________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એ અંગે જાગૃતિ કેળવાઈ તેમાં પ્રધભાઈને એક બેબર પેપર (અભ્યાસ નિબંધ) આપે અને જ્ઞાનની મહત્વનો ફાળો છે. વર્ગો અંગે મારા તંત્રીપદે ચાલતા સીમાઓ વિસ્તારે તે વિદ્વાન-એ વ્યાખ્યાને અર્થ ડે. માસિક “સંસ્કૃતિ માં નેધ મૂકવા સૂચવ્યું. ગુજરાતી પ્રબોધ પંડિત જેવાઓના દાખલાથી સમજતો .અમેરિકાના અભ્યાસીઓએ સારો પ્રતિભાવ પાડ્યો તેને આનંદ પ્રસિદ્ધ સામયિક લેઈક' આદિમાં એમના પેપર વ્યક્ત કરતાં હતા. સ્થૂલ બ્લેકના અવસાન વખતે પ્રગટ થતાં. જનજીભે બોલાતી ભાષાના સાક્ષાત અનુએમણે ઉષ્માભરી નેંધ આપી અમે સહાધ્યાપક હતા ભવની ભૂમિકા ઉપર ઊભા રહી પાછે પગલે તપાસ ત્યારે હું એમને વિનવું કે, ગુજરાતીમાં ભાષા વિજ્ઞાનના આદરવાની અને નહીં કે શબ્દનું અમુક રૂપ હતું. તોની તમારી સમજ પ્રચાર-પ્રસારવા માટે તેમાંથી અમુક નિયમને કારણે અમુક નવું રૂપ થયું
સંસ્કૃતિ ને ઉપયોગ કેમ ન કરો? એમણે કેટલાક એ રીતે ભૂતકાળમાંથી વર્તમાન તરફ આવવાની એમની લેખ આયા, જેમાંની સામગ્રી ગુજરાતી ભાષાનું પદ્ધતિને “એ” અને “ઓ' અગેના અને અન્ય લેખમાં
ધ્વનિસ્વરૂપ અને ધ્વનિ પરિવર્તન' પુસ્તકમાં પ્રગટ ખ્યાલ મળે છે. એમની નજર આગળ સતત વૈજ્ઞાનિક થઈ છે. તે પુસ્તકને દેશની સાહિત્ય અકાદમી પુરસ્કૃત આદર્શ રહે. નેહરુ સ્મારક વ્યાખ્યાન આપવા આવેલા કર્યું, સાહિત્યને વિશાળ અર્થ કરીને પુસ્તકની આચાર્ય ચોસ્કી સાથે બીજા દિવસના જાહેર વ્યાખ્યાન મૌલિકતાને કારણે દક્ષિણ ગુજરાત યુનિવર્સિટીમાં પછી પ્રબોધભાઈને ત્યાં પાટીમાં ચર્ચાઓ થઈ ત્યારે આપેલા વ્યાખ્યાને “ભાષા વિજ્ઞાનના અર્વાચીન પ્રબોધભાઈ મને કહે “ચ્છી ભાષા વિજ્ઞાનના અભિગમ માંની સામગ્રી પણ પછીથી “ સંસ્કૃતિ માં આઈન્ટ ઈન છે” એમણે પ્રગટ કરવા આપી હતી. ૧૯૭૪માં વલ્લભ- ડો. પ્રધભાઈની બીજી લાક્ષણિકતા તે સાચા વિદ્યાનગરમાં સાહિત્ય સંમેલનના વિભાગીય અધ્યક્ષ વિદ્યાર્થીને શેધી કાઢવામાં રહેલી હતી. ગુજરાતી તરીકે આપેલું વ્યાખ્યાને પણ સંસ્કૃતિ'માં છપાયું છે, યુનિવર્સિટીમાં એ આવ્યા. અને એમની વિદ્યા માટેનું વ્યાખ્યાન વાંચવાને બદલે એમણે એની સમજાવટપૂર્વેક વાતાવરણ શૂન્ય જેવું હતું. તેઓ એવું નીપજે એ રજૂઆત કરી, એ પ્રવચને એવુ વિશદ અને સુરેખ સ્થિતિ હતી. પણ થોડા વખતમાં જ એમણે રંગ બન્યું કે, સાંભળનારાઓને એને આસ્વાદ રહી ગયે જમાવી દીધું. ગુજરાતી સાહિત્ય ભણવા આવેલા છે. સંમેલનમાં ભાષાવિજ્ઞાનીનું વ્યાખ્યાન રાસક લેખાયું, વિદ્યાથીઓમાંથી ભાષા વિજ્ઞાનને સ્વાદ વળગ્યા. રસિકતાના કોઈ પ્રયત્ન વિના જ નર્યા વિદ્યારસને કારણે. તેઓની પાસે દીક્ષા લેનારાઓમાં બેન મૃદુલા એડનવાલા
ભાષા વિજ્ઞાનને શુદ્ધ અભિગમ એ પ્રબોધભાઈની આગળ વધી હાલ અમેરિકામાં ભાષા વિજ્ઞાનનું મુખ્ય લાક્ષણિકતા હતી. આપણે ત્યાં તે વ્યુત્પત્તિ, અધ્યાપન કાર્ય કરે છે. ભાઈ શાંતિલાલ આચાર્ય ફિલલજી, એવા રૂપે પ્રાથમિક દશામાં એનું અધ્યયન ગુજરાત વિદ્યાપીઠમાં અધ્યાપક છે અને ચાલુ એમનું હતું. અનેક જાળાં પણ હોય જ. પ્રબોધભાઈની આ વિષયમાં કંઇને કંઈ પ્રદાન થતું રહે છે, ભાઈ પ્રતિભા અવાંતર વસ્તુઓમાં ગુંચવાઈ ગયા વગર યોગેન્દ્ર વ્યાસ ગુજરાત યુનિવર્સિટીમાં અધ્યાપન કાર્ય વૈજ્ઞાનિક તથ્યને પકડવામાં પ્રગટ થતી. એમની નજર કરે છે પાછળથી સંપર્કમાં આવેલા છે. દયાશંકર મૂલગામી હતી. આ વૈજ્ઞાનિકોના ઉચ્ચાગ્રહને લીધે જેશી પૂનામાં ભાષા વિજ્ઞાનના રીડર છે. એમને હાથે જેટલું કામ થયું છે તે સંગીન કટીનું ત્રીજી એમની લાક્ષણિકતા તે વ્યાપક સંસ્કારિતા થયું છે અને એમની દ્વારા ભાષા વિજ્ઞાન ક્ષેત્રમાં જે અને મૈત્રીભાવની હતી. બીજા વિષયોના અભ્યાસીઓ જે અધ્યાપન-આજન આદિ સેવાઓ મળી તે બધી સાથે એમને મૈત્રી સંબંધ ગાઢ હતે. અનેક જ તે વિદ્યારે દેશમાં સંગીન પાયો નંખાય એમાં વિદ્યા વિષયમાં જ નહીં, વ્યવહારની અને મે ફાળો આપી શકી છે. ગ્રંથના ગ્રંથ લખ્યા કરતાં (અનુસંધાન પાન ન. ૩૪ ઉપર)
છે. ]
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
