Atmanand Prakash Pustak 049 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

૨૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
रज्वां सर्प इति ज्ञानं रज्जुदृष्टावनर्थकम् ।
तदंशदृष्टौ तत्रापि सर्पवद्रज्जुविभ्रमः ॥ १॥ મસે કરેલું સંસ્કૃત તથા ઇંગ્લીશ ભાષાંતર આની સાથે બરાબર અર્થથી મળી રહે છે. ઉપર નયચક્રવૃત્તિમાં જે સર્વાદ પાઠ છે ત્યાં અમારી બધી પ્રતિઓમાં તે તરછી જ પાઠ હતો. મેં હસ્તવાલપ્રકરણને આધારે જ સુધારીને ત્યાં તવરા કર્યું હતું અને એમ કરીને લેકના ત્રીજા ચરણમાં ખૂટતો એક અક્ષર ઉમેર્યો હતો અને અર્થ બરાબર સંગત કર્યો હતો. મને જણાવતાં ઘણો આનંદ થાય છે કે ત્યાર પછી અમને મળી આવેલી ઉપર વર્ણવેલી B પ્રતિમાંથી તરંવાદ જ પાઠ નીકળ્યો છે. એટલે મારી ધારણા બીસ્કુલ સાચી જ નીવડી છે.
આ પછી મેં પી. એલ. વૈદ્યને તથા બીજાઓને જ્યારે મેં જેલી જai ત ા. કારિક બતાવી ત્યારે તેમણે પણ માન્ય કરી છે. પરંતુ તે વખતે મને ટિબેટન ભાષાનું જ્ઞાન હતું, પણ આ વર્ષે તે નયચક્ર માટે મેં ટિબેટન ભાષાને પણ ખાસ અભ્યાસ કર્યો છે એટલે ટિબેટન ભાષાંતર જોવાની મારી ઇચ્છા થઈ. પણ એ જર્નલ બીજે કઈ સ્થળેથી મળવાની આશા ઘણી જ ઓછી હતી. એટલે મેં પં. લાલચંદભાઈ ગાંધીને વડોદરા, ગાયકવાડ સ્ટેટની લાયબ્રેરીમાંથી એ પુસ્તક મેળવીને મેકલવા માટે લખ્યું. તેમણે મારા અભ્યાસમાં અતિઉપયોગી ઘણાં ઘણાં દુર્લભ પુસ્તકે રાજયની લાયબ્રેરીમાંથી મેળવીને આજસુધી પૂરી પાડ્યાં છે. આ જનલ રેફરન્સનું હેવાથી બહાર ઇસ્યુ કરવાની સખ્ત મનાઈ હોવા છતાં પણ ઘણી લાગવગ વાપરીને મારા ઉપર તેમણે હમણું જ મેકલી આપ્યું હતું. આમાં ટિબેટન ભાષાંતરમાં પ્રથમ કારિકા નીચે મુજબ છે. (ટિબેટન ટાઇપિ બીલકુલ જુદા પ્રકારના હોય છે. એટલે હું એ ભાષાને દેવનાગરી લિપિમાં લિપ્યતર કરીને રજૂ કરું છું.
થા-- નિ ધ્રુ બ sણિક / ઘણ-૧ થો– ઢોર છે તો ! લે-વે ઇ-થોસ્ ટે- થરા ઘુસ્ વશિર રોપ-૬- રવિન / /
આને તથા આના ઉપરની ટિબેટન ટીકાને અર્થ (શબ્દાર્થ તથા ભાવાર્થ ) વિચારત रज्ज्वां सर्प इति शान रज्जुदृष्टावनर्थकम् । तदंशदृष्टौ तत्रापि सर्पवद्रज्जुविभ्रमः ॥ ॥ જાતની ભૂલ સંસ્કૃત કારિકા અહીં હશે એમ જરૂર લાગે છે. આ કારિકા જ નયચક્રમાં ભગવાન મલવાદીએ ભૂલમાં ઉદ્ધત કરી જણાય છે અને તેના ઉપર ટીકાકાર શ્રી સિંહસૂરિશણિવાદિ ક્ષમાશ્રમણે ટીકા કરી છે. મૂલ તૈયાર થયા પછી ટીકાને આશય અને ચર્ચા સમજવાં તદ્દન સહેલાં છે.
વિદ્વાન વાચકે ઉપરના લેખથી જોઈ શકશે કે નયચક્રનું મૂલ કેવી રીતે કેવી પદ્ધતિથી તૈયાર થઈ રહ્યું છે અને તેમાં કેવાં કેવાં અપ્રસિદ્ધ અને દુર્લભ સાધનોનો ઉપયોગ કરાઈ રહ્યો છે. આ વિષે વિસ્તારથી તે કોઈ બીજા પ્રસંગે જણાવીશ. હમણાં તે માત્ર સંક્ષેપમાં દિગ્દર્શન જ કરાવ્યું છે.
અમારા નયચક્રને પ્રથમ ભાગ ઘણા વખતથી તૈયાર હોવા છતાં ન છપાવવાનું આ જ કારણ હતું. નયચક્રના પ્રથમ અને એક તૃતીયાંશ ભાગ બે ચર્ચાથી જ ભરેલો છે. જે ગ્રંથને અનુલક્ષીને આ ચર્ય છે તે ગ્રંથ પ્રમાણસમુચ્ચય ચાઈનીઝ અને ટિબેટન ભટ) ભાષામાં જ મળે છે. એ