Atmanand Prakash Pustak 087 Ank 07

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

જીવનને શુદ્ધ, સુંદર અને સર્વગુણ સંપન્ન બને તforg વવા માટે આ છે તપની આવશ્યકતા છે. હવે
ઘાયશ્ચિત્તથ નr: " મશ; એક પછી એક તપને વિચાર કરીએ, શાસ્ત્રવિહીન કર્તવ્યોને ન કરવામાં અને પ્રાયશ્ચિતને અર્થ
નિંદિત કર્મો કરવાને લીધે તેમજ ઇન્દ્રિયના
. વિષયમાં આસકત થઈ જવાને લીધે મનુષ્યને પ્રાય આભ્યતર તપનું પ્રથમ અંગ છે પ્રાયશ્ચિત
શ્ચિત કરવું પડે છે.” પ્રાકૃત ભાષાના પ્રાગજિત શબ્દને સંસ્કૃતમાં rimરિજન” શબ્દ પણ બને છે. “gg fજનીતિ
દોષનું પ્રમાણ grfeત' એટલે કે પાપનું છેદન કરે તે થર્મોમિટરથી તાવ માપ્યા પછી ઓછી કે પ્રાયશ્ચિત્ત, એક અન્ય જૈન આચાર્યે તેને અર્થ વધારે ડીગ્રી હોય તે પ્રમાણે રોગીને દવા આપઆ પ્રમાણે કર્યો છે– “ઘાય; if fજાની વામાં આવે છે. આ રીતે આલોચના (સ્વય' અથવા wત વિત્ત તw frષા ”
ગુરુ વગેરે સમક્ષ કરવામાં આવેલી) દ્વારા રેષને પ્રાયઃ ને અર્થ પાપ થાય અને ચિત્ત તેનું માપીને તથા તેની તપાસ કરીને, દેની માત્રા શોધન છે, જે ક્રિયાથી પાપની શુદ્ધિ થાય તે મુજબ પ્રાયશ્ચિત્તરૂપી ઔષધિ આપવામાં આવે છે. પ્રાયશ્ચિત કહેવાય, એક બીજા આચાર્યએ આમ દેની માત્રાની તપાસ ચાર રીતે થાય છેપણ અર્થ કર્યો છે
અતિક્રમ, વ્યતિક્રમ, અતિચાર અને અનાચાર. wા નામ તા: પ્રોકત વિર મામણના લીધેલા વ્રતનો પ્રત્યાખ્યાન અથવા પ્રતિજ્ઞાને a માનસજી ' wifધafમતી રે માં ભંગ કરવા અથવા પિતાની ભૂમિકાની ધર્મ પ્રાય: તપને કહેવાય અને ચિત્ત' માનસને
મર્યાદાને તાડવાને ઈરાદે રાખવામાં આવ્યા હોય, કહેવાય. આથી માનસ (અંતર)ની શુદ્ધિ માટે જે
અથા ઉપરની મર્યાદાઓનું ઉલઘન કરવાને
જ સંકલ્પ કર્યો હોય અથવા તો મર્યાદા ભંગ કરનારી તપ કરવામાં આવે તે પ્રાયશ્ચિત કહેવાય, વ્યક્તિના કાર્યનું સમર્થન કર્યું હોય, તે ત્યાં
પ્રાયશ્ચિત તપ પાપરૂપી મિલને ધવા માટે અને અતિક્રમ નામને દેષ થાય છે જ્યાં વ્રતાદિને ભંગ આમા ઉપર લાગેલાં પાપન ઘને સાફ કરવા માટે કરવા અથવા મર્યાદા તોડવા માટે પ્રયત્નશીલ થવાયું છે. તે એક સર્જનની જેમ આત્મા પર થયેલા હોય તે તે * વ્યતિક્રમ દષ' કહેવાય છે. જ્યાં પાપવાસનાના બેરી ફાઇલોને તપનું નતર મારીને બત. પ્રતિજ્ઞા વગેરેના અથવા મર્યાદાનો ભંગ કાપે છે, ફડે છે અને પરૂને સાફ કરીને ધાધાઇને કરવા માટેની સામગ્રી એકઠી કરવામાં આવી હોય તેના પર મલમપટ્ટો લગાડે છે,
અથવા કેટલેક અંશે તેને ભંગ કરવાનું પગલું પિતાના દ્વારા થયેલા અપરાધ અથવા ની ભરી લીધું હોય ત્યાં “અતિચાર દેષ કહેવાય છે. શુદ્ધિ, પ્રાયશ્ચિતનપ કારા પિતાના અપરાધેનું જ્યાં વતા અથવા ધમ મર્યાદાને સંપૂર્ણપણે નિરીક્ષણ, પશ્ચાતાપ (આમનિ), ઘણા (થર ભંગ થયો હોય કે કરવામાં આવ્યો હોય ત્યાં અથવા સમાજ આગળ પ્રગટ કરવા) અને તેમણે “અનાચાર” નામને દોષ મારવામાં આવે છે, નિશ્ચિત કરેલા દાદના રૂપમાં ઉપવાસ આદિથી ધારો કે કોઈ વ્યક્તિએ પિતાની ભૂમિકા કે શુદ્ધિ થાય છે. આથી જ એમ કહેવાયું છે –
' . આથી જ એમ કહેવાયું છે અને મર્યાદાને બનુરૂપ વ્રત, નિયમ કે કોઈ વસ્તુને ત્યાગ “1 વિદ્યુત કર્મ,
કે પ્રત્યાખ્યાન ગ્રહણ કર્યું હોય પછી સગવશ નિતિ' સમાજના તેના મનમાં ત્યજેલી બાબતને મેળવવાની કે લેવાનું મે-૯૦]
mer