________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પર્યકાસન-મુદ્રા અને કાર્ગ-મુદ્રા મુદ્રા સંબંધી નિરૂપણ છે, પૃ. ૧૫માં નિમ્નપણ જેમાં સુપ્રસિદ્ધ છે.
લિખિત પાંચ મુદ્રાને ઉલ્લેખ છે?— ચૈત્યવંદનમાં ત્રણ જાતની મુદ્રાને ઉપયોગ આહાન, સ્થાપના, સન્નિધિ, નિરોધ અને કરાય છે –
અવગુંડન. આની સમજણ પણ આ પૃષ્ઠમાં
અપાઈ છે. પૃ. ૭૪માં વાસક્ષેપ મુદ્રા વિષે (૧) ગમુદ્રા, (૨) કાત્સ–મુદ્રા અને નિર્દેશ છે. અહીં કહ્યું કે વાસક્ષેપ કરતી વેળા (૩) મુક્તાણુક્તિ-મુદ્રા.
શંખમુદ્રાથી અન્નનો લાભ, પલવ–મુદ્રાથી દીક્ષા લેતી વેળા તેમ જ ગુરુને વંદન શિખ્યાની સમૃદ્ધિ, સૌભાગ્ય-મુદ્રાથી આત્માનું કરવાના પ્રસંગે “યથા જાત-મદ્રાનો ઉપયોગ સૌભાગ્ય અને વ–મુદ્રાથી રક્ષણ થાય છે. કરાય છે.
પૃ. ૧૧૩-૧૧પમાં રાજશેખરસૂરિકૃત ભેટ પર 4 (પરિ૩, પ્લે. ૮) માં સૂચિત્રકલપમાં સૂરિમંત્ર” માટે ઉપયોગી ૧૭ કહ્યું છે કે આકર્ષણ વશ્ય, શાન્તિક–પૌષ્ટિક, મુદ્રાઓનાં નામે તેની સમજૂતી સાથે અપાયાં વિષણ, રાધ અને વધના પ્રસંગે અનકમે છે. પરંતુ પ્રસ્તુત પુસ્તકમાં તેને લગતાં ચિત્રો અંકુશ, સરોજ, બોધ (જ્ઞાન), પ્રવાલ (પલવ) નથી. એ અપાયાં હોત તો આ પુસ્તકના સંત અને વજી નામની મુદ્રાઓનો ઉપગ ગોરવમાં વૃદ્ધિ થાત. કરાય છે. આની સમજૂતી માટે મંત્રાધિરાજ
ઉપર્યુક્ત ૧૭ મુદ્રાઓનાં નામો નીચે ચિન્તામણિ (પૃ. ૨૭૫) જેવું ઘટે.
મુજબ છે:-- ભેટ ૫૦ ક. નામના પુસ્તકના અંતમાં બાર તાંત્રિક મુદ્દાઓનાં ચિત્રો અપાયાં છે. આ
(૧) પઝિન , (૨) ગરૂડ, (૩) ચક્ર, મુદ્દાઓની સમજૂતી-કયે પ્રસંગે કઈ રીતે મુદ્રા
(૪) સૌભાગ્ય, (૫) સબીજ સૌભાગ્ય, (૬) કરવી તે બાબત આ પુસ્તકમાં દર્શાવાઈ હોય પ્રવચન, (૭) પર્વત, (૮) સુરભિ, (૯) ધેનુ, એમ જણાતું નથી.
(૧૦) અંજલિ, (૧૧) આવાહની, (૧૨)
સ્થાપની, (૧૩) સંનિધાની, (૧૪) સંનિધિની, સૂરિમન્ત્ર કલ્પસમુચ્ચય-(ભા. ૧)માં પૃ. (૧૫) અવગુંઠન, (૧૬) અસ્ત્ર અને (૧૭) ૧૫, ૭૪, ૧૧૩–૧૧૫ અને ૧૭૨–૧૭૩માં વિસર્જન.
૧. આને “જિનમુદ્રા' પણ કહે છે.
૨. આજ વિષય મેરૂતુંગમૂરિએ મુખ્યિ - મંત્ર ૫ કિંધા મુરિ. મન્ત્રણ વિવરણમાં એ અને એને પ્રસ્તુત પુસ્તકમાં છે. ૧છર --૩માં સ્થાન અપાયું છે.
છે
૭, પૃ. ૧૧૫, ટિ. માં મુગર નમસ્કાર, સંહાર અને કરને ઉલેખ છે.
મંત્રના બીજાક્ષર-ચં
અને મુદ્રાઓ
૧૩૩
For Private And Personal Use Only
