Atmanand Prakash Pustak 088 Ank 11 12

Author(s): Pramodkant K Shah, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 4

અનુપ્રેક્ષાઓનું ક્રમશ: ચિતન આ પ્રમાણે છે. કોઈ છીનવી લે તે ગમતું નથી. પિતાની સાથે ૧. એકત્વનું પ્રેક્ષા
કેઈ આવો વ્યવહાર કરે તે મનુષ્ય દુ:ખનો અનુ
ભવ કરે છે, પણ બીજાની સાથે વ્યવહાર કરતી આ જગતમાં હું એકલે આવ્યો છું અને વખતે મનુષ્ય પોતાની આ વાતને અર્થાત્ પિતાના એક જ જવાને હું મારા આત્મા સિવાય મારું આ ધમને ભૂલી જાય છે અને હિંસા, અસત્ય બીજુ કાઈ નથી અને હું પણ બીજા કેઈના આદિ અધર્મમય વ્યવહાર કરે છે. આથી જગતના નથી. સામાન્ય રીતે જોઈએ તે “હું” અને “મારું. સમસ્ત આત્માઓ અને એમાંય ખાસ કરીને ને વિચાર કરીને મનુષ્ય દુ:ખી થતા હોય છે. મનુષ્ય આત્માઓ સાથે એકત્વ સ્થાપિત કરવા કઈ પણ વસ્તુમાં નું મમત્વ થાય એટલે એના માટે એકવાનુપ્રેક્ષા જરૂરી છે. સગ-વિયોગથી દુ:ખી રહે છે અથવા તો એ મરદેવી માતાએ પોતાના જીવનમાં આવી વસ્તુઓ એની પાસે હોય નહિ તે તે મેળવવા એકત્વાનુપ્રેક્ષા અપનાવી હતી. જ્યારે એમના પુત્ર માટે એ હિંસા, ચેરી, દગો, અસત્ય અને અનીતિ- ઇષભદેવે દિક્ષા લીધી અને તેઓ ઘરબાર છોડીને મય સાધનોના અશરો લેવાનું વિચારે છે. ગામેગામ વિચરણ કરવા ગ્યા ત્યારે પુત્ર વિયે
આમ ધમ ધ્યાનમાં પ્રગતિ સાધવા માટે કરેલે ગમાં મરૂદેવી માતા અત્યંત ચિંતા અને પુષ્કળ પ્રયાસ આ અનુપ્રેક્ષાના અભાવમાં આન્દ્ર યાન રૂદન કરવા લાગી. પોતાના પૌત્ર ભરતને એ વારંજ વધારે છે. આમાં ધર્મધ્યાની પિતાના મનમાં વાર ભાષભદેવના સમાચાર પૂછતી કે તેઓ કયાં એવી ગાંઠ લગાવે છે કે આ શરીર પણ તારું છે ? આવી રીત એ આધ્યાન કરતી હતી. પિતાનું નથી. તે પછી મકાન, દુકાન, ધન, સગા- ભગવાન રાષભદેવ વચરણ કરતાં કરતાં અયોધ્યામાં સંબંધી કે સંપ્રદાયના અનુયાયી વગેરેનું પણ કોઈ પધાર્યા અને એમને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું. તેઓ પિતાના નથી. કેવળ એક આત્મા જ પિતાને છે. વિશાળ ધર્મસભા (સમવસરણ) માં બેસીને સહને તે એ આત્માને શુદ્ધ વરૂપ તરફ જવા માટે એ ધમપદેશ આપતા હતા આની જાણ થતાં જ ધર્મધ્યાનમાં સ્થિર થશે. ધર્માચરણમાં દઢ રહેવા ભરત પોતાના દાદી મરુદેવીને હાથી પર બેસાડીને ભાગના ભાવશે.
રાષભદેવ ભગવાનના દર્શન કરાવવા માટે લઈ
આવ્યું. હાથી સમવસરણની નજીક પહોંચ્યો ત્યારે આત્મા પમ્પનો ભાવ મરુદેવી માતા સમવસરણની રચના જોઈને તેમજ એકત્વ-અનુપ્રેક્ષાનું બીજું પાસું એ છે કે હિંસક અને અહિંસક પ્રાણીઓને શાંતિથી બેઠેલા દએલ-સુધી પહોંચવા માટે વિશ્વના તમામ આત્માઓ જોઈને સ્તબ્ધ બની ગયા. તેઓ વિચારવા લાગ્યા. સાથે એકત્વની ભાવના હોવી જરૂરી છે. જગતના “હું તે માનતી હતી કે મારા રાષણ દુઃખી છે. સમસ્ત આમાઓ પ્રત્યે આત્મૌપજ્ય ભાવ-એકત્વ પરંતુ એની પાસે તે બધા પ્રાણી બેઠા છે અને ભાવની અનુપ્રેક્ષા છે જગતના બધા જ જી ની સેવા કરે છે. અને ઉપદેશ સાંભળે છે. મારી માફક સુખ પ્રિય છે અને એમને દુ:ખ આવા સુખનું શું કારણ હશે ?'' અપ્રિય છે. કેઈ દુ:ખ ઇછતું નથી. કેઈ પિતાની માતા મરુદેવીને વિચારતાં વિચારતાં સ્વયં હિંસા થાય કે કોઈ ની સાથે સમય આચરણ કુરણ થઈ કે એ સર્વ સુખ શરીર સાથેના કરે તેમ ઈચ્છતું નથી. પિતાની સાથે કઈ ઝગડો ઍ ત્વને કારણે નહી. બcકે અા સાથેના એકકે બેઈમાની કરે તે તેને ગમતું નથી. પિતાની ત્વને કારણે સાંપડયા છે. શરીર તેા કેઈનું હતું ચીજવસ્તુ કે ઘેરી લે અથવા તે પિતાના હક્કને નઈ. પરંતુ આમા શાશ્વત છે . એની સાથેના
[ આમ નંદ-પ્રકાશ
૧૦૨