Atmanand Prakash Pustak 085 Ank 11

Author(s): Kantilal J Doshi
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

સામાન્ય સપાટાને પણ સહન કરી શકશે નહિ. શુદ્ધિ, કમેને શ્ય અને રાગદ્વેષના નિવારણ વળી આત્યંતરજીવન બાહ્ય જીવનની ઉપેક્ષા કે માટે બાહાતપ દ્વારા એમને તપાવવાની જરૂર અવગણના કરે તો તે શીધ્ર જીર્ણ-શીર્ણ થઈ હોય છે ત્યાં એકલું આંતરત ૫ કામ નહિ આપે. જશે.
મકાન અને એમાં નિવાસીની માફક બાહ્યબાધતપ અને આત્યંતરતા
તપ અને અત્યંતર તપ બંને પરસ્પર સાથે આ વાત તપને બરાબર લાગુ પડે છે, સામંજસ્ય સાધતા હોવા જોઈએ. જે બાહ્યતાને ભગવાન મહાવીર તપનું વિશ્લેષણ કરતાં બાહ્ય આત્યંતરતપના ગુણોને પ્રકાશ ન મળે તે તપ અને આત્યંતર ત૫ – એમ તપના બે બાદાત૫ સત્વહીન અને નિતેજ બની જશે પ્રકાર દર્શાવ્યા. બાધતપ આપણું શરીર પર અને એવી જ રીતે આત્યંતરત અને બાહાતપની અને આત્મતર તપ આપણું મન પર પ્રભાવ મદદ ન મળે તે તે અસમર્થ અને પંગુ બની પાડે છે. અને આ બંને મળીને આપણું આમાં જશે. આમ “અંધપંગુન્યાયે મુજબ બંને પર અસર કરે છે. માત્ર બાહ્યતાને જ મહત્વ પર પરના પૂરક છે. આપીએ તે તો શરીર અને ઇન્દ્રિયોને એક બનાવીને કે તપાવી-તપાવીને અટકી જઈશું.
તપનાં લક્ષણો શરીર અને ઈન્દ્રિયોને કૃશ કરવાથી જ તપનો બાહ્યતા અને આંતરતપના લક્ષણોનો વિચાર પ્રભાવ જાગશે નહિ અને તે અત્યંતતપના કરીએ. બાદત્તપમાં અન્ન અને પાણીને સર્વથા માધ્યમથી આત્મા સુધી પહોંચશે નહિં. શરીર કે થોડે અંશે ત્યાગ કરવામાં આવે છે. લૂખુંકુશ થશે. પરંતુ વિષય-વિકાર કે કષાય ઓછી સૂકું ખાઈને સ્વાદવિજય મેળવવામાં આવે છે. કે પાતળા થશે નહિ. માત્ર આત્યંતરતપને જ ધર્મ પાલનને માટે કષ્ટ સહન કરી ઈન્દ્રિય, વાણી પ્રાધાન્ય આપીએ તે અત્યંતરતાપ સિદ્ધ કરવા અને શરીરને વિષયવિકારોથી અળગા રાખીને માટે આવશ્યક એવી ભૂખ-તરસ, ઠંડી-ગરમી એમના પર તપને પ્રભાવ પાડવામાં આવે છે. અથવા તો અન્ય દુખ કે કષ્ટ સહન કરવાની આવા તપથી શરીર કૃશ થઈને યોગ્ય રીતે ક્ષમતા જાગશે નહિ. આત્યંત૨તપમાં દુખ કેળવાય છે અને એ આત્માનું અનુચર બનીને અને કષ્ટ સહન કરવા માટે બાહ્યત૫ જ મહત્વનું કામ કરે છે. આત્યંતરતપમાં ભાવની શુદ્ધિ બને છે અને એથી જ કોઈ એકને વધુ પ્રાધાન્ય કે સેવા, મિત્રી, ત્યાગ, વિનય, સહિષ્ણુતા અને આપવાથી કામ સશે નહિ. આત્યંતરતપને વીતરાગતા આદિ ભાવ જાગૃત થાય છે. રાગપ્રકાશ બાહ્યતપને મળે નહિ તે બાહ્યતપ એ દ્વેષ પાતળા પડે છે. જીવનમાં કષ્ટ સહન કરવાની કેવળ તાપ જ બની રહેશે. વળી આવું બાહ્યતપ ત્યાગ-બલિદાન કરવાની સ્તુતિ, પ્રેરણા અને અભિમાન, આડંબર, ક્રેપ કે ઈર્ષાનું કારણ વિચારધારા જાગે તેમજ ટકી રહે છે. વિકાર બની જશે. બાદ્યતને નામે અનેક પ્રકારના વિષથી વિકકિત જીવનમાં સતત પ્રગટતી દંભ, ૨ડબર અને સ્વાર્થ પેસી જશે અને હોય છે? ખાવું ત૫ કાં તો વેપાર બની જશે અથવા
પારસ્પરિક સંબંધ પ્રતિષ: નું સાધન થઈ જશે. જે અત્યંતરતપને બ દ્યતપની મદદ ન મળે તો તે એકલવાયું કર્મો હવે સવાલ એ છે કે આ બંને તપ વચ્ચે અને વિષયકષાયને સામનો કરી શકશે નહિ. પરસ્પર કે સંબંધ છે? જ્યાં સુધી આત્માની બલકે એની આગળ માંમાં તરણું લેશે. આત્માની શુદ્ધિ અને પવિત્રતાનો સવાલ છે ત્યાં સુધી
સટેબરે-૮૮]
(૧૬૭