________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનનું પ્રકાશ
બાંધે છે. તેના હેતુનેા બુદ્ધિમાન વિચાર કરે છે ત્યારે અંદર કશું જ તત્ત્વ હોતું નથી, તેમ છતાં કરવા ચેાગ્ય ક્રિયા ન કરવા ચેાગ્ય મનાયલી વાતને લઇને તેઓ કરવાનીહીંમત કરી શક્તા નથી. કાચ તેમાંથી વિકાસ અગર ઉન્નતિ થાય તેમ હોય તે પણ પ્રયે! જન વિનાની ક્રિયા કરી સામર્થ્યમાંથી ધટાડો કરે છે. સૂક્ષ્મપણે અવલોકન કરતાં જણાય છે કે મનુષ્ય અનેક ક્ષુદ્ર બંધનને સેવે છે અને મેગ્ય ક્રિયા સાધતા નથી અને તેથી આ જન્મની ઉન્નતિ સાધી શકતે નથી. તેમજ કર્મબંધનને પણ વધારતા જ જાય છે. જગત જો કે તત્વના, વિધાના, કલાના, દેશાણ, સ્ત્રીશિક્ષણુ, બાલકેળવણી, ગાયનકલા, શાસ્ત્રવિધા વિગેરે અનેક બાબતમાં આગળ વધેલ છે, પણ આવા ક્ષુદ્ર બંધનને તાડવા હજુ જોઇએ તેવુ કાઇ ભાગ્યે જ સમય થાય છે. આવા પ્રકારની બાહ્ય સ્થૂલ સ્વતંત્રતા પણ હજુ તે મેળવવા જ્યારે જગત આગળ હાલમાં વધેલ. માલૂમ નથી પડતુ તેા પછી પૂર્ણ સ્વતંત્રતા મેળવવા તે ક્યાંથી આગળ પ્રયત્ને વધેલ હોય ! પૂર્વે કદાચ ભલે જગત તે બાબતમાં આગળ વધેલ હશે પણ ચાલુ સમયમાં તે જગત તે બાબતમાં પછાત જ માલૂમ પડે છે. કદાચ કોઇ વીરલા પુરુષો પ્રયત્નને સેવતા હશે પણુ સર્વસામાન્ય આવા સ્થૂલ ભય જ જ્યાં સુધી મનુષ્યનું અંતઃકરણ કારણ કરે છે ત્યાં સુધી તે દુ॰ળ મનને જ છે. તેથી અનેક નિર્દોષ બાબતામાં પશુ તે લેકભયથી ડરી આગળ વધી શકતા નથી. ાખલા તરીકે ધારો કે એક મનુષ્યને રૂપાની થાળીમાં નિત્ય જમવાની ઈચ્છા છે તેમજ તે પ્રમાણે કરવાને તે શક્તિમાન છે તેમજ તેની પાસે તે ચીત્ર પણ છે છતાં તે લોકભયથી ડરી તેમ કરતા નથી. જો કે તે કોઈપણ જાતના દોષરૂપ નથી, તો પશુ અજ્ઞાન લોકભયથી ડરી આમ પોતાનુ ધારેલ કાર્ય નથી કરતા. કહો ઓથી શું વધુ મનુષ્યની નિબળતાના દાખલો આપીએ? નુખ્યાને પોતાની વૃત્તિ અનેક નિર્દોષ ક્રિયા કરવાની હોય છે તા પણ તેમના મનની દુર્બળતાને લઈને પાછળ પડે છે, નિર્દોષ ાઓથી
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અનેક બળને ક્ષય થાય છે. અને ઉન્નતિ થઈ શક્તી નથી. માટે આવા બંધનને તેાડવા જ અને પોતાની નિર્દોષ ઇચ્છાઓને ક્રિયામાં મૂકવા લોકભયને વિચાર તે મનમાં રાખવા નહિ એટલે કે લોક ભયને ત્યજવા અને આવા બંધનાનું સેવન ન કરવું પણ પોતાની નિર્દોષ ઈચ્છાનુ ઘણા જ ઉત્સાહ, વેગ, આગ્રહ વિગેરેથી સેવન કરી પાર પાડવી. કનાં બંધન જ એકલાં મનુષ્યને હાનિ કરે છે એમ નહિ પશુ આવાં પ્રકારનાં લોખંધન પણ મનુષ્યના ઉન્નતિ તેમજ વિકાસક્રમમાં હાનિ કરે છે. એ ઉપ યુક્ત સત્ય સિદ્ધ થયું. મનુષ્યનું સર્વેîત્તમ હિત કર નર સદા તેનું અંતર જ છે. તે કદી અહિતકરને પ્રગટ કરતું નથી. નિરંતર તે તા હિતકર ઇચ્છા જ પ્રગટ કરવા પ્રયત્ન કરે છે. આમ છે માટે જ અંતર નિર્દોષ ગણાય છે અને તેથી તેની ખરી નિર્દોષ ઇચ્છાએ અટકાવવી એ મહાપાપ છે. બહારનાં સબંધને લઇને ખાટી વ્રુત્તિ કરવા તરફ મન આકર્ષીય છે પણ તે ઉપલક વિચાર જ હોય છે. ખરેખર અંતરથી હું ખે છે. આવે વખતે અન્ય સંબંધીએ એવડી રીતે તેને હિતોષ આપવા ટિત છે. કેટલીક વખતે અમુક અંશે લોકભય હિતકર હોય છે, પણ તે દરેક બાબતમાં તે નહિ જ. નિર્દોષ ઈચ્છાને પાર પાડવામાં જો લોક્ભયથી અટકાવ જ થતા હોય તો તેના ત્યાગ જ કરવા. અયાસ પ્રકારે વવાયી, અધટીત માર્ગે વહન કરવાથી કાંઇ સ્વતંત્રતા મળી શકતી નથી અથવા એવુ કૃત્ય કરી કહેવુ કે હુ મારી સ્વતંત્ર ઇચ્છાઓને પે છું તે તદન ખોટુ છે. તે ઇચ્છા તે સ્વતંત્ર ઈચ્છા નથી પણુ કર્માંના બંધનરૂપ હોઇ પરતંત્ર ાિ છે. એટલે કે, નીય કમેથ્રિને લઇને તેવી અમે ચાય છે. ભલેને તે કમત તોડી ખરેખર સ્વતંત્રતા જ પ્રાપ્ત કરવી છે તેા આવી અયેાગ્ય ઇચ્છાઓને દાખી દેવી. આ જગતના સર્વ પદ્મના સંબધે જ કહી તેવી કંઇ પૂર્ણ સ્વતંત્રતા મેળવી શકાય નહિ. જેવા કે ધન, ગૃહ, સગા-સંબંધી, સ્ત્રી, પુત્ર, આદિ પરિવાર સ્વતંત્રતા મેળવવાને માટે તે મૂળ ગુણુ “ જ્ઞાનદન
r
For Private And Personal Use Only
