે જ કહે છે કે હું સર્વજ્ઞ નથી આ રીતે આનું નામ જ અપેક્ષાવાદ અને તે જ સ્યાદ્વાદ. જૈનોને અનેકાન્તવાદ મળ્યો છે. તેજ આખા વિશ્વને એક કરી મૂકે તેવો છે, તો જૈનો જ મતમતાન્તરો છોડી દઈને તેઓ સૌ એકઠા કેમ ન થઈ શકે? આજ બોધપાઠ સકળ જૈન સંઘોએ
અંધજનોએ જુદા-જુદા સ્વરૂપો કહ્યા. જૈન શાસ્ત્રોએ હાથીના દ્રષ્ટાંત ઉપરથી ફલિત કર્યું કે |
લેવા જેવો છે તો જ આપણે મહાવીરનાં સાચા અનુયાયી કહેરાવી શકીશું.
તમો જેની સાથે વૈચારીક મદભેદો ધરાવો છો તે | ૩જો ઉપદેશ-જીવનમાં કર્મવાદી બનો.”
માણસ તેની રીતે સાચો પણ હોઈ શકે તેને તેના દેવાધિદેવ પરમાત્માએ દરેક આત્માના દ્રષ્ટિકોણથી વિચાર એ આધ્યાત્મિક જગતનું | અસંખ્યા પ્રદેશો ઉપર પડેલી કાર્મણ વર્ગણાઓ
For Private And Personal Use Only
