Atmanand Prakash Pustak 049 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 4

॥ નયન્તુ મિનેન્દ્રા || નયચક્રગ્રંથ અને ઐાદ્ધસાહિત્ય
( ગાંક પૃ. ૧૨ થી શરૂ ) લેખક—મુનિરાજશ્રી જમૂવિજયજી મહુારાજ.
સ. ૨૦૦૨ ના પ્રારંભમાં નયચક્રનું સંપાદન-સશોધનકા મે સ્વીકાર્યાં પછી થૈડા જ વખતની વાત છે. સ. ૨૦૦૨ ના શિયાળામાં હું પુનામાં હતા. તે વખતે ડા. પી. એલ. વૈદ્ય જ્યારે અમને મળવા આવેલા ત્યારે અમારે દાનિક સાહિત્ય સંબંધી ઘણી ઘણી વાતો થયેલી. ડા. પી. એલ. વૈદ્યને દાર્શનિક સાહિત્યનુ` ઘણું સારું જ્ઞાન છે તેમજ તેમણે ટિબેટન તેમજ ફ્રેંચ ભાષાને પેરીસમાં રહીને અભ્યાસ કરેલા ડેાવાથી કેટલાંક દુર્લભ પુસ્તકાને સંગ્રહ પણુ તેમની પાસે સારા પ્રમાણમાં છે. આથી એક વખતે હું પી. એલ. વૈદ્યને સાહિત્યિક કામ માટે મળવા ગયેલા ત્યારે તેમણે એક પાનાં ઉપર લખેલુ હસ્તવાલપ્રકરણ( સટીક ) મને બતાવ્યું, કે જે તેમણે ઇસ્વીસન ૧૯૧૮ ના રાયલએસિઆટિક સોસાયટી, લંડનના જનલમાં છપાયેલા તથા ( F. W. Thomas ) એફ. ડબલ્યુ. થામસે સ'પાદિત કરેલા હસ્તવાલપ્રકરણ ઉપરથી ઉતારી લીધું હતું. મેં તા આની ઉપયેાગિતાનિરુ યાગિતાના વિચાર કર્યા સિવાય જ ભવિષ્યમાં કદાચ ક્રાઇ વખતે કામમાં આવશે એમ સમજીને કાપી જ કરી લીધો.
ચીન અને ટિમેટમાં દેઢ હજારથી પણ વધારે વર્ષ પહેલાં બૌદ્ધ ધર્મ પહેાંચી ગયા છે.. તે દેશના લેક બોદ્ધ ધર્મ'ના તત્ત્વજ્ઞાનને અને તર્ક શાઅને સરળતાથી સમજી શકે તે માટે ચીની અને ટિબેટન ભાષામાં બૃદ્ધ સાધુઓએ સેંકડા સસ્કૃત બૌદ્ધમથાના ભાષાંતરા કરેલાં હતાં જે આજે પણ ઘણાંખરાં વિદ્યમાન છે. જો કે એ મૂળ સ`સ્કૃત પ્રથા આજે મેાટા ભાગના નાશ પામી ગયા છે તે પણ તેનાં ચીનાઈ અને ટિબેટન ભાષાંતરા એ મૂલ પ્રથાના અભાવમાં લગભગ મૂલમથ જેવું જ કામ આપે છે. તેમાં પણ્ ટિબેટન ભાષાંતરા પ્રાયઃ એવાં અક્ષરશઃ કરવામાં આવતાં હતાં કે એ વાંચતાં આપણને એમ જ લાગે કે જાણે આપણે મૂલ સસ્કૃત મથે જ વાંચી રહ્યા છીએ. કેટલાક વિદ્વાના હમણાં હમણાં ટિબેટન ભાષાને અભ્યાસ કરીને તેનું સસ્કૃતમાં ભાષાંતર કરવાના કામમાં લાગેલા છે. જો કે આ સંસ્કૃતથી મૂળનુ સ્વરૂપ કયારેય ન જ આવે પણ અર્થ અને આશ્ચયથી તે મૂળ સંસ્કૃત ગ્રંથને બહુાખરા અશે એ મળતુ આવે એમ કહી શકાય. જો કે આ કામ હાથમાં લેતાં પહેલાં ટિબેટન જેવી ખીલકુલ અણુખેડાયેલી, કણુિ અતે અભ્યવસ્થિત તથા જુદી જ લિપિ ધરાવતી ભાષાનું ધણું સુંદર અનુભવજ્ઞાન મેળવી લેવું જોઈએ.
ઇન્ડી
એસિ( લંડન )ના ૐા. થામસે પણ આ રીતે ટિમેટન–ચાઇનીઝ ઉપરથી આ હસ્તવાલપ્રકરણનું સંસ્કૃત કરીને ટિબેટન ચાઇનીઝ તથા ઈંગ્લીશ ભાષાંતર સાથે રો. એ. સે. લ’ડનના સને ૧૯૧૮ ના જનલમાં પૃ. ૨૬૭ થી ૩૧૦ સુધીના પાનાંમાં છાપ્યું છે. પ્રાર ંભમાં વિસ્તૃત પ્રરતાવના પશુ ચામસે આપેલી છે. ટિબેટના લે આને આય દેવની કૃતિ માને છે, જ્યારે ચીના લેકે દિનાગ કે જે બૌદ્દન્યાયના પિતા ( Father of the Buddhist Logi。. )