Atmanand Prakash Pustak 087 Ank 05 06

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 12

બહાર લાવ્યા. ઊંચનીચની કલ્પનામાં સમૂળી ક્રાંતિ પ્રતિષ્ઠા કરી. પિતાને સારું લાગે તેને સ્વીકાર કરી. સ્ત્રીને બાળપણમાં પિતા પાળે, યુવાનીમાં કરવાની નીડરતા બતાવી. પતિ પાળે અને ઘડપણમાં પુત્ર પાળે એ વિચાર સાધની સાથોસાથ ગૃહસ્થને પણ એના ધર્મો પર કુઠારાઘાત કર્યો. જાતિ કે લિંગના ભેદો આત્મ- હોય છે. એમણે કહ્યું, ધર્મ સાધુ માટે છે, ને વિકાસમાં કયાંય કદીય બાધારૂપ બનતા નથી, તેમ ગૃહસ્થ લીલાલહેર કરવાની છે, એ માન્યતા સાવ કહ્યું, આત્મતત્ત્વની દષ્ટિએ બધા સરખા છે. બ્રાહ્મણ ભૂલભરેલી છે. સાધુની જેમ સંસારી ગૃહસ્થના કે શુદ્ર, સ્ત્રી કે પુરુષ, યુવાન કે વૃદ્ધ, રાય કે રંક પણ ધર્મ છે, સાધુ સર્વાશે સૂવમ રીતે વ્રતજે પુરુષાર્થ કરે તે મોક્ષનો અધિકારી છે. આના નિયમ પાળે. ગૃહસ્થ યથાશક્તિ સ્થૂલ રીતે પાળે. સમર્થનમાં જ તેમણે ચંદનબાળાને પ્રથમ સાથ્વી એ માટે સાધુએ પાંચ મહાવ્રત, ને ગૃહસ્થ બનાવી. ઇશ્વરકૃપા પર આધાર રાખીને પ્રારબ્ધને પાંચ આણ વ્રતને સાત શિક્ષા વ્રત-એમ બાર સહારે જીવતા માનવની ગુલામી રે
માં એમણે દૂર કરી, વ્રતવાળા ધર્મથી જીવનનું ઘડતર કરવું જોઈએ. પુરુષાર્થને ઉપદેશ આપ્યો અને કહ્યું,
એમ કરે તે માણસનો બેડો પાર થઈ જાય. આ ‘દેવ ભલે મોટો હોય, ગમે તેવું તેમનું ઉપરાંત યજ્ઞમાં પશુહિંસા ન કરો. શાસ્ત્રને છુપાવો સ્વર્ગ હોય, પણ માણસથી મોટું કઈ નથી નહિ. શુદ્રને તિરસ્કાર નહિ.” માણસ માનવતા રાખે તે દેવ પણ એના ચરણમાં ભગવાન મહાવીરે મત અને મજહબની લડાઈ રહે ?
ગૌણ પદે સ્થાપી. સંસારના પ્રત્યેક મતને સાપેક્ષ માણસે આ માટે સત્ય અને પ્રેમને આગ્રહ સત્યવાળા ઠરાવ્યા, આચારમાં અહિંસા આપી, રાખવો જોઈએ. પ્રત્યેક માણસ પોતાના કાર્યથી, વિચારમાં અનેકાન્ત આ વાણીમાં સ્યાદ્વાદ પોતાના ગુણથી અને પોતાના પરિશ્રમથી મહાન આ સમાજમાં અપરિગ્રહ સ્થાપે. એમણે થઈ શકે છે, એ માટે જાતિ, કુળ કે જન્મ કહ્યું, નિરર્થક છે.”
धम्मो मगलमुक्किट्ठ, अहिंसा मय मे। तवो। આત્મિક સંયમની સાધન સેવા ક ત નમ વંfa પણે ના મળે || ભગવાન મહાવીરે બ્રહ્મચર્યમાં પરિગ્રહવિરમણ [ધર્મ ઉત્કૃષ્ટ મંગળ છે. અહિંસા, સંયમ વતથી વિશેષ જોયું. બ્રહ્મચર્ય એ માત્ર બીજી અને તપ એના લક્ષણ છે. જેનું મન ધર્મમાં બહારની વસ્તુઓ ગ્રહણ કરવી કે છોડી દેવી એવો હંમેશાં રમ્યા કરે છે તેને દેવે પણ નમે છે, ફકત બાહ્ય વેપાર નથી, પરંતુ એ તે આમિક ભગવાન મહાવીરે આત્મકલ્યાણ સાધવા માટે સંયમને પ્રશ્ન છે. એ જ રીતે કમરના બંધનનો કેટલાક નિયમો પાળવાનું કહ્યું. નિયમ એટલે છેદ કરવાને એક અને અદ્વિતીય ઉપાય તપ છે. વ્રત આવા પાંચ મહાવ્રત એટલે કે પાંચ યામ છે. એમ કહીને જીવનમાં તપના મહત્તવને અસાધારણ
પરમ ધર્મ – અહિંસા પ્રતિષ્ઠા આપી. આમ ભગવાન મહાવીરે ગુલામ મનોદશામાંથી માનવીને મુક્તિ અપાવી. પ્રારબ્ધને આમાં પહેલું મહાવત છે : અહિંસા ભગવાન બદલે પુરુષાર્થથી એને ગૌરવ અપાવ્યું શુષ્ક મહાવીરે કહ્યું કે “જેને તું હણવા માગે છે તે પાંડિત્ય સામે સક્રિય પ્રયત્નનું પ્રતિપાદન કર્યું. તું જ છે. જેના પર તું શાસન કરવા માગે છે તે વર્ષોથી ચાલી આવતી રૂઢ માન્યતા અને અંધ તું જ છે, જેને તું પરિતાપ ઉપજાવવા માગે છે તે વિશ્વાસને દૂર કરીને મહાવીરે વિચાર-સ્વાતંત્ર્યની તું જ છે. જેને તું મારી નાંખવા માગે છે તે પણ
[આત્માનંદ પ્રકાશ