________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
विदर्भदेश જે દેશમાં આ તીર્થ આવેલું છે તે દેશ આજકાલ વરાડના નામથી પ્રસિદ્ધ છે, પરંતુ તેનું પ્રાચીન નામ વિદર્ભ છે. ગુહ્યના વનવાઢા મનોરમા માળા રમતી આ ભરફેસરની પંકિતથી આપણે જેનું નિત્ય પ્રાત:કાલમાં સ્મરણ કરીએ છીએ તે નલરાજાની પત્ની મહાસતી દમયંતીનો જન્મ પણ આ વિદર્ભ દેશની રાજધાની કુંડિનારમાં થયું હતું. વિદર્ભ દેશના રાજાની પુત્રી હોવાને લીધે દમયંતી દૈવના નામથી પણ ઓળખાય છે. અત્યારે પણ આ કડિનપુર વિદ્યમાન છે, અને તે અમરાવતી જિલ્લાના ચાંદૂર તાલુકામાં અમરાવતી શહેરથી લગભગ ૨૮ માઈલ દૂર પૂર્વ દિશામાં વધુ નદીના બરાબર પશ્ચિમ કિનારે ૨૦/૫૮ ઉત્તર અક્ષાંશ અને ૭૮/૯ પૂર્વ રેખાંશ ઉપર આવેલું છે.
पउमावई अ गोरी गंधारी लक्खमणा सुसीमा य ।
जंबूवई सच्चमामा रूप्पिणी कण्हट्ट महिसीओ ॥ આ મતની ગાથામાં જેમને ઉલ્લેખ છે, અને જે અંતે શ્રી નેમિનાથ ભગવાન પાસે દીક્ષા લઈને મેક્ષમાં ગયાં છે તે મહાસતી રૂકમણીને જન્મ પણ આ વિદર્ભ દેશના તે કાળના પાટનગર કુડનપુરમાં જ ભીમક રાજાને ત્યાં થયો હતો. અત્યારે જે, કે કંડિનપુર બહુ નાનું ગામડું જ રહ્યું છે, છતાં પણ વૈદિક (હિંદુઓ ) એને મેટું તીર્થધામ માને છે. નદીના કાંઠા ઉપર જ બરાબર કૃષ્ણ ( વિઠ્ઠલ)–રુકિમણીનું એક મંદિર છે અને ત્યાં કાર્તિકી પૂર્ણિમા ઉપર પ્રતિવર્ષ ઘણું મોટી યાત્રા (મેળે ) ભરાય છે. દિનપુરને લેકે ડન્કપુર પણ કહે છે.
श्री अन्तरिक्षपार्श्वनाथजी तीर्थनो इतिहास. આવા આ પ્રાચીન વિદર્ભ દેશની ભૂમિને પવિત્ર કરી રહેલા આપણા તીર્થની સ્થાપના કયારે કેના હાથે અને શી રીતે થઈ વગેરે જાણવું આવશ્યક અને ખાસ રસદાયક છે. આ તીર્થની યાત્રા કરવા માટે પૂર્વે અનેક આચાર્યાદિ મુનિવરો આવી ગયા છે. વાચકપ્રવર
૧ આનું સાચું નામ ઉમરાવતી નહીં, પણ મજાવતા છે. મરાવતીને અર્થ “ઉબરા (૩ra ના ઝાડવાળી ') એ થાય છે. કટુવતીનું વાવતી અને તેનું પછી ઉમરાવતી થયું છે. અત્યારે પણ ત્યાં ઉંબરાનાં ઘણાં ઝાડે જોવામાં આવે છે. વરાડના લેકામાં પણ સમાવતી લખવા-બોલવાને જ અત્યારે પણ ઘણો રિવાજ છે. અંગ્રેજોએ Amaraoti પેલીંગ કર્યો ત્યારથી હમણાં અમાવતી શબ્દ પ્રચારમાં આવ્યા છે. બાકી વાસ્તવિક નામ યમરાવતી જ છે. અમદાવાતી નામનું જે સ્થળ પ્રાચીન સાહિત્યમાં આવે છે તે બેઝવાડા પાસે કોઈક સ્થળે છે. માવતી ૨૦/૫૬ ઉત્તર અક્ષાંશ અને ૭૭/૪૮ પૂર્વ રેખાંશ ઉપર છે મજાવતી અને મરાવતી વસ્તુતઃ જુદાં છે.
૨ ફુદિનપુર સંબંધમાં વિસ્તારથી જાણવા માટે હિનપુર એ નામને શી તથા માસિકને ૧૫-૪-૫૦ ને અંક જુઓ.
For Private And Personal Use Only
