________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મ દ્રવ્યથી ભિન્ન પરચિતન ત્યાગ
લેખક : મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ (સંવિપાક્ષિક) ક્રિતી વરસુનિ ક્ષતિ ચિંતા મત , તતઃ પ્રથમનું ચિંતન ત્યાગ કરવા યોગ્ય છે. બીજું જિંતવા જર્મ, તેના ના કુવા ચિંતન વસ્તુતત્ત્વના નિર્ણય માટે કરીને તેને जन्म संसारे वर्तते ।
નિશ્ચય થયા પછી જ ત્યાગ કરવા યોગ્ય છે. પચિંતન કરવું તે જ કર્મબંધનું કારણ
આત્મવસ્તુના ચિંતનમાં પણ અનંત આત્મછે. તે કર્મવડે જન્મ સંસાર વતે છે. એ પર
દ્રવ્ય છે, તેમાંથી જ્ઞાતાદ્રષ્ટાપણું, સુખદુઃખના ચિંતનનો ત્યાગ કરી પવિત્ર આત્મદ્રવ્યનું
અનુભવ કરવાપણું પોતાનું પિતાને ઉપયોગી
છે, અને પિતા માટે પિતામાં જ અનુભવો ચિંતન કરવું તે કેવળ મોક્ષનું જ કારણ છે.
થાય છે. માટે બીજા અરિહંતાદિ પવિત્ર આત્મા સજીવ અને નિર્જીવ બને પદાર્થોથી આ સાથે પિતાના આત્માની સરખામણી કે નિશ્ચય વિશ્વ ભરેલું છે. સજીવ પદાર્થમાં અનંત જીવ કરી લીધા પછી પોતામાં જ સ્થિરતા કરવાની દ્રવ્ય છે. અજીવ પદાર્થમાં જીવ દ્રવ્ય કરતાં છે. અને તે સિવાયના બીજા જેના ચિંતનનો અનંતગુણ જડ દ્રવ્યો છે. અનંત જીવ દ્રવ્ય તે અવશ્ય ત્યાગ કરવા યોગ્ય છે. માંથી પોતાના આત્માને જુદો કરીને તેને
આગળ વધવામાં આલંબન માટે શ્રી અગ્નિ વિચાર કરે, તેનું ચિંતન કરવું અને તેમાં જ
- હંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને મુનિરાજ સ્થિર થઈ રહેવું તે જ મોક્ષનું કારણ છે, તે કે સિવાય બાકી રહ્યા તે સર્વે સજીવ અને નિવ આ પાંચ પરમેષ્ટિની મદદ લેવામાં આવે છે. દ્રવ્ય છે. તે પર દ્રવ્ય છે તેનું ચિંતન કરવું,
પણ માળ ઉપર ચડવામાં જેમ દાદરાની સહાય તેમાં શુભાશુભ ઉપગ દે, તેમાં તદાકારે
લેવામાં આવે છે, તેમ આત્મદ્રવ્યથી જુદા તે પરિણમવું તે પરદ્રવ્યનું ચિંતન કહેવાય છે જે
5 અરિહંતાદિની મદદથી આગળ વધવું અને માળ કર્મબંધનું કારણ છે.
ઉપર ચડી ગયા પછી જેમ દાદરાને ત્યાગ
કરવામાં આવે છે, તેમ શુદ્ધ આત્મદ્રવ્યની | ચિંતન બે પ્રકારે થાય છે. એક તે તેના પ્રાપ્તિ થયા પછી આ મદદગારેના ચિંતનને સ્વરૂપને વિચાર કરી પરિણામે દુઃખરૂપ જાણી પણ ત્યાગ કરવાનું હોય છે. તેનાથી પાછા હઠવારૂપે હોય છે. બીજું ચિંતન જે જે આત્માઓ જેટલા જેટલા આગળ રાગદ્વેષની લાગણીથી થાય છે. અહીં જે વાત વધ્યા હશે તેમને આત્મા જેટલે નિર્મળ થયા કહેવામાં આવે છે, તે રાગદ્વેષની લાગણીઓ હશે. તેના પ્રમાણમાં તે પરવસ્તુના ચિંતનને પેદા કરનાર ચિંતનનો ત્યાગ માટે છે. ત્યાગ કરી શકશે. આગળ વધવામાં પ્રથમ
જડ વસ્તુનું ચિંતન તેના આકર્ષક ને વૈરાગ્યની ભૂમિકા છે. દોષ દશન વૈરાગ્યમેહક ગુણને લઈને થાય છે અને બીજુ તેને વાળાને દુનિયાની ઘણીખરી વસ્તુમાં દુઃખ જ સ્વભાવથી આત્માને સ્વભાવ જુદો છે, તેની દેખાય છે. તે દરેક વસ્તુની કાળી બાજુ જોઈને સરખામણું અથવા નિશ્ચય કરવા માટે થાય છે. તેમાં દોષ જણાતાં તેને ત્યાગ કરશે. આવા
૧૩૪
આમાનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
