________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મરણ : સંજ્ઞા, એ ખ્યા ઈત્યાદિ ,
(લે. પ્રો. હીરાલાલ ર. કાપડિયા એમ. એ.) અર્થ–સ્મરણ' એ સંસ્કૃત શબ્દ છે. “સ્મ (૪) જિનદત રચેલું “તં જયઉ” સ્તોત્ર (યાને ધાતુ ઉપરથી એ બનાવાયો છે. “મૃતિ' શબ્દ સ્મરણાસ્તવ. ) પણ એ રીતે નિષ્પન્ન થયો છે. આ બંનેને અર્થ (૫) જિનદત્તનું ગુરુપરતં વ્યસ્તોત્ર યાદ” છે, છતાં જેમ “મૃતિ” શબ્દ મનુસ્મૃતિ
() જિનદતનું “સિગ્યમવર' તેત્ર. વગેરે વૈદિક ધર્મ શાસ્ત્રના અર્થમાં વૈદિક હિંદુઓ વાપરે છે તેમ જૈન સમાજમાં “ સ્મરણ” શબ્દ
(૭) ભદ્રબાહુકૃત “ઉવસગ્ગહર' સ્તોત્ર. અમુક અમુક વિશિષ્ટ સ્તોત્રનો વાચક ગણાય છે. આ ઉલ્લેખમાં એક ભૂલ છે. જેમકે બીજું થોડીઘણુ તપાસ કરતાં એમ જણાય છે કે વિક્રમની સ્તોત્ર જિનદત્ત નહિ પણ જિનવલ્લભસરિએ રચ્યું સત્તરમી સદી પૂર્વે આ સંજ્ઞા ઉદ્દભવેલી જણાતી નથી. છે. એને “લઘુ-અજિત-શાન્તિ-સ્તવ” પણ કહે જે અમુક સ્તરે સવાર સાંજ
5ગ ને યાદ
છે. એમાં ૧૭ પદ્ય છે. પહેલું પદ્ય શાર્દૂલવિક્રીડિત કરે છે તેને તેઓ “મરણ” તરીકે ઓળખાવે છે. છેદમાં છે; પછીના પંદર પઘો માલિનીમાં છે અને સ્મરણને આ અર્થ “સાર્થ ગુજરાતી જોડણી કોશ અતિમ ( ૧૭ મું) પદ્ય દ્વિપદીમાં છે. એના ઉપર ની ચેથી આવૃત્તિમાં એ નથી. જેનોના કેટલા યે ૧
5 ધમંતિલકની વિસ્તૃત વૃત્તિ છે, જ્યારે સમયસુન્દરગુજરાતી પારિભાષિક શખે આવા કોશમાં નથી
0 કૃત વૃતિ તે નાની છે. આ મેટી વૃત્તિ વિસ્તા
. તે એ ત્યાં નોંધાવા ઘટે અને તેની ભૂમિકાપે તો રાથીએ જેવી એમ સમયસુન્દરે કહ્યું છે. તરફથી પિતાના સાંપ્રદાયિક ગુજરાતી શબ્દોને “જિનદત્ત સૂરિ-જ્ઞાનભંડાર” (સુરત) તરફથી કેશ પ્રસિદ્ધ થવો જોઇએ.
ઈ. સ. ૧૯૪૨ માં સમયસુન્દરગણિકૃત સંસ્કૃત ટીકા સંખ્યા–સ્મરણોની સંખ્યા બે રીતે ગણું
સહિત પ્રસિદ્ધ થયેલ સમસ્મરણસ્તવના અનુક્રમમાં વાય છે. કેટલાકને મતે સાત સ્મરણે છે તે કેટ
“તે થs” સ્તોત્રનું અપર નામ “ગુરુષારતલાકને મને એ નવ છે. જેઓ સાત મરણો ગણાવે સ્તન
સ્તવ” સૂચવાયું છે, નહિ કે એના પછીના પાંચમા છે તેમાં પણ તેની અપેક્ષાએ તે ભેદ છે, જે
મરણરૂપ “ મયરહિય ' સ્તવનું આ સૂચન ખોટું છે,
અને જિનરત્નકોશગત ઉલેખ સાચે છે, કેમકે કે સંખ્યા પરત્વે એક શક્યતા છે.
સમયસુન્દરમણિએ “મયરહિય” તેત્રની પહેલી જિનરત્ન કેશ(ભા. ૧, પૃ. ૪૧૬)માં “સપ્તા
ગાથાની ટીકા( ૫ ૩૬)માં આ તેત્રને સુગુરુજનરમર સ્તોત્ર” એ શીર્ષકપૂર્વક નીચે મુજબ સાત
પારતં વ્યસ્તવરૂપ પાંચમું સ્મરણ કર્યું છે. વળી સ્મરણો ગણાવાયાં છે –
આ સ્તોત્રની પહેલી ગાથામાં પણ “ સુગુરુજjપાર(૧) નંદિકૃત અજિતશતિસ્તવ. તંત્ર' એ ઉલ્લેખ છે. અને આમ કર્તાને પણ આ (૨) જિનદત્તે રચેલું “ઉલાસિકકમ” તેત્ર, નામ અભિપ્રેત છે. (8) માનતુંગકૃત નમિઉણ યાને ભયહર સ્તોત્ર. વૃત્તિ-નમિણ” તેત્ર ઉપર જિનપ્રભ
For Private And Personal Use Only
