Atmanand Prakash Pustak 075 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

જ્યારે આત્મસાધનાના અંગરૂપે જ બનાવી સંતજને, આચાર્યો અને ધર્મ ધુરંધરોએ, લેવામાં આવશે ત્યારે તેનાથી થતા લાભને એકમત થઈને સ્વાધ્યાયને આત્મસાધનાના સાધકને પિતાને જ અનુભવ થશે અને સાધનાનું અભિન્ન, અત્યંત મહત્વના અને અનિવાર્ય અંગ એ અંગ તેને માટે એક દૈનિચર્યાને વિષય તરીકે સ્વીકાર્યો છે. સ્વાધ્યાય એ એક એવું થઈ જશે.
તપ છે કે જેમાં અલ્પ અથવા નહિવત્ કષ્ટ છે પરિવર્તનારૂપી સ્વાધ્યાય :
અને જેમાં જઘન્ય, મધ્યમ કે ઉત્તમ કોઈ પણ સ્વાધ્યાયને આ પ્રકાર આખાય અથવા કટીના સાધકે સહેલાઈથી જોડાઈ શકે છે. ઘોષણા નામથી પણ ઓળખાય છે. વાચન જેને વાંચતા ન ફાવતું હોય તે અન્ય પાસેથી અથવા લેખન દરમિયાન જ્યારે થાકી જઈએ સાંભળીને તેને અર્થ સમજી શકે છે, અને ત્યારે અથવા ધ્યાનમાં ચિત્તની એકાગ્રતા ન
જેને અર્થ સમજવામાં મુશ્કેલી પડે તેમ હોય થાય તેવે વખતે સ્વાધ્યાયનો આ પ્રકાર ખાસ
તે વિશેષજ્ઞાની પાસેથી ધીમે ધીમે અભ્યાસ ઉપયોગી થઈ પડશે.
કરવાથી સમજી શકે છે. સ્મૃતિ ઓછી છે તેથી
અમને કાંઈ યાદ રહેતું નથી એવું બહાનું આ પ્રકારના સ્વાધ્યાયમાં જ્ઞાન-ધ્યાન-તપ
કાઢનારાઓને વ્યવહાર જીવનની આંટીઘૂંટીવાળી વૈરાગ્ય-ભક્તિ આદિ અધ્યાત્મસાધનાના વિવિધ
અનેક બાબતે ખૂબ જ સારી રીતે યાદ રહી અંગામાં પ્રેરણારૂપ થાય તેવા સદુવચનેનું જાય છે. આમ બનવાનું કારણ એ જ છે કે ઉચ્ચારણ કરવાનું હોય છે. તે ઉચ્ચારણ સ્પષ્ટ તેઓએ સ્વાધ્યાયમાં પિતાની રૂચિ કેળવી નથી શબ્દોમાં એવી રીતે કરવું જોઈએ કે તેથી ઉત્પન્ન અને અપર્વ પ્રેમથી સંતના વચનને અભ્યાસ થતે વનિ પિતે પણ સાંભળી શકે. અને
કરવાને ઉદ્યમ કર્યો નથી, નહીં તે નકકી છે આજુબાજુના સાધકો પણ સાંભળી શકે. ?
કે પિતાનું જ સહજ સ્વરૂપ સમજાવનારા તાત્પર્ય કે તે ઉચ્ચારણ નહીં બહુ ઊંચા અને સીધા. સાદા, સરળ અને સુખશાંતિ ઉપજાવનહીં બહુ નીચા એવા સ્વરમાં હોવું જોઈએ.
નારે તેના વચનામૃત તેમને અવશ્ય કરી આ પ્રકારને અભ્યાસ, સામાન્ય સાધથી, સહેલાઈથી સમજાય જ્યારે પતિ તીર્થયાત્રા કે સત્સંગની ઘનિષ્ટ
આમ જયારે એકબાજુ સ્વાધ્યાય અપકષ્ટ સાધના માટે નિવૃત્તિક્ષેત્રમાં ગયા હોય ત્યારે
સાધ્ય છે ત્યારે બીજી બાજુ તેના અનેક સારી રીતે બની શકે છે. આ સ્વાધ્યાય પતે ઉત્તમોત્તમ ફળ એવાં છે કે તેનું વર્ણન એકલે કરી શકે કે પિતાના સહ સાધક સાથે ખરેખર કઈ કરી શકે તેમ નથી. પણ કરી શકે. આ પ્રકારના સ્વાધ્યાયને જેણે
આત્મસ્વરૂપનું જ્ઞાન કહો કે તત્વને યથાર્થ થોડા મહિનાઓ સુધી સારી રીતે અભ્યાસ છે
નિર્ણય કહો; હેય-ય-ઉપાદેયનું પરિજ્ઞાન કહે, કર્યો છે તેને ચિત્તની નિર્મળતા સહિત કવચિત્ર
૧ જડ-ચેતનની ભિન્નતાનું ભાન કહે કે સત્રોમાંચ, કવચિત્ અપાત, કવચિત્ ગદ્ગદૂતા
અસની પૃથકતાનું ભેદવિજ્ઞાન (વિવેક) કહે અને કવચિત્ ભાવાવેશને અનુભવ થાય છે. જે તે
જ તે બધાની પ્રાપ્તિ સ્વાધ્યાયરૂપી તપનું યથાર્થ તેના જીવનને ચિત્તપ્રસન્નતાથી અને સાત્વિક
આરાધના કરવાથી જ થાય છે. આમ આ મુખ્ય રસાનંદથી તરબળ કરી દે છે.
ફળ ઉપરાંત બીજા પણ અનેક લાભ સ્વાધ્યાયથી સ્વાધ્યાયનું મહાભ્ય અને ફળ : થાય છે જેવાં કે
અતિ પ્રાચીન કાળથી અત્યાર સુધી થયેલા ૧) બુદ્ધિ વધે છે. ૨) ચિત્તના ભાવેની જાન્યુઆરી. ૧૯૭૮
૩૭