________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વ, શાસ્ત્રીજીના ત્યાગ અને સઘર્ષમય જીવનની એક ઝલક
લેખક : શ્રીમતી લાલબહાદુર શાસ્ત્રી શાસ્ત્રીજી વિષે તે ઘણુ લખવ્યું છે અને હજી યે ફેઈબાને મુલાકાત માટે લઈ જવાના મનનાં હતાં, અને લખાશે, પણ જે પારિવારિક મુશ્કેલીઓ વેઠતાં વેઠતાં તેઓ એમની સાથે ગયાં એ ખરાં. હું જેલના ફાટક સામે એમણે પિતાના વ્યક્તિત્વને ઘડ્યું હતુ એ માત્ર મારા એક ચબૂતરા પર એકલી બેઠી રહી જેલરે મને માટે જ નહિ પરંતુ જનસાધારણ માટે યે આશ્ચર્ય માજીની સાથે જોઈ હશે એટલે જ્યારે બધાં શાસ્ત્રીજી જનક અને ઉદાહરણનીય છે. એમની ભૂતકાલીન મધુર પાસે પહોંચ્યાં ત્યારે એણે મારો નિર્દેશ કરીને
સ્મૃતિઓમાં ખોવાઈને હું સુખની અનુભૂતિ કરું એ શાસ્ત્રીજીને કંઈ પૂછ્યું અને પછી મને પણ સૌની સિવાય મારા શેષ જીવનમાં બાકી યે કંઈ નથી રહ્યું પાસે ત્યાં બેલાવી લીધી. વાતચીત પૂરી થયે સૌ જવા
જ્યારે આવી સ્મૃતિઓમાં ઉતરી જાઉં છું ત્યારે લાગે લાગ્યાં ત્યારે હું જાણી જોઈને જરા પાછળ રોકાઈ છે કે એ માત્ર યાદ જ નહિ, પ્રત્યક્ષ ચલચિત્ર સમી રહી. શાસ્ત્રીજીએ તક સાધી શાંતિથી નિશ્ચિત રહેવા જીવત પણ લાગે છે. આ જ સંદર્ભમાં હું મારા કહીને મને આશ્વાસન આપ્યું. વીતેલા દિવસોની એ યાદની એક ઝલક રજૂ કરું છું.
સજાની સાથે સાથે એમને દંડ પણ થયેલું. એની એનાથી શાસ્ત્રીજીનું ખરું રૂપ અને એમનું મહાન
વસૂલાત માટે એક દિવસ અચાનક પોલીસે જપ્તી વ્યક્તિત્વ પ્રકટ થાય છે.
લઈ આવી ચડ્યા. માજી ગંગાસ્નાન માટે ગએલાં ને કોઈ પણ સત્યાગ્રહ શરૂ થાય એ પહેલાં અન્ય ઘરમાં હું એકલી જ હતી. દરોગાએ ઘરમાં કોણ કોણ જાણકારીને આધારે અંગ્રેજો કે ગ્રેસના કાર્યકરોને બહુ છે એ પૂછતાં મેં કહ્યું કે બધાં ગંગાજી નહાવા ગયાં ચાલાકીથી પકડી લેતા. ગૌતમની ધરપકડ પછી છે. એટલે એણે મારી ઓળખ પૂછી. જ્યારે એમના પર મુક ચાલી રહ્યો હતો ત્યારે દર
‘પડોશમાં રહું છું.' તારીખે શાસ્ત્રીજી કેર્ટમાં જતા, એક દિવસ કેર્ટમાં જ એમને ગિરફતાર કરી લીધા અને પછી એમને યે “આપના પતિનું નામ શું છે ?” કેસ ચાલવા લાગ્યો. એની દર તારીખે અમે કોર્ટમાં
મેં તુરત જવાબ આપ્યો, ‘ચંદ્રિકા પ્રસાદ.” જતાં. પણ ત્યાં એમની સાથે કંઈ વાત કરવા મળતી નહિ, માત્ર એમનાં દર્શનને લાભ જ અમે લઈ શકતાં.
તેઓ ઘર નથી ?' ફેસલે સંભળાવવાને હવે એ દિવસે શાસ્ત્રીજીનાં ના, કાનપુર ગયા છે. કાલે આવશે.” બનેવી અને ફોઈબા પણ કોર્ટ માં આવેલાં, અગાઉથી મળવા માટે અરજી કરી રાખેલી, પણ ત્રણથી વધુ જણ
અચ્છા, તે પછી અમે કાલે ફરી આવીશું.” શાસ્ત્રીજીને મળી શકે તેમ નહોતા. મારા નણદોઈ અને તેઓ ચાલ્યા ગયા. માજી આવ્યાં ત્યારે મેં એમને ખાસ એમને મળવા માટે જ આવેલા એટલે તેઓ બધી વાત કહી અને અમે સઘળી ઘરવખરી બીજે મળે એ જરૂરી હતુ અને માજી યે મળવાનાં જ હતાં. સ્થળે ફેરવી નાખી. બીજે દિવસે પોલીસને ઘરમાંથી બાકી રહ્યાં હું અને ફોઈબા. મારી હાલત તે મારા ખાસ કંઈ હાથ લાગ્યું નહિ સિવાય કોણ સમજી શકે ? સંકોચને કારણે હું મારી સાઉથ મલાક જેલમાંથી શાસ્ત્રીજીને પત્ર આવ્યું ઈચ્છા વ્યક્ત કરી શકતી નહોતી. પ્રયન છતાં મારી કે તેઓને ફૈજાબાદ મોકલવાના છે. પત્રમાં એમના આંખમાં આંસુ રોકી શકાતાં નહોતાં, નણદોઈજી ને માજી જવાનો દિવસ પણ જણાવ્યું હતું. એ જ પત્રમાં
૨૪]
[ આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
