________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
મંત્રના ખીજાક્ષરા યંત્રા અને મુદ્રા
(અનુસંધાન કાર્તિકના અંકના પૃ. ૧૩ થી )
શર ખીજો કહ્યાં છે. આ કલ્પના ચતુર્થ પ્રકરણ (શ્લેા. ૨૧)માં કહ્યું છે કે વશ્યમાં વટટ્, ઉચ્ચાટમાં ફ્ર્, દ્વેષમાં હું, શાન્તિકમાં સ્વાહા, આકૃષ્ટિમાં વૌષટ્, મારમાં ઘે અને પુષ્ટિમાં સ્વધા છે.
ભૈ. ૫. ક. (પરિ. ૩, શ્લેા. ૧૦)માં કહ્યું છે કે વિદ્વેષણ, આકણું, ચાલન (ઉચ્ચાટન) વણ્ય, વૈરિવધ, શાંતિક અને પૌષ્ટિકમાં અનુક્રમે હું, વૌષર્, ક ્, વયત્, રૂવે, સ્વાહા અને સ્વધા યાજવા. આના અષેકૃત વિવરણમાં એવા ઉલ્લેખ છે કે સ્ત'ભનમાં પણ ઘેઘે’ ચેાજવા. વિશેષમાં અહીં હુંથી માંડીને સ્વધાને એક પલ્લવ કહેલ છે.
ઉપર્યુક્ત ૩ થી શરૂ થતા મંત્રગત અક્ષરોને અંગે મન્ત્રાધિરાજકલ્પ (દ્વિતીય પટલ)ના ક્લેા. ૨૨-૩૦, ૩૯ અને ૪૦ના આધારે કેટલીક માહિતી શ્રીપ્રતિ॰ ટીકા” (ભા. ૨, પૃ. ૪૫ ૪૯૮)માં અપાઇ છે. હું પણ એ મહાકલ્પ અનુસાર નીચે મુજબ કેટલીક ખાખતા રજૂ કરૂ છું.
ૐ એ અરિહ ંતા, અશરીરીએ, આચાર્યાં, ઉપાધ્યાયે અને મુનિએના પ્રથમ અક્ષરથી બનેલા છે. પાર્શ્વનાથના લલાટમાં રહેલા અને નીલ વણુના એ મેક્ષના સુખને આપનારા છે. કળા, નાદ અને બિન્દુથી યુક્ત એ તેજોના
લે કે. હીરાલાલ ૨. કાપડિયા સમૂહરૂપ છે. પાર્શ્વનાથના જમણે ખભે રહેલા અને રક્ત વર્ણને એ ચિંતવતા યાગીઓને અવશ્ય જગત વશ્ય કરે છે, આમ એ જગદ્વશ્યકર’ ખીજ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હાઁ એ શૂન્ય અક્ષર મૈં અને અગ્નિઅક્ષર ‘ર્’ થી ઉત્પન્ન થયેલા છે. એ નાદ, બિન્દુ અને કળાથી યુક્ત, ‘આ' સહિત તેમજ પાંચ વર્ષાની પ્રભાવાળા હાઈ સર્વ સંપત્તિઓ, રૂપ, કીર્તિ, ધન, પુણ્ય પ્રયત્ન, જય અને જ્ઞાન આપનારા છે.
હી એ ‘ઈ' થી યુક્ત છે. જિનેશ્વરના હાથને વિષે રહેલા અને લાલ પ્રભાવાળા એ ચેાગીએથી ચિંતવાતા અતિશયને આપનારા છે. એ છઠ્ઠા સ્વર ‘ઊ’થી યુક્ત છે. એને વણું ધૂમાડા જેવા છે. જિનેશ્વરની કુક્ષિમાં રહેલા એનુ ધ્યાન કરાતાં એ પૂજ્યતા, વિજય અને રક્ષણને આપનારા છે.
(
તુઃ એમાં બે વિસગ છે. એની પ્રભા શ્યામ છે. જિનેશ્વરની કટિમાં રહેલેા એ વિઘ્નાના નાશ કરે છે.
વ: એ વિસથી યુક્ત ૨૬ મા અક્ષર, અંજનના જેવી કાંતિવાળા અને (જિનેશ્વરના) ડાબા ઘૂંટણે રહેલા છે એમ ચિતવતાં એ સવ નસીબના નાશ કરે છે.
૧. ભ. ૫. ક. (પિર. ૨, શ્લા. ૨) માં પાંચેને શૂન્ય ખીજે' કહ્યા છે.
આ
પાંચ અજોનો ઉલ્લેખ છે અને લેા. ૩ માં એ
૨. આના સ'ક્ષિપ્ત પરિચય મે' જૈ. સં. સા. ઈ. (ખંડ ૨, ઉપ. ૨-૪, પૃ. ૨૩૬-૨૩૯)માં
આપ્યા છે.
મંત્રના બીજાક્ષરાત્ર્યંત્ર અને મુદ્રા
For Private And Personal Use Only
૧૨૯
