________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગર્વ ગળી ગયા ત્યારે,
લે. કે. જે. દોશી
[ જૈન આગમાં અગિયાર અંગનું સ્થાન ઘણું મહત્વનું છે. તે ઉપરાંત બારમુ “દૃષ્ટિવાદ નામનું અંગ હતું પણ તે અત્યારે લુપ્ત થયેલ છે, પણ તેમાં શું વર્ણવેલ હતું તેની હકીકત બીજા સૂત્રોમાંથી મળી આવે છે. તે ‘દષ્ટિવાદમાં ચૌદ પૂર્વને સમાવેશ થતો હતો. આ “ષ્ટિવાદે નામના મહત્ત્વના આગમ શાસ્ત્રને અભ્યાસ કરવા માટે માતા રુદ્રમાએ “વિદ્યા’ના ગર્વમાં ગરક થઈ ગયેલ પુત્ર આર્ય રક્ષિતને કઈ રીતે પ્રેરણા આપી આર્ય રક્ષિતને આચાર્ય આર્ય રક્ષિતસૂરી બનાવ્યા તેની આ કથા છે. ]
આજે દશપુર નામની નગરીમાં એક મોટે ભાષાના મહાપંડિત અને વળી રાજપુરોહિત ઉત્સવ હતા. લોકોના દિલ આનંદ અને એટલે પુત્રના અભ્યાસમાં શું કમી હોય? ઉત્સાહથી પુલકિત બન્યા હતા. આ ઉત્સવ તેના પિતા પણ પ્રખર વિદ્વાન. તેમણે તે હત વિદ્યાના સત્કાર. રાજા અને પ્રજા બને આર્ય રક્ષિતને જન્મ થતાં જ નિર્ણય કરેલે કે ઘણા વિદ્યાપ્રેમી એટલે આ ઉત્સવ માટે આખા તેને ભણાવી ગણાવી વિદ્વાન બનાવો. એટલે નગરના માનવીઓ ઉત્સાહઘેલા બન્યા હતા. તેમણે પોતાના હાથ નીચે કાળજીપૂર્વક અભ્યાસ
રાજ્યના વિદ્વાન પુરોહિતના પુત્ર આર્ય કરાવી, વધુ જ્ઞાનપ્રાપ્તિ માટે પાટલીપુત્ર રક્ષિતને સત્કાર થવાનું હતું. આજે રાજ- મોકલ્યા હતા. પુત્રના અભ્યાસ માટે તેની ગમે પુરોહિતને પુત્ર પાટલીપુત્રમાં સંસ્કૃતનો તે ભેગ આપવાની તૈયારી હતી. તેની માતા અભ્યાસ કરી નગરીમાં પધારવાનો હતો. તે તરફથી પણ આ આર્ય રક્ષિતને વિદ્યા અને માટે શેરીઓ ને ચૌટા ધજા પતાકાથી શગ ધર્મના સંસ્કાર બાળપણથી જ મળેલા. ગારવામાં આવ્યા હતા.
પિતાની તમન્ના અને માતાના ઉચ્ચ લેક પણ ટોળે મળી એક જ વાત કરતા
સંસ્કારનું ભાતુ લઈ આર્ય રક્ષિત પાટલીપુત્ર હતા-આર્ય રક્ષિતની પંડિતાઈની. આર્ય રક્ષિત
ગયો હતે. ત્યાં રહી ખૂબ કષ્ટ વેઠીને પણ તેણે સંસ્કૃતમાં વિધવિધ શાને ઊંડો અભ્યાસ
વેદ-વેદાંગ અને ઉપનિષદુને ઊંડે અભ્યાસ
કર્યો હતો. વિદ્યાલયમાં ખૂબ ખંતથી ઊંડો કરી આજે શહેરમાં પ્રવેશ કરવાને હતે.
, અભ્યાસ કરી પોતાના ગુરુ તેમજ સહાધ્યાયીતેમના સ્વાગતની બધી તૈયારીઓ થઈ એના આશીર્વાદ અને પ્રેમ સંપાદન કરી ચૂકી હતી. લેકેના ટોળેટોળા આ મહાપંડિતના આજે આર્ય રક્ષિત પોતાના નગરમાં પ્રવેશ કરી દર્શન માટે ઉમટ્યા હતા. વિદ્યાપ્રેમી રાજવીએ રહ્યો હતો. પણ તેને રાજ્યના ગૌરવરૂપ માનીને હાથી ઉપર પિતાના નગરને એક સપુત ભણીગણી તેનું સ્વાગત કરવા નિર્ણય કર્યો હતો. વિદ્યાપારંગત થઈ નગરમાં પ્રવેશ કરતે હોય
નગરજનેમાં આજે એક જ વાત થતી ત્યારે તેના દિલને આનંદ ન થાય? અને આ હતી. કેઈ કહેઃ “આર્ય રક્ષિત તે નાન- તે વળી વિદ્યાપ્રેમીઓની નગરી! રાજા અને પણથી જ ચતુર હત” તેને વારસામાં જ પુરોહિત બન્નેના હૈયા આનદ અને ગૌરવથી વિદ્યાના સંસ્કાર મળેલા છે. તેના પિતા સંસકૃત ઉછળતા હતા. જાન્યુઆરી, ૧૯૭૮
: ૪૫
For Private And Personal Use Only
