Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રીભાવપ્રકાશ
555
આત્મ સ. ૧૪
તા. ૧૪-૪-૨૦
પુસ્તક ૪૭ સુ
ૐ હું મા.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અવત ૨૦૦૬.
.
ચૈત્ર
વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૩––૦ સ્ટેજ સહિત.
For Private And Personal Use Only
પ્રકાશક:
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા,
ભાવનગ
蛋
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અ નુ ક મ ણિ કા.
૧ શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ જિનેશ્વર સ્તન ... ( લે. જ બૂવિજયજી મહારાજ ) ૧૬ ૫ ૨ અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાનના ફેટાનો પરિચય ... (લે. એ ક જાણકાર યાત્રાળુ ) ૧૬ ૬ ૩ શ્રી સાધારણ જિન સ્તવન | ... ... ( લે. આયાર્ય શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિ ) ૧૬૭ ૪ શ્રી અતિરિક્ષ પાર્શ્વનાથજી તીર્થ
... ( લે, શ્રી જખ્રવિજયજી મહારાજ ) ૧૬૮ ૫ તત્તાવ મેધ
... (લે આચાર્ય શ્રી વિજય કરતૂરસૂરિજી ) ૧૭૫ ૬ ૨મરણ, સંખ્યા, સંજ્ઞા, ઈત્યાદિ ... ( શ્રી હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડીયા એમ. એ. ) ૧૭૮ ૭ સેનેરી સુવા કર્યા
( લે. અછબાબા ) ૧૮૧ ૮ વર્તા માન સમાચાર
| .. ( સભા ) ૧૮૨
જૈન સસ્તુ સાહિત્ય અને ઇનામી નિબંધ સંબંધી. શ્રી હરિસર્ય ભટ્ટાચાર્ય એમ. એ. હાવરાવાળાને નિબંધ, આવેલા સર્વ નિબ બે પૈકી (તેમના ) પ્રથમ દરજજે કમીટીએ પાસ કરેલ હોવાથી રૂા. ૪૦ ૦) ધારા પ્રમાણે તેમને વેતન આપવામાં આવે છે. બાકીના જે જે વ્યક્તિઓના નિબંધ આ વયા છે તેમને સરખે ભાગે પચાશ પચાશ મળી કુલ રૂપીયા બશે હું આપવાના છે. બીજો નિબંધ ** નમસ્કાર મહામંત્ર '' એ લેવાનું કમીટી અને ટ્રસ્ટીઓએ મળી નિર્ણય કર્યો છે. તેની વિગત અને મુદત હવે પછી જણાવવામાં આવશે.
આ સભામાં નવા સભાસદોની વૃદ્ધિ કેમ થતી જાય છે ?
સ્થિતિ સંપન્ન જૈન બંધુઓ અને બહેનોએ જાણવા જેવું:ગયા અંકમાં જણાવ્યા પ્રમાણે ગયા ત્રણ વર્ષમાં રૂા. ૪૫) ના પુસ્તકે જે ( આત્મકલ્યાણના ઈચ્છકને તે રીતે,-આર્થિક લાભની દૃષ્ટિવાળાને તે રીતે ) દર વર્ષે પેટૂન, તથા લાઈફ મેમ્બરોને પૂવોચાય મહારાજ કૃત મહાપુરૂષ અને સ્ત્રી રનના સચિત્ર સુંદર આકર્ષક હાટા મથાના ભેટતા લાભ પુછ કુળ રીતે આ સભાએ ઉદારતાથી આપેલા છે, જેથી જૈન બહેરો અને બંધુઓને ગુરૂ, જ્ઞાન, તીર્થ અને સાહિત્ય ભક્તિનો લાભ મળવા સાથે આત્મ કલ્યાણ અને માર્થિક લાભ બંને ૬ મળતા હોવાથી સ્થિતિં સંપન્ન બહેનો અને બધુએ એ આ સભામાં નવી લાઈફ મેમ્બર થઈ સુકૃતની લઃ મીને ૯હા લેવા જેવું છે, તે માટે વાંચે. ભેટ આપવાના થેની જાહેર ખબર નીચે મુજબ –
- અમારા માનવતા લાઇફ મેમ્બરો નમ્ર સુચના. ગયા અંકમાં જણાવ્યા પ્રમાણે ૧ શ્રી દમયંતી ચરિત્ર સચિત્ર ૨ શ્રી જ્ઞાન પ્રદીપ ભાગ બીજો, ૩ આદર્શ જૈન સ્ત્રી રત્નો ભાગ બીજો અને જૈન મતનું સંક્ષિપ્ત સ્વરૂપ એ રીતે ચાર ગ્રંથો રૂા. ૧૩-૮-૦ ની કિ મતના પૈસ્ટેજ પુરતા ૧-૪-૦ વી. પીથી ( ગેરવલે ન જાય માટે ) આવતા માસમાં વૈશાખ સુદી ૩ અક્ષયતૃતીયાથી ભેટ મોકલવામાં આવશે, તેમજ બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરોને નં. ૩ નં. ૪ ભેટ અને ન. ૧–નં. ૨ દરેકમાં બે રૂપીયા કમી કરી તે બે ગ્રંથો માટે સભાને પત્ર લખી જણાવશે તેને જ ચાર એક સાથે મોકલવામાં આવશે.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નવા માનવંતા પેદ્રનસાહેબ
-
-
શ્રીમાન શેઠ સાહેબ સંકરચંદભાઈ મેતીલાલ
રાધનપુરવાળા હાલે મુંબઈ
»
»
»રશ્ન-૬૨- --- ૬૪
UMAR ORINTERY. AHMEDABAN
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શેઠ શ્રી સકરચંદભાઈ મોતીલાલ(રાંધનપુર) ના
જીવનપરિચય
|
IT
દોSિ
| શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ભગવતની છત્ર છાયા નજીક આવેલું" રાંધનપુર શહેર કે જ્યાં કળા સાંયથી વિભૂષિત જિનેશ્વર ભગવતના મંદિર, ઉપાશ્રયેવડે તીર્થધામ જેવું ગણાય છે. અનેક આચાર્ય મહારાજ, પવિત્ર મુનિરાજોનાં પવિત્ર ચરણે, વ્યાખ્યાન અને ઉપદેશવડે જૈન ધર્મના હજી સુધી અનેક જૈન સંસ્કારી કુટુંબા પરંપરાથી લકૃમી, વ્યાપાર વૈભવથી પરિપૂર્ણ સ્થિતિએ વસેલાં હોવાથી જૈન પુરી તરીકે જેની ગણના થતી આવેલી છે. તે રાધનપુર શહેરમાં શેઠ શ્રી સકર ચદ્રભાઈનો જન્મ સંવત ૧૯૩૮ ના અસાડ વદી ૬ નાં રોજ શ્રાવકકુલભૂષણ જૈન નરરત્ન શેઠ શ્રી મેંતીલાલભાઈ મુળજીને ત્યાં થયો હતો, લઘુ વયમાં સામાન્ય કેલવણી લઈ પૂજ્ય પિતાજી શેઠ મોતીલાલભાઈ કે જેઓ મુંબઈમાં સારા વ્યાપારી, શ્રીમત, પ્રતિષ્ઠિત અને જૈન સમાજમાં અગ્રગણ્ય ગણાતા હતા, ત્યાં પિતા સાથે સકરચદભાઈ વેપારમાં જોડાયા, દેવ, ગુરુ, ધર્મ ના પરમ ઉપાસક હાવા સાથે શ્રાવકચિત્ત નિરંતર ક્રિયા એ તેમને મુખ્ય વિષય હતા. સકરચંદભાઈને વારસામાં જ વ્યાપાર, લક્ષ્મી, જૈન સંસ્કાર વગેરે પુયોગે પિતા તરફથી જ સાંપડ્યા હતા. પિતાનાં સ્વર્ગવાસ પછી જૈનતીર્થો, ઉપાશ્રય, મનુષ્ય રાહત, કેલવણી વગેરે અનેક ધાર્મિક ખાતાઓમાંની સખાવતા ચાલુ રાખવાથી જૈન સમાજમાં શ્રી સકરચ‘દભાઇની પ્રતિષ્ઠા વધી, જેથી કેટલીક સંસ્થાઓમાં ટ્રસ્ટી, મેનેજી"ગકમીટીના સભ્ય પણ થયેલા છે. પ્રાતઃ૨મરણીય શ્રી આત્મારામજી મહારાજ અને તેના સમુદાયના મુનિ મહારાજાઓના સકરચંદભાઈ પિતાની જેમ અનન્ય ભકત છે. સ્વભાવે શાંત, સરલ, નિરભિમાની અને માયાળુ છે. તેમની જાણવામાં આવેલી નીચેની સખાવતા જ તેઓ એક શ્રાવકકુલભૂષણ જૈન નરરત્ન છે તેમ જણાશે
ww uધા//////]]
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
2996
પંજાબ અ’બાલામાં જૈન કોલેજની મદદ માટે રૂા. ૮૦૦૦) તથા લૂધીયાના અને માલેરોટલામાં જૈન હાઇસ્કુલા માટે રૂા. ૧૬૦૦૦) શ્રી મુ’બઇ મહાવીર જૈન વિદ્યાલયમાં રૂા. ૧૦૦૦૦) વડે પેટ્રન થયા, અને શિવપુરી કેલવણી સસ્થાના, શ્રી આત્માનંદ જન્મ શતાબ્દિ ક્રુડ, જૈન ગુરૂકુલ પાલીતાણા, શ્રી શ ંખેશ્વરજી તીર્થ જૈન ભજનશાળાના સ્થાપક તથા પંદર હજારના ખર્ચે જૈન ધર્મશાળા બંધાવીને પણ લાભ લીધા છે. રાંધનપુરમાં પિતાને નામે ચાલતી હોસ્પીટાલ, સદાવ્રત, સુવાવડખાતુ, પાઠશાલા, જૈન વિદ્યાર્થીઆને કેલવણી માટે ઉત્તેજન વગેરે ખાતાના દેખરેખ રાખે છે. સ્વામીવાત્સલ્ય ઉપર પ્રેમભાવ હાવા સાથે પ્રજાની રાહત માટે પણ ગયે વર્ષે છ હજાર રૂપીયા પીવાના પાણીની સગવડ માટે આપેલ 83 છે. વળી પ્રાતઃસ્મરણીય આત્મારામજી મહારાજની મૂર્તિની પ્રતિષ્ઠા જે શ્રી શત્રુ જય 703 ઉપર થયેલ છે ત્યાં મહારાજશ્રીનાં જન્મદિન ( ચૈત્ર સુદી ૧ નાં રાજ ) આ સભા તરફથી જન્મ જયંતિ ઉજવાય છે, તે માટે રૂા. ત્રણ હજાર આ સભાને સુપ્રત કરેલ હોવાથી, આ સભાના સભ્ય દર વર્ષે તે દિવસે તીર્થયાત્રા, દેવ, ગુરુપૂજન, પૂજા ભણાવવા, અગરચના વગેરે વડે દેવ, ગુરુભકિત વગેરેના લાભ લે છે. આવા એક ધર્મવીર શેઠ સકરચંદભાઈને પણ પેાતાના પૂજ્ય પિતાશ્રી જેમ આ સભા ઉપર સ ́પૂર્ણ પ્રેમ હેાઇ કાય વાહીથી સંતેષ પામી, આ સભાનું માનવંતુ પેટ્રન પદ સ્વીકારવાથી સભાની પ્રતિષ્ઠામાં વધારો પણ થયેલ છે. તેઓ શ્રી દીૉંયુ થઇ શારીરિક, આર્થિક, આધ્યાત્મિક લક્ષ્મીને વિશેષ વિશેષ પ્રાપ્ત કરે તેમ પરમાત્માની પ્રાથના કરીયે છીચે.
For Private And Personal Use Only
Kno
|||||| ૐ
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
... १४:-श्री वैन मात्मान समा-भावनगर ...
वी२ स. २४७६.
પુસ્તક ૪૭ મું.
विभ स. २००१
:: ता. १४ भी सप्रीत १९५० ::
અંક ૯ મે.
HalesigarlesaCTORROTEMOCRATRAICHROPHOTOHERS
HGRIHSANGEDERATORCHEHEROIN
श्री अन्तरिक्षपार्श्वनाथ जिनेश्वर स्तवन.
( राग-जब तुमही चले परदेश.) श्री अन्तरिक्षप्रभु पास, पूरो हम आश स्वामी सुखकारा, सेवकका करो उद्धारा विदर्भदेश के शिरपुरमें, तुम जाकर बैठे दूरदूर में
तुम दर्शनको आया हूँ जिनजी प्यारा...सेवक० १ तुम सेवामें मैं आया हूं, महापुण्य से दर्शन पाया हूँ
आनंद हुआ है दिल में आज अपारा....सेवक० २ तम मूर्ति अद्धर रहती है, अति चमत्कार चित्त देती है
तुम महिमा जगमें सोहे अपरंपारा....सेवक० ३ प्रभु तुमने रोग मीटाया है, श्रीपालका कोढ हटाया है
मुज दुःख हरो करुणारसके भंडारा....सेवक० ४ तुम नामको नित्य समरता हूँ, करजोडके विनति करता हूँ
जंबूको है प्रभु तेरा एक सहारा....सेवक० ५ रचयिता-मुनिराज श्री जंबूविजयजी महाराज.
are RTEREOVIDEary Geneeyaswaya maydeyo DIOYDER
ANTERACTETokoerakaporerna R
HEHOODAraceredao MSANOTHEROINTRODNETROS
HESHTRODireROOTSAParacterDirekaceedia.COMICROX9
OOTHORRORRORTRENCY
reaches
MAGElecGO
A
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાનના ફેટાને પરિચય.
શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવંતના ૧૦૮ જુદા જુદા નામો છે. આ અંકમાં શ્રી અંતરીક્ષ પાર્શ્વનાથ તીર્થમાં બિરાજમાન પ્રભુ સંબંધી એક ઐતિહાસિક લેખ આપીયે છીયે. લેખક વિદ્વાન મુનિરાજ શ્રી જખ્ખવિજયજી મહારાજ કે જેઓ પ્રાચીન ઇતિહાસનિષ્ણાત અને ન્યાયવેત્તા છે તેઓશ્રી જાતે તપાસ કરી શાસ્ત્રકારો સાદત મેળવીને જ લખે છે, જે આગલા ઈલેરા ગુફા તથા દેવગિરિના ઐતિહાસિક લેખેથી વાચકો માહિતગાર છે. તેઓ સાહેબને લખેલ લેખ એતિહાસિક શ્રી અંતરીક્ષજી પાર્શ્વનાથ તીર્થ સંબંધીનો આપવામાં આવેલ છે, પરંતુ હાલ તે તીર્થમાં બિરાજમાન શ્રી અંતરીક્ષ પાર્શ્વનાથ પ્રભુને પ્રથમ દર્શનીય સુંદર ફેટ આપી તે લેખ શરૂ કરવામાં આવેલ છે. આ તીર્થ શ્રી જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈનેનું જ છે એમ જાણવા પ્રમાણે ન્યાય કર્યોથી સિદ્ધ થયું તેને ઘેડો વૃત્તાંત આ લેખક શ્રી જાણુકાર યાત્રાળુએ જેટલું જાણ્યું છે તેટલું સંક્ષિપ્તમાં આપેલ તે નીચે પ્રમાણે લેખ તરીકે મૂકીયે છીયે. – તંત્રી )
શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાનના તીર્થની જેને સમાજમાં ઘણું જ મોટા પ્રમાણમાં ખ્યાતિ અને પ્રસિદ્ધિ છે. આ તીર્થ વરાડ દેશના આકેલા જીલ્લાના શિરપુર ગામમાં આવેલું છે. ગામના એક છેડા ઉપર આપણું મંદિર આવેલું છે. મંદિરના કંપાઉન્ડમાં તેમ જ કંપાઉંડ બહાર મેટી ધર્મશાળા છે. મંદિરમાં ભોંયરાની અંદર એક ગોખલામાં નીચેથી મસ્તક સુધી ૩૬ ઇંચ ઊંચી અને ફણ સુધી ૪૨ ઇંચ તથા ૩૦ ઇંચ પહોળી શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાનની મૂર્તિ બિરાજે છે. પ્રતિમાજી પાછળ તથા બંને પડખે ભીંતને તેમ જ નીચે ભૂમિને સ્પર્શ કર્યા વિના ભૂમિથી એક આંગળ અદ્ધર જ વિરાજમાન છે. પ્રતિમાજીની પલાંઠી પાસે બંને પડખે દી મૂકીને મૂર્તિની નીચે સર્વત્ર પથરાઈ જતો પ્રકાશ સ્પષ્ટ જોઈ શકાય છે.
આ પ્રતિમાજીનું બીલકુલ આધાર વિના અદ્ધર રહેવું એ એક મહાન અતિશય છે. આ અતિશયને લીધે સેંકડો વર્ષોથી આચાર્યાદિ મુનિવરોનું અહીં યાત્રાથે આગમન ચાલુ જ રહ્યું છે. વાચકવર શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાયજી મહારાજ પણ અહીં યાત્રાર્થે આવી ગયા છે. કેટલાયે ભાવિક શ્રાવકો સંઘ લઈને પણ અહીં આવી ગયા છે. યાત્રાર્થે આવેલા કેટલાક મુનિરાજે આ તીર્થના સંબંધમાં સંક્ષિપ્ત યા વિસ્તૃત નેંધ પણ લખતા ગયા છે કે જેમાંથી આપણને આ તીર્થ સંબંધી ઐતિહાસિક માહિતી મળી શકે છે. વર્ત. માન જિનાલય શ્રી વિજયદેવસૂરિ મહારાજના શિષ્ય શ્રી ભાવવિજયજી ગણિમહારાજના ઉપદેશથી સં. ૧૭૧૫ માં બંધાયેલું છે.
આજથી પચાસ વર્ષ પૂર્વે આ તીર્થ પિલરોને નામે ઓળખાતા મરાઠા પૂજારીઓના હાથમાં જઈને પડેલું હતું. આપણે અધિકાર નામનો જ હતો. ઈસ્વીસન ૧૯૦૩માં
તાંબર-દિગંબરોએ મળીને કોર્ટમાં લડીને આ તીર્થ પોલકરના તાબામાંથી છોડાવ્યું. ત્યારબાદ વેતાંબર-દિગંબરનું પરસ્પર ઘર્ષણ ન થાય તેટલા માટે બંને પક્ષોએ મળીને સરખે સરખું એક ટાઈમટેબલ નકકી કર્યું કે તે પ્રમાણે વારાફરતી બંને પક્ષે પોતપોતાની વિધિ અનુસાર પૂજા કરે, પરંતુ છેવટે આ વ્યવસ્થા પણ ન ટકી કહેવામાં આવે છે કે દિગં
* આ લેખ પછીના લેખની પહેલાં આપેલ ફોટામાં આ મૂર્તિની વિશાલ અને ભવ્ય કાયાના તેમજ આકર્ષક-અલ્લાદક મુખારવિંદના દર્શન થાય છે, આ ફોટાની આશતના ન થાય માટે આ ફોટાને કાઢી લઈ કાચની ફ્રેમમાં મઢાવી લેવાની વાંચને વિનંતિ છે,
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી સાધારણ જિન રતવન,
બરોએ કઈ પણ વસ્તુવડે ઈસ્વીસન ૧૯૦૮ માં મૂર્તિ ઉપરના કટ તથા કંદોરા વગેરે ભાગે ખેદી નાખ્યા અને આખો કેસ કેર્ટમાં ગયે. ૨૧ વર્ષ સુધી કેસ ચાલે અને અંતે પ્રીવીકાઉન્સીલના ઈસ્વીસન ૧૯૨૯ ના ચુકાદા પ્રમાણે વેતાંબરને મંદિરના વહીવટને સંપૂર્ણ અધિકાર તેમજ મૂર્તિ ઉપર કચ્છટ વગેરે સાથે લેપ કરવાનો અધિકાર માન્યો. જ્યારે દિગંબરેને ટાઈમટેબલમાં જણાવેલા વારા પ્રમાણે પૂજાને આધકાર મળે.
લી. જાણકાર એક યાત્રાળુ
श्री साधारण जिन स्तवन.
(चाल अब तेरे सिवा कौन मेरा कृष्ण कन्हहया. ) मैं आप बिना कैसे बनुं ज्ञान धरैया,
अज्ञान अंधेरेको हटादे मेरे भैया; घन राग-द्वेषकी बनी हुई ग्रन्थि तोडके,
समभावकी सीढीसे प्रभु भाव जोडके,
શિર મેં મા ઘણું આપ જૈસા થાન થવા–અજ્ઞાd૦ ૨ जब शुक्लभ्यान अग्निकी ज्वालायें जलेगी,
फिर घाति कर्म चारकी वे खाक करेगी;
एसीमें क्षपकश्रेणीका बन जाउं चढ़या-अज्ञान० २ परभावको मैं छोड रमुं आत्मभावमें,
फिर तो मिटे अंतरप्रभ अपने स्वभावमें:
ગુa પવા દી મેં તો વઝૂ શીવ્ર ઘવૈયા–અજ્ઞાન રૂ सोहंका जाप मैं जपूं प्रत्येक सास में,
जिस से अभेद भावसे रहता हूं पासमें;
अद्वैत भावका है प्रभु तूंही पढ़या-अशान० ४ शक्तिसे मैं भी एक हूं अपने में मिलालो,
कस्तूर कर्मपूजको मुजपेसे उठालो; ડિ ગામ યોતિ શાશ્વત ગાવું –અજ્ઞાન. ૧
આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ આ અંકથી શ્રી અંતરિક્ષપાશ્વનાથજી તીથ એ શીર્ષક નીચે શરૂ થતી લેખમાળામાં પૂર્વ મુનિરાજોએ આપેલા અંતરિક્ષને ઈતિહાસ, લિકરાના તાબામાંથી તીર્થની મુક્તિ, વેતાંબર–દિગબરનું પૂજાનું ટાઈમટેબલ, વેતાંબર-દિગંબર વિવાદ અને તેનો પ્રોવી કાઉન્સીલમાં આગેલ ચૂકાદો વગેરે વગેરે હકીકતનો યથાયોગ વિસ્તારથી વિગતવાર ઉલ્લેખ આવશે માટે તેના જિજ્ઞાસુઓને આ લેખમાળા વાંચવા ભલામણ છે.
સાથે છપાયેલા શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાનના ફોટા સંબંધી સર્વ ખર્ચ આપવા બદલ ર૧૦ શેઠ શુકલાલભાઈ હોશીલાલભાઈનાં ધર્મપત્ની શેઠાણી ધનાબેનને સભા ધન્યવાદ આપે છે. (તંત્રી)
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
॥ नमः श्रीअन्तरिक्षपार्श्वनाथाय ॥
श्री अंतरिक्षपार्श्वनाथजी तीर्थ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अंतरीक वरकाणो पास, जीरावलो ने थंभणपास । गाम नगर पुर पाटण जेह, जिनवर चैत्य नमुं गुणगेह ||
આ લતીર્થવત્તÔાત્રની કડીથી પ્રાત કાલના પ્રતિક્રમણમાં આપણે જેમને નિત્ય નમન કરીએ છીએ તે શ્રી અંતરિક્ષપાર્શ્વનાથભગવાનનુ તી હમણાં વરાડને નામે એળખાતા પ્રાચીન વિક્ર્મદેશના આકાલા જલ્લાના વાશીમ તાલુકાના લગભગ ૨૦ ઉત્તર અક્ષાંશ અને ૭૦ પૂર્વ રેખાંશ ઉપર રહેલા શિરપુર નામના ગામમાં આવેલુ છે. ગામના એક છેડા ઉપર આપણું જિનાલય છે. તેમાં ભૈયરાની અંદર એક મેટા ગોખલામાં લગભગ મસ્તક સુધી ૩૬ ઈંચ ઉંચી અને ફણા સુધી ૪૨ ઇંચ ઉંચી તથા ૩૦ ઇંચ પહેાળી શ્રી અંતરિક્ષપાર્શ્વનાથસ્વામીની મૂર્તિ બિરાજે છે. અક્ષિ શબ્દના અર્થ · આકાશ થાય છે. એટલે ઊંચે આકાશમાં અર્થાત્ કોઇ પણ આધાર વિના ભૂમિથી અદ્ધર રહેલી શ્રી પાર્શ્વનાથભગવાનની પ્રતિમા એવા શ્રી ક્ષિપાર્શ્વનાથ શબ્દના અર્થ થાય છે. અને ખરેખર આ પ્રતિમાજી ભૂમિને જરાપણ આધાર રાખ્યા સિવાય તેમજ પાછળ તથા ખતે પડખે ભીંતના જરાપણ સ્પર્શ કર્યા વિના ભૂમિથી એક આંગળ અદ્ધર જ રવિરાજે છે.
"
૧ વાસીમ એક ઘણુ પુરાણુ રળ છે. વૈદિકાના પદ્મપુરાણ ( અધ્યાય, ૩૯ ) વગેરે મ થામાં તેનુ વત્સચુક્ષ્મ અથવા વશમા એવુ નામ આવે છે. વિક્રમની ૪ થી ૭ મી શતાબ્દી સુધી જેમનુ માટું સામ્રાજ્ય હતું તે વાકાટકવુંશના રાજાએની એક શાખાનું એક વખત વાશીમ પાટનગર પશુ હતુ. ૧૦ મી ૧૧ મી સદીના પ્રસિદ્ધ કવિ રાજશેખરે કાવ્યમીમાંસા ( ગાયકવાડ એરિએન્ટલ સીરજ પ્રકાશિત પૃ. ૧૦ ) માં ત્રાઽસ્ત વિરમપુ-વત્તસુક્ષ્મ નામનગરમ્ એ પ્રમાણે તયા કપૂરમંજરીમાં સ્થિ લિબાયદે યચ્છોમ નામ નર એ પ્રમાણે ઉલ્લેખ કર્યો છે. વૈદિકાના મત પ્રમાણે વત્ત ઋષિએ ત્યાં મહાદેવ વગેરે દેવાને જીત સમૂહ ભેગા કર્યાં હતા તેથી વસ્ત્રશુલન નામ પડયુ છે. સ. ૧૭૨૧ થી ૧૭૩૮ સુધી દક્ષિણના તાર્થીની જેમણે યાત્રા કરી હતી તે શ્રી મુતિશીવિજયજીએ અમીક્ષો ચાલિમ સુવિટાન્ન એ પ્રમાણે જે વાસિમના તી માલામાં ( પૃ. ૧૧૪ ) ઉલ્લેખ કર્યો છે તે આ જ છૅ અને તેમણે જે અમીઝરાપાર્શ્વનાથની ગિબરની મૂર્તિના ઉલ્લેખ કર્યા છે તે પણુ અમીઝરાપાર્શ્વનાથની મૂર્તિ કિંગખરમંદિરમાં અત્યારે વિદ્યમાન છે. વાશીમ ૨૦/ ઉત્તર અક્ષાંશ અને ૭૦/૧૦ પૂરેખાંશ ઉપર આવેલુ છે અને તે અત્તરક્ષજીધી
( સિરપુરથી ) લગભગ ૧૨ માઇલ જેટલું દૂર પૂર્વ દિશામાં છે.
૨ જો કે પ્રતિમાજી હમણાં જમણા ઢોંચણના અગ્રભાગતી નીચે તેમ જ પીઠની ડાબી બાજુના છેડા નીચે એમ એ સ્થળે જરાક બિંદુ જેટલાં નીચે અડી ગયાં છે. લેકાનું એમ માનવુ છે કે * પ્રતિમાજીની પલાંઠીમાં છ્હે' નાણુ' ધરવાના લોકોમાં રિવાજ છે. આમાંના કોઈક દૂરથી કલા પૈસા
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
4
- -
5 6 % <-4 - - - - - - - બાલા પુરવરાડ)નિવાસી સ્વર્ગસ્થ શેઠ શુકલાલભાઈ હવસીલાલભાઈના પુણ્યસમરણ નિમિત્તે તેમનાં ધર્મપત્ની શેઠાણી ધનાબેન તરફથી
શ્રી સંઘને દર્શનાર્થ ભેટ
દેવાધિદેવ શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાન
મુ. સિરપુર (વરાડ) (પ્રભુની પ્રતિમાજી ની ઊંચાઈ ૩૬ ઈંચ)
પ્રકાશક: શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ભાવનગર
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી અ'તરિક્ષ પાર્શ્વનાથજી તીર્થં.
પ્રતિમાજીની નીચેથી ખરાખર અગલુછણુ' પસાર થાય છે. તેમજ પ્રતિમાજીની પલાંઠી પાસે અને પડખે દીવા મૂકીને પણ મૂર્તિની નીચે તેમ જ પાછળ. સત્ર પથરાઇ જતા પ્રકાશ જોઇ શકાય છે.
૧૬૯
એક નાનુ સરખુ પાંદડુ પણુ આકાશમાં અદ્ધર નથી રહી શકતું, છતાં આટલાં માટાં અને વજનદાર પ્રતિમાજી સેંકડા વર્ષોથી કાઇ પણ આધાર વિના અદ્ધર બિરાજે છે એ એક મહાન અતિશય જ છે. અંધકારમય કલિયુગમાં પણ અપાર તેજથી ઝગમગતી ખરેખર આ તેજસ્વી ચૈાત છે. શ્રીપાર્શ્વનાથભગવાનના મહિમા અને પ્રગટ પ્રભાવ સુપ્રસિદ્ધ છતાં સર્વ માણુસા પ્રત્યક્ષ જોઇ શકે એવા પ્રભાવ તા અહીંઆ જ દૃષ્ટિગોચર થાય છે. આ પ્રતિમાનાં દર્શન કરીને આસ્તિકના આન ંદ અને વિસ્મયના તેા પાર રહેતા નથી જ, પરંતુ નાસ્તિકની બુદ્ધિ પણ અહીંઆ તા આવીને નમી જાય છે, અને તેને આસ્તિક બનાવી દે તેવા આ ચમત્કાર છે. માત્ર જૈના જ નહીં, પણ શિરપુરમાં તેમજ આજુબાજુના ગામામાં વસતા જૈનેતરી પણ આ મૂર્તિ ઉપર અપાર શ્રદ્ધા ધરાવે છે, અને દર્શાનાર્થે તથા
વદનાથે આવે છે.
ܕ
આવા પ્રભાવશાલી આ તીર્થીની યાત્રા કરવા માટે સેંકડા વર્ષોથી ભારતવર્ષના ખૂણેખૂણેથી લાખાની સખ્યામાં આજસુધી યાત્રાળુએ આવ્યા છે, અને અત્યારે પણ યાત્રાળુઓને પ્રવાહ સતત ચાલુ રહ્યા જ કરે છે. જિનાલયના કંપાઉંડમાં તેમ જ ક પાઉંડ બહાર માટી ધ શાળા છે. યાત્રાળુઓને માટે લેાજનશાળા પણ અત્યારે ચાલુ થયેલી છે. શિરપુર જવા માટે જી. આઇ. પી. રેલ્વેના આકાલા સ્ટેશને ઉતરવુ પડે છે. આકાલામાં તાજનાપેઠમાં આપણું જિનાલય, ઉપાશ્રય તેમજ ધર્મશાળા છે. અહીંથી શિરપુર ૪૪ માઇલ દૂર છે. આકાલાથી ઠંડ શિરપુર સુધીની 'અત્યારે મોટર સડક ખંધાયેલી છે અને મેટર વ્યવહાર હંમેશાં ચાલ્યા જ કરે છે. આવતા વર્ષથી પોષદશમ ( માગશર વદ, ૧૦) ના શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનના જન્મકલ્યાણકને દિવસે દરવર્ષે અંતરિક્ષજી તીર્થમાં સર્વ સ ંધને આમંત્રણ આપીને મોટા મેળા ભરવાનું પણ હમણાં અંતરિક્ષજીની કા વાહક કમીટીમાં નક્કી થયું છે.
For Private And Personal Use Only
ભરાઇ ગયા હવાનો સંભવ છે. કલિયુગના પ્રભાવથી પણ કદાચ આમ બન્યુ હાય, ગમે તેમ હેા છતાં એટલી વાત ચેકસ છે કે પ્રતિમાજી એટલા માત્ર બિંદુ જેટલી જગ્યામાં થઇ ગયેલા ભૂમિપથ'થી અહુર ટકી શકે એવી સ્થિતિ છે જ નહીં, દૈવીપ્રભાવ જ એમાં કારણભૂત છે, એ વાતમાં લેશમાત્ર શંકાને સ્થાન જ નથી,
૧ પહેલાં આકાલાથી દક્ષિણમાં ૩૮ માઇલ દૂર આવેલા માલેગામ સુધી જ મેટર સડક હતી. યાત્રાળુઓ માલેગામ સુધી જ મેટરમાં જતા હતા. માલેગામમાં આપણી ધર્મશાળા છે. ત્યાં ઉતરીને પછી એલગાડીમાં બેસી ૬ માઇલ દૂર શિરપુર સુધી ગાડા રસ્તે યાત્રાળુઓને જવુ પડતુ હતુ, પરંતુ હમણાં માલેગામથી શિરપુર સુધીની મેટરસડક પણુ મા વર્ષ' બધાઇ ગઇ છે. અને માલેગામ તથા શિરપુર વચ્ચે મેટર−વદ્વાર ઢારૂ થઇ ગયા છે તેથી એ અગવડ પણ દૂર થઇ ગઇ છે. અને યાત્રાળુઓને ધણી અનુકૂલતા થઈ ગઈ છે. આોજા ૨૦/૪૨ ઉત્તર અક્ષાંશ અને ૭૭/ર પૂર્વ રેખાંશ ઉપર આવેલું છે,
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
विदर्भदेश જે દેશમાં આ તીર્થ આવેલું છે તે દેશ આજકાલ વરાડના નામથી પ્રસિદ્ધ છે, પરંતુ તેનું પ્રાચીન નામ વિદર્ભ છે. ગુહ્યના વનવાઢા મનોરમા માળા રમતી આ ભરફેસરની પંકિતથી આપણે જેનું નિત્ય પ્રાત:કાલમાં સ્મરણ કરીએ છીએ તે નલરાજાની પત્ની મહાસતી દમયંતીનો જન્મ પણ આ વિદર્ભ દેશની રાજધાની કુંડિનારમાં થયું હતું. વિદર્ભ દેશના રાજાની પુત્રી હોવાને લીધે દમયંતી દૈવના નામથી પણ ઓળખાય છે. અત્યારે પણ આ કડિનપુર વિદ્યમાન છે, અને તે અમરાવતી જિલ્લાના ચાંદૂર તાલુકામાં અમરાવતી શહેરથી લગભગ ૨૮ માઈલ દૂર પૂર્વ દિશામાં વધુ નદીના બરાબર પશ્ચિમ કિનારે ૨૦/૫૮ ઉત્તર અક્ષાંશ અને ૭૮/૯ પૂર્વ રેખાંશ ઉપર આવેલું છે.
पउमावई अ गोरी गंधारी लक्खमणा सुसीमा य ।
जंबूवई सच्चमामा रूप्पिणी कण्हट्ट महिसीओ ॥ આ મતની ગાથામાં જેમને ઉલ્લેખ છે, અને જે અંતે શ્રી નેમિનાથ ભગવાન પાસે દીક્ષા લઈને મેક્ષમાં ગયાં છે તે મહાસતી રૂકમણીને જન્મ પણ આ વિદર્ભ દેશના તે કાળના પાટનગર કુડનપુરમાં જ ભીમક રાજાને ત્યાં થયો હતો. અત્યારે જે, કે કંડિનપુર બહુ નાનું ગામડું જ રહ્યું છે, છતાં પણ વૈદિક (હિંદુઓ ) એને મેટું તીર્થધામ માને છે. નદીના કાંઠા ઉપર જ બરાબર કૃષ્ણ ( વિઠ્ઠલ)–રુકિમણીનું એક મંદિર છે અને ત્યાં કાર્તિકી પૂર્ણિમા ઉપર પ્રતિવર્ષ ઘણું મોટી યાત્રા (મેળે ) ભરાય છે. દિનપુરને લેકે ડન્કપુર પણ કહે છે.
श्री अन्तरिक्षपार्श्वनाथजी तीर्थनो इतिहास. આવા આ પ્રાચીન વિદર્ભ દેશની ભૂમિને પવિત્ર કરી રહેલા આપણા તીર્થની સ્થાપના કયારે કેના હાથે અને શી રીતે થઈ વગેરે જાણવું આવશ્યક અને ખાસ રસદાયક છે. આ તીર્થની યાત્રા કરવા માટે પૂર્વે અનેક આચાર્યાદિ મુનિવરો આવી ગયા છે. વાચકપ્રવર
૧ આનું સાચું નામ ઉમરાવતી નહીં, પણ મજાવતા છે. મરાવતીને અર્થ “ઉબરા (૩ra ના ઝાડવાળી ') એ થાય છે. કટુવતીનું વાવતી અને તેનું પછી ઉમરાવતી થયું છે. અત્યારે પણ ત્યાં ઉંબરાનાં ઘણાં ઝાડે જોવામાં આવે છે. વરાડના લેકામાં પણ સમાવતી લખવા-બોલવાને જ અત્યારે પણ ઘણો રિવાજ છે. અંગ્રેજોએ Amaraoti પેલીંગ કર્યો ત્યારથી હમણાં અમાવતી શબ્દ પ્રચારમાં આવ્યા છે. બાકી વાસ્તવિક નામ યમરાવતી જ છે. અમદાવાતી નામનું જે સ્થળ પ્રાચીન સાહિત્યમાં આવે છે તે બેઝવાડા પાસે કોઈક સ્થળે છે. માવતી ૨૦/૫૬ ઉત્તર અક્ષાંશ અને ૭૭/૪૮ પૂર્વ રેખાંશ ઉપર છે મજાવતી અને મરાવતી વસ્તુતઃ જુદાં છે.
૨ ફુદિનપુર સંબંધમાં વિસ્તારથી જાણવા માટે હિનપુર એ નામને શી તથા માસિકને ૧૫-૪-૫૦ ને અંક જુઓ.
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથજી તીર્થ.
૧૭૧
ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ પણ અહીં આવી ગયા છે અને તેમણે અંતરિક્ષજીના બે સ્તવનો બનાવ્યા છે. યાત્રાર્થે આવેલા મુનિરાજે પૈકી કેટલાક આ તીર્થના સંબંધમાં સંક્ષિપ્ત અથવા વિસ્તૃત નોંધ પણ લખતા ગયા છે કે જેમાંથી આપણને આ તીર્થને લગતી એતિહાસિક માહિતી મળી શકે છે. આપણે પણ આ તીર્થનો ઈતિહાસ જાણવા માટે એ જ પ્રાચીન ઉલ્લેખો અને પ્રમાણે તરફ વળવું જોઈએ.
શ્રી અંતરિક્ષજીના સંબંધમાં તપાસ કરતાં પ્રાચીન ઉલેખ ઘણુ મળી આવે છે. જો કે તેમાંનાં ઘણુંખરામાં અંતરિક્ષપાશ્વનાથ ભગવાનના નામને જ ઉલ્લેખ છે, છતાં પાંચ-સાત એવા પણ ઉલ્લેખ છે કે જેમાં શ્રી અંતરિક્ષજી તીર્થને ઈતિહાસ પણ આપેલ છે. આ ઉલ્લેખો કેટલીક વાતોમાં પરસ્પર મળતા છે, જ્યારે કેટલીક વાતેમાં પર સ્પર ભેદ પણ પડે છે. ઉલેખે વાંચવાથી અને સરખાવવાથી ભેદ આપોઆપ સમજાઈ જશે.
આ ઉલેખો સંસ્કૃત, પ્રાકત તથા ગુજરાતી એમ ત્રણે ભાષામાં અને તે લેખના છેવટના ભાગમાં યથાલભ્ય યથાશય અક્ષરશઃ આપવામાં આવશે તે પહેલાં તેને ભાવાર્થ ગુજરાતીમાં નીચે મુજબ આપવામાં આવે છે. કાળક્રમને મુખ્ય રાખીને આપણે એ ઉલેખેમાં આવતા ઇતિહાસને અનુક્રમે જોઈએ.
શ્રી જિનપ્રભસૂરિજીએ આપેલ ઇતિહાસ ખરતરગચ્છના શ્રી જિનપ્રભસૂર કે જેમને દિલહીના બાદશાહ મહમદતઘલક ઉપર ઘણો પ્રભાવ પડતો હતો. તેમણે ભારતવર્ષના ચારે ખૂણાના અનેક તીર્થોની માહિતી આપતા લગભગ ૫૮, જેટલા કપની રચના કરી હતી. આ કપ વિવિધતીર્થાટન નામના (સિંધી જૈન ગ્રંથમાલા પ્રકાશિત) ગ્રંથમાં છપાયેલા છે. આમાં અંતરિક્ષજીના સંબંધમાં એક છીલુમન્તરિક્ષ પાર્શ્વનાથ પણ છે કે જેની રચના વિક્રમ સં. ૧૩૮૭ આસપાસ થઈ હશે એમ લાગે છે. શ્રી જિનપ્રભસૂરિ ગ્રામાનુગ્રામ ઐયપરિપાટી કરતા દક્ષિણદેશમાં મહારાષ્ટ્રમાં પધાર્યા હતા અને દેવગિરિ ( વર્તમાન લતાબાદ ) તથા પ્રતિષ્ઠાનપુર( વર્તમાન પૈઠણ )ની યાત્રા કરી હતી. પ્રાયઃ તે અરસામાં જ તેમણે આ તીર્થની યાત્રા કરીને સ્ત્રીપુરમતિ પાર્શ્વનાથની રચના કરી હતી. અંતરિક્ષજીના સંબંધમાં આપણે ત્યાં મળતાં ઉલેખોમાં સૌથી પ્રાચીન ઉલેખ હેય તો હજુ સુધી આ જિનપ્રભસૂરિજીવાળે જ ઉલ્લેખ છે. આ કપમાં (પૃ. ૧૦૨ ) શ્રી જિનપ્રભસૂરિજી નીચે પ્રમાણે જણાવે છે કે –
શ્રીપુરનગરના આભૂષણસમાન પ્રગટપ્રભાવી શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનને પ્રણામ કરીને અંતરિક્ષમાં ( આકાશમાં અદ્ધર ) રહેલી તેમની પ્રતિમાના કલ્પને કંઈક કહું છું–
પૂર્વે લંકા નગરીના રાજા પ્રતિવાસુદેવ રાવણે માલિ અને સુમાલિ નામના પિતાના સેવકોને કઈક કારણસર કેઈક સ્થળે મોકલ્યા હતા. વિમાનમાં બેસીને આકાશમાગે જતાં
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૭૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
તેમને વચમાં જ ભેાજનને અવસર થયા. વિમાનમાં સાથે બેઠેલા ફૂલમાળી નાકરને ચિંતા થઇ કે— આજે ઉતાવળમાં હું. જિનપ્રતિમાના કરાડેયાને ઘેર જ ભૂલી ગયે છું. અને આ બને પુણ્યવાના જિનપૂજા કર્યો સિવાય કયાંયે પશુ ભેાજન કરતા નથી. જ્યારે તમે પૂજાના અવસરે પ્રતિમાને કરડિયા નહીં જુએ ત્યારે નક્કો મારા ઉપર કેંપાયમાન થશે ' આ ચિંતાથી તેણે વિદ્યાબળથી પવિત્ર વાલુકા (વાળુ-રેતી)ની ભાવીજિનેશ્વર શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની એક નવી પ્રતિમા બનાવી, માત્રિ અને સુમાત્રિએ પણ તે પ્રતિમાની પૂજા કરીને ભાજન કર્યું. પછી જ્યારે તેએ ફરીથી આકાશમાર્ગે ચાલવા લાગ્યા તે વખતે ફૂલમાલી નાકરે તે પ્રતિમાને નજીકમાં રહેલા કાઇ સરોવરમાં પધરાવી પ્રતિમા પશુ દૈવી પ્રજ્ઞાવથી સરાવરમાં અખડિત જ રડી. કાલક્રમે તે સરેવરનુ પાણી ઘટી ગયુ અને તે નાના ખામેાચિયા જેવું દેખાતુ હતુ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ બાજુ કાલાંતરે 'ત્રિરંગઉલ્લી( વિંગોલી-ર્હિ ંગાલી) દેશમાં વિશી નામનું નગર છે. ત્યાં શ્રોપાલ નામના રાજા રાજ્ય કરતા હતા. આ રાજા સર્વાંગે કેાઢતા વ્યાધિથી પીડાતા હતા. એક વખત શિકારને માટે તે બડ઼ાર ગયા હતા, ત્યાં તરસ લાગવાથી શ્રો અંતરિક્ષ જીની પ્રતિમાવાળા તે ખામેચિયા પાસે અનુક્રમે આવી પહોંચ્યા. ત્યાં પાણી પીધુ અને હાથ માં ધાયા તેથી રાજાના હાથ-માં નીરંગી અને કનક જેવી કાંતિવાળા થઈ ગયા. ત્યાંથી રાજા ઘેર ગયા પછી જોતાં આશ્ચય પામવાથી રાણીએ પૂછ્યું-કે સ્વામિ ! તમે આજે કોઇ સ્થળે સ્નાન વગેરે કર્યું છે ? રાજાએ સર્વ હકીકત કહી સંભળાવી. રાણીએ વિચાર કર્યો કે “ નક્કી પાણીમાં જ કાઇ દૈવી પ્રભાવ હવેા જોઇએ, '
૧ અહીં જે વિનયજી દેશને ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યે છે તે વતમાન ફૈશોહી અથવા ૢિનોટો આસપાસને પ્રદેશ સમજવાને છે, અને વિપુલ્લું નગર શબ્દથી નિજામ સ્ટેટમાં આવેલું ૧૯/૪૪ ઉત્તર અક્ષાંશ અને ૭૭/૧૧ પૂર્વ રેખાંશ ઉપર રહેલુ હિંોઢા નામનું ગામ જ સમજાતુ છે. દિપોત્ઝીન હિંગાલી તેમજ Ëોછો એમ બને જાતના ઉચ્ચારા લેકા કરે છે. વિનહોતા જ કાળક્રમે ઉચ્ચારા બદલાતા રહ્યા છે. ભાવવજયજી ગણીએ સ. ૧૭૧૫માં રચેલા સ્ટેત્રમાં વિરોહિ નામ જ લખેલું છે, વળો અંતરિક્ષજીવી ( શિરપુરથી ) હિંગાલી સીત્રા રસ્તે લગભગ પાંત્રોક્ષ માઇલ જેટલુ ંજ દૂર થાય છે, એટલે નજીક હોવાને લીધે રાજા અહીં આવ્યો હૅાય એ સયા બંધ ખેસતુ છે.
કેટલાકા વિગ૩જી શબ્દથી ૨૦/૨ ઉત્તર અક્ષાંશ અને ૭૫/૧૩ પૂર્વ રેખાંશ ઉપર રહેલા વેજ ને ( ર્હોરા)ને કલ્પે છે. અને કડું છે કે વેજ્ડના કુંડમાંથી આ પ્રતિમાજી શ્રીવાજી રાજાને પ્રાસ થયા હતા, પરંતુ આ કલ્પના નિરાધાર છે. એક તા વિજી અને વેહતા નામને ઉચ્ચારમાં કઢી જ સમાનતા નથી. બીજી ઇલેારાતી જગસિદ્ધ ગુફાએ જ્યાં આવેલી છે તે વેર ( યાને ફૂછો) ગામ અંતિરક્ષજીથી લગભ્રગ લગભગ સવાસો માઇલ દૂર છે. અમે વે( રૂઢોલ ) જોયુ` છે. અને ત્યાં લિંગાયતના મઢની સામે આવેલ કુંડ પણ જોયા છે એટલે દૂરથી અહીં રાળ આગ્યે હાય એ સભવિત જ નથી. એથી વૈજના કુંડમાંથી પ્રતિમાજી લાવ્યાની જે વાત કરવામાં આવે છે તે જોડી કાઢેલી કલ્પના જ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ
૧૭૩
આથી બીજે દિવસે રાજાને ત્યાં લઈ જઈને રાણુએ સર્વ અંગે સ્નાન કરાવ્યું. તેથી રાજાનું શરીર નીરોગી અને નવું–સુંદર કાંતિવાળું થઈ ગયું. પછી રાણીએ બલિપૂજા વિગેરે કરીને પ્રાર્થના કરી કે “અહીં જે કઈ દેવ હોય તે પ્રગટ થાઓ” ત્યાંથી પાણી ઘેર આવ્યા પછી દેવે સ્વપ્નમાં રાણીને કહ્યું કે–અહીં ભાવિ તીર્થકર શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમા છે, અને તેના પ્રભાવથી જ રાજાનું શરીર નિરોગી થયું છે. આ પ્રતિમાને ગાડામાં મૂકીને અને ગાડાને સાત દિવસના જન્મેલા વાછરડા જોડીને રાજાએ પિતે સારથિ બનીને તેમાં બેસવું, અને પછી કાચા સુતરની બનાવેલી દેરીથી ( લગામથી) વાછરડાઓને પિતાના નગર તરફ રાજાએ ચલાવવા (પણ પાછું વાળીને જેવું નહીં, કેમકે) રાજા જ્યાં પાછું વાળીને જોશે ત્યાં જ પ્રતિમાં સ્થિર થઈ જશે.” બીજે દિવસે રાજાએ ત્યાં જઈને ખાબોચિયામાંથી પ્રતિમા શોધી કાઢી અને દેવે કહ્યા પ્રમાણે ગાડામાં સ્થાપીને પિતાના સ્થાન તરફ ચાલવા લાગ્યા. કેટલેક દૂર ગયા પછી તેના મનમાં શંકા આવી કે–પ્રતિમા આવે છે કે નહીં? એટલે પાછું વાળીને જોયું, તેથી પ્રતિમા ત્યાં જ આકાશમાં સ્થિર થઈ ગઈ અને ગાડું તેની નીચેથી આગળ નીકળી ગયું. પ્રતિમા આગળ ન આવવાથી ખેદ પામેલા રાજાએ પછી ત્યાં જ પિતાના નામને અનુસરે (હિતિપુર) ગામ વસાવ્યું. અને ત્યાં જિનાલય બંધાવીને તેમાં અનેક મહત્સવપૂર્વક પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા કરી. રાજા હમેશાં તેની ત્રિકાળ પૂજા કરતો હતો.
અત્યારે પણ તે પ્રતિમા તે જ પ્રમાણે આકાશમાં અદ્ધર રહેલી છે. પૂર્વે, માથા ઉપર પાણીનું બેડું ચડાવીને પ્રતિમાજીની નીચેથી સ્ત્રી નીકળી જાય એટલી અદ્ધર પ્રતિમા હતી, પરંતુ કાલક્રમે નીચેની ભૂમિ ઊંચે ચડી જવાથી અથવા મિથ્યાત્વ આદિથી દૂષિત કાલના પ્રભાવથી પ્રતિમા નીચે નીચે દેખાવા લાગી છેવટે અત્યારે તેની નીચેથી માત્ર અંગેલું છાણું નીકળી શકે છે, અને (પ્રતિમાની) બંને બાજુએ નીચે દીવા મૂકવાથી પ્રતિમા અને તેની નીચેની ભૂમિ વચ્ચે દીવાને પ્રકાશ બરાબર દેખાય છે એટલી અદ્ધર છે.
જે વખતે રાજાએ પ્રતિમાને ગાડામાં સ્થાપી હતી તે વખતે અંબાદેવી અને ક્ષેત્રપાલ પણ પ્રતિમા સાથે હતા. અંબાદેવીને સિદ્ધ અને બુદ્ધ નામના બે પુત્રો હતા. ઉતાવળ ઉતાવળમાં અંબાદેવીએ તેમાંથી એક પુત્ર સાથે લીધે, પણ એક પુત્ર પાછળ ભૂલથી રહી ગયો. અંબાદેવીએ ક્ષેત્રપાળને હુકમ કર્યો કે “પાછળ રહી ગયેલા પુત્રને લઈ આવ.” પરંતુ અતિવ્યાકુળપણે ચાલતે ક્ષેત્રપાળ ૫ણ પાછળ રહી ગયેલા પુત્રને ન લાવ્ય, તેથી અંબાદેવીએ કે પાયમાન થઈને ક્ષેત્રપાળના માથામાં ટુ માયો. અત્યારે પણ ક્ષેત્રપાળની મૂર્તિના માથામાં તે પ્રમાણે જ જોવામાં આવે છે. આ પ્રમાણે અંબાદેવી અને ક્ષેત્રપાલ
૧ શ્રી જિનપ્રભસૂરિએ આ જે અંબાદેવી અને ક્ષેત્રપાળની દૈવી વાત આપી છે તે બીજા કોઈ પણ મુનિવરે લખેલા અંતરિક્ષછના પ્રાચીન ઇતિહાસમાં નથી. આ દૈવી વાત કંઇ સમજવામાં આવતી નથી.
અત્યારે અંબાદેવી તથા ક્ષેત્રપાળની મૂર્તિ છે કે કેમ તે વિષે મેં બારીકાઈથી તપાસ કરી નથી. શ્રી ભાવવિજયજી ગણીએ સં. ૧૭૧૫ માં પ્રતિમાજીનું નવું સ્થાન બનાવીને ફરીથી પ્રતિષ્ઠા કરી છે આ વખતે કદાચ અધિષ્ઠાયક દેવદેવીઓની મૂર્તિમાં ફેરફાર થયે હેય તે બનવાજોગ છે. પ્રતિમાજીનું
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
જેની સેવા કરી રહ્યા છે અને ધરણે દ્ર તથા પદ્માવતી જેની ઉપાસના કરે છે, એવી શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમા ભવ્યલોકેથી અત્યારે પૂજાય છે, તેમજ યાત્રાળુ લોકો યાત્રામહોત્સવ કરે છે. આ પ્રતિમાના હવણનું પાણી આરતિ ઉપર છાંટવામાં આવે તે પણ આરતિ બુઝાતી નથી, તેમજ પ્રતિમાને હવણનું પાણી લગાવવાથી દાદર, ખસ તથા કોઢ વગેરે રોગ નાશ પામે છે (એ અત્યારે પ્રભાવ છે.)
શ્રી અંતરિક્ષપાશ્વનાથ ભગવાનના સંબંધમાં જે કઈ સાંભળવામાં આવ્યું તે પ્રમાણે શ્રી જિનપ્રભસૂરિએ સ્વ-પરના ઉપકારને માટે શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાનના કલ્પમાં લખ્યું છે.
श्री अंतरिक्षपार्श्वनाथकल्प समाप्त. આ પ્રમાણે શ્રી જિનપ્રભસૂરિજીએ આપેલા ઉપરના વૃત્તાંતમાંથી નીચેની મુખ્ય વાતો. તરી આવે છે.
રાવણના સેવક માલી અને સુમાલી કોઈ કાર્યાથે વિમાનમાં બેસીને જતા હતા તે વખતે વચમાં ભોજનને અસર થવાથી નીચે ઉતર્યા, પણ પ્રતિમા સાથે લાવવી ભૂલાઈ ગઈ હતી અને પ્રતિમાપૂજા સિવાય ભેજન ન કરવાની તેમની પ્રતિજ્ઞા હતી તેથી તેમના ફૂલમાળી નેકરે વિદ્યાબલથી વાળ રેતી)ની શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની મૂર્તિ બનાવી હતી અને જતી વખતે નજીકના સ્વરમાં પધરાવી દીધી હતી. પાણીમાં પધરાવવાથી સ્વાભાવિક રીતે જ મૂર્તિ નાશ પામી જાય, પરંતુ, દેવપ્રભાવથી અખંડ જ રહી. કાલક્રમે આ સરોવર નાનું ખાબોચિયું બની ગયું.
વિગઉલ્લી ( લિંગોલિ-હિંગેલિ) પ્રદેશના વિંગઉલ (હિંગેલિ) નગરના રાજા શ્રીપાલને સર્વાગે કોઢને રોગ થયેલ હતું. તે રેગ આ પ્રતિમાના સપર્શથી પવિત્ર થયેલા ખાબોચિયાના પાણીથી સ્નાન કરવાથી સર્વથા મૂલથી નાશ પામ્યા હતા. રાત્રે રાજાની રાણીને સ્વપ્નમાં દેવે આવીને કહ્યું કે—“ આ પાણીની અંદર ભવિષ્યમાં થનારા શ્રીપાશ્વનાથ ભગવાનની પ્રતિમા છે, તેને ગાડીમાં સ્થાપીને સાત દિવસના જન્મેલા વાછરડા જેડીને, રાજાએ ગાડીમાં આગળ બેસીને કાચા સુતરના તાંતણાથી બનાવેલી દોરીની લગામથી વાછરડા હાંકીને પોતાના સ્થાન તરફ ગાડીને લઈને જવી, પણ પાછું વાળીને ન જેવું. રાજાએ તે પ્રમાણે બધું કર્યું, પણ કેટલેક દૂર ગયા પછી મૂર્તિ આવે છે કે નહીં એવી શંકાથી પાછું વાળીને જોવાથી મૂર્તિ ત્યાં જ ઊંચે સ્થિર થઈ ગઈ. મૂર્તિ આગળ ન આવવાથી રાજાએ પિતાનું નામ ઉપરથી ત્યાં જ સિરિપુર (શ્રીપુર) ગામ વસાવ્યું અને ત્યાં જ ચૈત્ય પ્રાચીન સ્થાન કે જે એક આ ભયરામાં આવેલું પિટા ભોંયરું જ છે તેમાં એક યક્ષની મૂર્તિ છે. આને લેકે માણિભદ્રની મૂર્તિ કહે છે પરંતુ આ યક્ષની મૂર્તિ ઉપર એટલું બધું સિંદૂર ચડેલું છે કે મૂર્તિના મસ્તકમાં ટુંબે માર્યાને દેખાય છે કે કેમ તે કહી શકાતું નથી.
૧ યાત્રા શબ્દને ગુજરાતમાં “મેળે ” એ અર્થ થાય છે. મરાઠી ભાષામાં ધાર્મિક મેળાને યાત્રા જ કહે છે,
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તવાવબોધ
(લેખક-આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી)
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૫૪ થી ચાલુ) ૨૪.
આત્મિક દ્રષ્ટિથી અતાવિક છે અને એટલા જગતના છ સુખ, શાંતિ તથા આનંદ માટે જ ઔદયિક ભાવના સુખદુઃખ, શાંતિ માટે નિરંતર તીવ્ર રુચિપૂર્વક પ્રયાસ કરી અશાંતિ, અતાત્વિક–ખેટા છે. શાતા વેદનીયન રહ્યા છે. અને માનવ જીવન ઘણી જ ઉદારતાથી ઉદયથી શારીરિક સુખ અને અનુકૂળ વિષયની વાપરી રહ્યા છે છતાં જીવન વપરાઈને પૂરું થઈ પ્રાપ્તિથી માનસિક શાંતિ અણજાણ છો અનુજતાં સુધી કોઈ પણ સંપૂર્ણ સુખ, શાંતિ તથા ભવે છે અને સંતોષ માને છે, પણ આત્મિક આનંદ મેળવી શક્યું નથી, કારણ કે તેઓ સુખ જેવી વસ્તુ કે જે નિરૂ૫ચરિત અને બધાય સુખ, શાંતિથી અણુજાણ છે. પાંચે તાત્વિક છે તે તેમને સંક૯પમાંયે હોતી નથી. ઇદ્રિના વિષયે કે જે જડ વસ્તુના ધર્મો છે મન તથા શરીર બને જડ વસ્તુઓ છે તેમાં તેની અનુકૂળ પ્રાપ્તિથી અજ્ઞાની જગત સુખ, જે સુખ-શાંતિનો અનુભવ થાય છે તે કર્મશાંતિ તથા આનંદ માને છે. અને તે જ રૂપ, સ્વરૂપ જડનો વિકાર હોવાથી જડ પરિણામ રસ આદિ જડના ધર્મોની પ્રતિકૂળ પ્રાપ્તિથી છે અને એટલા માટે જ તે દયિકભાવ સ્વદુઃખ, અશાંતિ માને છે. આવાં સુખ, દુ:ખ, રૂપ છે. અને જે સુખ-શાંતિને આત્મામાં અશાંતિ તથા શાંતિ, પૂણ્ય તથા પાપ કર્મના અનુભવ થાય છે તે ક્ષાપશમિક તથા ઔષઉદયથી થાય છે માટે તે ઔદયિક ભાવનું શર્મિક ભાવ હોવાથી તાવિક છે. સાકરને પરિણામ છે. આત્માને કર્મના ઉદયથી પ્રાપ્ત મીઠી બનવાને માટે મીઠાની જરૂરત પડતી થનારી વસ્તુઓ અતાત્વિક (ઔપચારિક) હોય નથી; કારણ કે સાકર પિતે જ મીઠી છે. તેની છે, અર્થાત શુભાશુભ કર્મના ઉદયથી મળનારી સાથે જે મીઠું ભળે તે સાકરનો સ્વાદ જ વસ્તુઓ પુદ્ગલ પરિણામ હોય છે, માટે તે બદલાઈ જાય છે, તેથી મીઠાશ વિચિત્ર વાદબંધાવીને તેમાં પ્રતિમા પ્રતિષ્ઠિત કરી. શ્રી જિનપ્રભસૂરિના આ લખાણુથી એમ ફલિત થાય છે કે શ્રીપાળરાજા સ બંધી આ આખાય પ્રસંગ શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન થયા તે પહેલાં જ બની ગયેલો છે.
શ્રી જિનપ્રભસૂરિજી લખે છે કે “પહેલાં નીચેથી પાણિયારી શ્રી નીકળી જાય એટલી અદ્ધર પ્રતિમા હતી, પણ કલિયુગના પ્રભાવથી અત્યારે અંગેલું છણું જ નીચેથી નીકળે તેટલી અદ્ધર છે” આથી એમ લાગે છે કે જિનપ્રભસૂરિના વખતમાં એટલે કે આજથી લગભગ સવા છ (૬૨૫) વર્ષ પહેલાં પણ આપણે અત્યારે (૨૧ મી સદીમાં ) જેટલી અદ્ધર પ્રતિમા જોઈએ છીએ તેટલી જ અદ્ધર હતી. અત્યારે પણ અગલું છાણું નીચેથી નીકળે તેટલી અદ્ધર છે જ.
—(ચાલુ)
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
-
-
---
--
-
--
-
-
-
-
--
-
-
-
--
---
-
---
--
-
-
--
-
૧૭૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વાળી :થાય છે માટે જે ખારા મીઠાથી સાકર કહેવામાં આવતું નથી પણ શુદ્ધ કહેવામાં ગળી બને તે જ પાંચે ઈદ્રિયોના વિષયથી આવે છે. તે ચિતન્યના અભાવને લઈને જ છે. આત્મા સુખ મેળવી શકે.
જીવ દ્રવ્યમાં શુદ્ધાવસ્થામાં સુખ કહેવાય છે
5 તે ઉપગની અપેક્ષાને લઈને જ છે. ઉપગજડાત્મક વસ્તુઓના સંગથી જ જે તે
સ્વરૂપ જીવમાં શુદ્ધિની સાથે સુખનો પ્રયોગ આત્માને સુખ મળી શકતું હોય તે કર્મથી
કરવામાં આવે છે અને અજીવની શુદ્ધિની છૂટા થઈને મુક્તિ મેળવવાની જરૂરત રહે નહિ અને જે મુક્તાત્માઓ છે તે બધાય પરમ
સાથે સુખને પ્રવેગ કરાતો નથી. સૂક્ષ્મદ્રષ્ટિથી દુઃખી જ હોવા જોઈએ. સારાં પુગલે મેળવવાને
વિચાર કરીએ તે આત્માને કર્મથી સર્વથા
વિગ થાય છે ત્યારે તેના સ્વભાવ સ્વરૂપશુભ કર્મના ઉદયની જરૂરત રહે છે. અને
જ્ઞાનને સંપૂર્ણ વિકાસ થાય છે. અર્થાત્ તથી આત્માને શુભ કર્મના પુદ્ગલેને સંગ્રહ કરવાની જરૂર રહે છે અને તે શુભ કર્મને
કેવળજ્ઞાન સ્વરૂપ પ્રગટે છે અને તે આત્માને
અસાધારણ ધર્મ છે, પણ કેવળજ્ઞાન કે જે પુદગલ શુભ કર્મના ઉદયથી કરવામાં આવતી પ્રવૃતિથી મેળવી શકાય છે, માટે જ તે સુખ
આત્માને સ્વભાવ છે તેને છોડીને સુખ જેવી કાલ્પનિક છે. વાસ્તવિક સુખ માટે કર્મને
બીજી કઈ વસ્તુ છે કે જે આત્મશુદ્ધિ સ્વરૂપ વિગત નિર્જર)ની જરૂરત છે. ત્યાં શુભ
કેવળજ્ઞાનથી ભિન્ન તાત્વિક કહી શકાય માટે કર્મના સંગની જરૂરત નથી. જડસ્વરૂપ
જે આત્માની શુદ્ધ અવસ્થા કેવળજ્ઞાન છે તેને સુખ જોઈતું ન હોય તેને જડ વસ્તુની (કર્મની)
સુખસ્વરૂપે ઓળખવામાં આવે છે, તે સકર્મક
અવસ્થામાં કમ ને લઈને આત્મા જે સુખ દુઃખનો સહાયતાની જરૂરત હોતી નથી. તેને તે
લેતા કહેવાતો હતો તેની અપેક્ષાથી આત્માને શુભાશુભના ઉદયથી થવાવાળા પૌગલિક વસ્તુઓના સંયોગ વિયાગ તરફ ઉદાસીનતા
સ્વરૂપાવસ્થામાં સુખસ્વરૂપ કહેવાય છે. અજીવ ધારણ કરવાની જરૂરત છે. પણ હર્ષ શેક
પદાર્થોમાં અન્ય દ્રવ્યની સંગાવસ્થામાં સુખ કરવાની કે આનંદ તથા ઉદ્વેગ કરવાની જરૂરત
દુઃખ જેવું કશું ય હેતું નથી. એટલે તેમની નથી. તાવિક દષ્ટિથી વિચાર કરતાં જણાય છે
શુદ્ધાવસ્થામાં સુખને આરેપ કરવામાં આવતું કે સુખ તથા શુદ્ધ બને એક જ ભાવને ધારણ
નથી, પણ માત્ર શુદ્ધ અથવા તે સુખ એટલે કરવાવાળા શબ્દ છે અને તે જીવ તથા અજીવ
પ્રકૃતિ અને અશુદ્ધ અથવા તો સુખ તથા દુઃખ બને પ્રકારના દ્રવ્યોમાં ઘટી શકે છે. આને “
3 વિકૃતિને કહેવામાં આવે છે. ભાવાર્થ આવી રીતે સમજાય છે કે
૨૫ છએ દ્રવ્ય ધમસ્તિકાયાદિ )નું પોતાના દુનિયામાં માનવી માત્રને સુખની ઈચ્છા સ્વભાવમાં-સ્વરૂપમાં વર્તવું તેને સુખ અથવા ઘણું જ હોય છે અને એટલા માટે તેઓ ચોવીશે તે શુદ્ધ કહેવામાં આવે છે. જે શુદ્ધ છે તે કલાક સુખ મેળવવાના ઉપાયની ચિંતામાં મગ્ન સુખસ્વરૂપ છે. અર્થાત્ દ્રવ્યનું ઉપાધિથી રહે છે, પણ શાંતિ મેળવવાનો વિચાર સરખાય મુકાઈને પોતાના સ્વરૂપમાં વર્તવું તે દ્રવ્ય કરતા નથી. સુખ મેળવવામાં જે અશાંતિને શુદ્ધ કહેવાય છે. અને જે શુદ્ધ સ્વરૂપ છે આદર કરવો પડતો હોય તે તે ખુશીથી સ્વીતે જ સુખ છે, પરંતુ અજીવ દ્રવ્યમાં સુખ કારે છે, પણ તેમને એટલી પણ સમજણ હતી
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તવાવધ
૧૭૭
નથી કે અશાંતિગર્ભિત સુખ નથી પણ દુ ખ આત્માનું સુખ મલિન થાય છે અને તેથી છે. જે સુખ મેળવવામાં અશાંતિનો આશ્રય તે મલિન સુખમાં દુઃખને આરોપ કરવામાં લેવો પડતો હોય તે તે સુખ હોઈ શકતું જ આવે છે. મેલું સુખ તે દુખ કે જેને અજ્ઞાની નથી. અને એટલા માટે જ વીતરાગી મહા- આત્મા સુખ માને છે. આવા પ્રકારનાં સુખ પુરુષે કહેતા આવ્યા છે કે-અજ્ઞાની છ તથા દુખ અતાવિક છે જ્યારે આત્મગુણસંસારમાં દુઃખને ભ્રાંતિથી સુખ માની રહ્યા છે. સ્વરૂપ સુખ કર્મસ્વરૂપ જડના સંસર્ગથી પુદગલાનંદી અજ્ઞાની જીવ જેને સુખ માને છે તે રહિત થઈને સ્વચ્છ થાય છે ત્યારે તાવિક સુખ નથી પણ દુખ જ છે, કારણ કે તે અશાં- સ્વરૂપ સુખ પ્રગટ થાય છે અને તેને જ તિના પરિણામરૂપ છે. જેનું કારણ અશાંતિ આત્મશુદ્ધિ કહેવામાં આવે છે કે જેને વિકાસી હોય તેનું કાર્ય સુખ કયાંથી હોય? મોહનીય પુરુષે કેવળજ્ઞાનના સ્વરૂપમાં વર્ણવે છે. જગતનાં કર્મના ઔદયિક ભાવે થવાવાળા વિકારને અશાંતિ અજ્ઞાની માનવી કષાય-વિષયના પ્રેરક અને પોષક કહેવામાં આવે છે. અને મેહનીયના ઉપશમ, જડાત્મક સાધનો મેળવીને તેને આસક્તિભાવે ક્ષય કે ક્ષયાપશમને શાંતિ કહેવામાં આવે છે. ઉપયોગ કરવામાં સુખ શાંતિ માને છે, પણ કષાય તથા વિષયથી થતી આત્મામાં વિકૃતિ. પરિણામે તેમને નિરાશ થવું પડે છે, કારણ સ્વરૂપ મુંઝવણ તે અશાંતિ અને કષાય-વિષ- કે જડના સંસર્ગથી સંસર્ગના કાળમાં જ અનેક યના ઉપશમ આદિ ભાવે તે શાંતિ છે. જ્યાં પ્રકારના આધિ, વ્યાધિ આદિ અનેક પ્રકાશાંતિ છે ત્યાં જ સુખ છે અને જ્યાં સુખ છે રના પ્રતિકૂળ પરિણામેનો આવિર્ભાવ થાય છે ત્યાં જ શાંતિ છે અને ત્યાં જ આત્મકલ્યાણ તથા અને આગામી ભવમાં આત્માને અનીષ સંયેઆત્મવિકાસ રહેલાં છે અને તે સિવાય તે ગામાં કે જેને દુનિયા દુખસ્વરૂપ દુર્ગતિના જગત અજ્ઞાનના અંધારામાં આથડે છે. નામથી ઓળખાવે છે તેમાં અનિચ્છાએ પણ સુખ ભેગવનારને સુખ ભોગવવામાં કઈ
આથડવું પડે છે. પણ પ્રકારના સાધનની જરૂરત પડતી નથી, આ ઉપરથી ફલિત થાય છે કે કષાય-વિષયકારણ કે સુખ ગુણ છે અને તે જેમાં દ્રવ્યમાં– ને ઉપશમાવીને જડની અપેક્ષા રાખ્યા વગર રહેલો છે તે દ્રવ્ય નિરંતર પિતાને ગુણ ભેગ- આત્મસ્વરૂપમાં સ્થિર રહ્યા છે તે જ સુખ-શાંતિ વવામાં ભિન્ન ધર્મવાળા દ્રવ્યની અપેક્ષા રાખતું ભેગવી રહ્યા છે. અને તે જ જ્ઞાની મહાપુરુષો નથી અથત સુખ આત્માને ગુણ છે અને તે કહી શકાય છે. બાકી જગતમાં વિદ્વત્વની, તપઆત્મા પોતાને સુખસ્વરૂપ ગુણ નિરંતર ભેગવી સ્થાની, વાચાળતાની કે એવી બીજી કઈ પણ જ રહ્યો છે, તે ભોગવવામાં તે આત્માને પ્રકારની કળાથી જગતના અજ્ઞાની જીવોને પુદગલાસ્તિકાયસ્વરૂપ ભિન્ન ધર્મવાળા જડ રંજિત કરીને પિતાની કષાય-વિષયજન્ય ક્ષુદ્ર દ્રવ્યની જરાયે જરૂરત હોતી નથી. જડ દ્રવ્ય વાસનાઓ પોષીને પિતાને સુખ, શાંતિ ભેગતે આત્માને પોતાનું સુખ ભોગવવામાં અંત- વવાનું માનતા હોય તો તે અજ્ઞાની હોવાથી રાય કરવાવાળું છે. જડનો સંસર્ગ થવાથી દિશા ભૂલ્યા છે.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મરણ : સંજ્ઞા, એ ખ્યા ઈત્યાદિ ,
(લે. પ્રો. હીરાલાલ ર. કાપડિયા એમ. એ.) અર્થ–સ્મરણ' એ સંસ્કૃત શબ્દ છે. “સ્મ (૪) જિનદત રચેલું “તં જયઉ” સ્તોત્ર (યાને ધાતુ ઉપરથી એ બનાવાયો છે. “મૃતિ' શબ્દ સ્મરણાસ્તવ. ) પણ એ રીતે નિષ્પન્ન થયો છે. આ બંનેને અર્થ (૫) જિનદત્તનું ગુરુપરતં વ્યસ્તોત્ર યાદ” છે, છતાં જેમ “મૃતિ” શબ્દ મનુસ્મૃતિ
() જિનદતનું “સિગ્યમવર' તેત્ર. વગેરે વૈદિક ધર્મ શાસ્ત્રના અર્થમાં વૈદિક હિંદુઓ વાપરે છે તેમ જૈન સમાજમાં “ સ્મરણ” શબ્દ
(૭) ભદ્રબાહુકૃત “ઉવસગ્ગહર' સ્તોત્ર. અમુક અમુક વિશિષ્ટ સ્તોત્રનો વાચક ગણાય છે. આ ઉલ્લેખમાં એક ભૂલ છે. જેમકે બીજું થોડીઘણુ તપાસ કરતાં એમ જણાય છે કે વિક્રમની સ્તોત્ર જિનદત્ત નહિ પણ જિનવલ્લભસરિએ રચ્યું સત્તરમી સદી પૂર્વે આ સંજ્ઞા ઉદ્દભવેલી જણાતી નથી. છે. એને “લઘુ-અજિત-શાન્તિ-સ્તવ” પણ કહે જે અમુક સ્તરે સવાર સાંજ
5ગ ને યાદ
છે. એમાં ૧૭ પદ્ય છે. પહેલું પદ્ય શાર્દૂલવિક્રીડિત કરે છે તેને તેઓ “મરણ” તરીકે ઓળખાવે છે. છેદમાં છે; પછીના પંદર પઘો માલિનીમાં છે અને સ્મરણને આ અર્થ “સાર્થ ગુજરાતી જોડણી કોશ અતિમ ( ૧૭ મું) પદ્ય દ્વિપદીમાં છે. એના ઉપર ની ચેથી આવૃત્તિમાં એ નથી. જેનોના કેટલા યે ૧
5 ધમંતિલકની વિસ્તૃત વૃત્તિ છે, જ્યારે સમયસુન્દરગુજરાતી પારિભાષિક શખે આવા કોશમાં નથી
0 કૃત વૃતિ તે નાની છે. આ મેટી વૃત્તિ વિસ્તા
. તે એ ત્યાં નોંધાવા ઘટે અને તેની ભૂમિકાપે તો રાથીએ જેવી એમ સમયસુન્દરે કહ્યું છે. તરફથી પિતાના સાંપ્રદાયિક ગુજરાતી શબ્દોને “જિનદત્ત સૂરિ-જ્ઞાનભંડાર” (સુરત) તરફથી કેશ પ્રસિદ્ધ થવો જોઇએ.
ઈ. સ. ૧૯૪૨ માં સમયસુન્દરગણિકૃત સંસ્કૃત ટીકા સંખ્યા–સ્મરણોની સંખ્યા બે રીતે ગણું
સહિત પ્રસિદ્ધ થયેલ સમસ્મરણસ્તવના અનુક્રમમાં વાય છે. કેટલાકને મતે સાત સ્મરણે છે તે કેટ
“તે થs” સ્તોત્રનું અપર નામ “ગુરુષારતલાકને મને એ નવ છે. જેઓ સાત મરણો ગણાવે સ્તન
સ્તવ” સૂચવાયું છે, નહિ કે એના પછીના પાંચમા છે તેમાં પણ તેની અપેક્ષાએ તે ભેદ છે, જે
મરણરૂપ “ મયરહિય ' સ્તવનું આ સૂચન ખોટું છે,
અને જિનરત્નકોશગત ઉલેખ સાચે છે, કેમકે કે સંખ્યા પરત્વે એક શક્યતા છે.
સમયસુન્દરમણિએ “મયરહિય” તેત્રની પહેલી જિનરત્ન કેશ(ભા. ૧, પૃ. ૪૧૬)માં “સપ્તા
ગાથાની ટીકા( ૫ ૩૬)માં આ તેત્રને સુગુરુજનરમર સ્તોત્ર” એ શીર્ષકપૂર્વક નીચે મુજબ સાત
પારતં વ્યસ્તવરૂપ પાંચમું સ્મરણ કર્યું છે. વળી સ્મરણો ગણાવાયાં છે –
આ સ્તોત્રની પહેલી ગાથામાં પણ “ સુગુરુજjપાર(૧) નંદિકૃત અજિતશતિસ્તવ. તંત્ર' એ ઉલ્લેખ છે. અને આમ કર્તાને પણ આ (૨) જિનદત્તે રચેલું “ઉલાસિકકમ” તેત્ર, નામ અભિપ્રેત છે. (8) માનતુંગકૃત નમિઉણ યાને ભયહર સ્તોત્ર. વૃત્તિ-નમિણ” તેત્ર ઉપર જિનપ્રભ
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મરણ : સંજ્ઞા, સંખ્યા ઇત્યાદિ
'
૧૭૯
સરિએ વિ. સં. ૧૭૬૪ માં સંસ્કૃતમાં વૃત્તિ રચી ઑત્ર, (૬) અજિતશાન્તિ સ્તવ (૭) છે. એ વિરતારાથએ જેવી એમ સમયસુન્દરગણિએ ભકતામર સ્તોત્ર અને (૮) બહચ્છાતિ સ્તવ આ સ્તોત્ર ઉપરની ટીકાના અંતમાં કહ્યું છે. જિન- એમ આઠ સ્તોત્રોની ટીકા છે. બીજી એક હાથરનકેશમાં આ ટીકાનું વર્ષ ૧૩૬૫ અપાયું છે. પિથીમાં નવ સ્તોત્રની ટીકા છે. (૧) નવકાર, (૨) જિનરત્નકોશ(પૃ ૪)માં સમસ્મરણને અંગે
ઉવસગ્ગહર” સ્તોત્ર (૩) “સંતિકાર” રસ્તોત્ર,
(૪) “નમિ પાંચ ટકાની નોંધ :
' સ્તોત્ર, (૫) લઘુશાન્તિ સ્તોત્ર,
(૬) તિજયપહર' સ્તોત્ર, (૭) અજિતશાંતિ (૧) સિદ્ધિચન્દ્રમણિકૃત ટીકા.
સ્તોત્ર, (૮) ભક્તામર સ્તોત્ર અને (૨) બ્રડછાન્તિ (૨) નાગપુરીય તપા” ગ૭ના ચન્દ્રકીર્તિના સ્તોત્ર શિષ્ય હર્ષકાર્તિકૃત ટીકા. ૩) “ ખરતર ' ગ૭ના જિનપ્રભસૂરિએ વિ.
ભાં. પ્રા. સં. મં. માં લઘુપતિ સ્તોત્રની સં. ૧૩૬૫ માં રચેલી ટીકા.
હર્ષકીર્તિ સૂરિકૃત વ્યાખ્યાની હાથપોથી છે. એમાં (૪) “ ખરતર” ગ૭ના સમયસુંદરગણિએ
અંતમાં નીચે મુજબ ઉલેખ છે – વિ. સં. ૧૬૯૫માં રચેલી ટીકા.
ચતુર્થ)માળ(m)ઢી શતા જ્ઞાતિ(૫) અજ્ઞાતકર્તક ટીકા.
રસ્તામધે ” આ જિનરત્નકેશને પ્રણેતાએ આ પ્રત્યેક આમ અહીં “ સ્મરણ” શબ્દ વપરાયો છે એટલું ટીકાની હાથથીઓ જોઈ હોય એમ જણાતું નથી,
જ નહિ પણ લઘુશાન્તિ સ્તોત્રને ચોથું સ્મરણ નહિ તે ઉપર્યુક્ત જ સાત તેત્રો ઉપર આ ગણેલ છે. આ ઉપરથી એ વાત સ્પષ્ટ થાય છે કે ટીકાઓ છે કે કેમ એ પ્રશ્ન એમને ઊઠત ભાડા
જિનરત્નકેશમાં ગણવેલાં સાત સ્મરણો કે જે કર પ્રાયવિદ્યા સંશે ધનમંદિરમાં સરકારની માલિ. ખરતર’ ગ૭ અનુયાયીઓ આજે પણ ગણે છે તે કીની સિદ્ધિચન્દ્રમણિકૃત ટીકાની અને હર્ષકીર્તિકૃત
અને હર્ષકીર્તિ સૂરિએ જે સાત મરણ ગણાવ્યાં છે
તે ભિન્ન છે. ટીકાની “સપ્તસ્મરણ ટીકા” નામની હાથપોથીઓ છે.
હર્ષકીર્તિરિએ બહુ છાનિસ્તવ ઉપર વૃત્તિ આ હાથથીઓ તે અહીં મારી સામે નથી, પણ એને અંગેની નોંધ છે. એ ઉપરથી સિદ્ધિચન્દ્ર
ચી છે. એના અંતમાં નીચે પ્રમાણે પંકિત છે:કત ટીકાવાળી હાથપોથીમાં ચાર જ રાત્રીની ટીકા “તિ શ્રી છાંતિથી સંપૂળ | તિ છે એમ જણાય છે –
सप्तस्मरणानां वृत्तिः समाप्ततामगमत् "४ (૧) નવકારમંત્ર,
આ ઉપરથી એ જાણી શકાય છે કે બ્રહચ્છાન્તિ (૨) ઉવસગ્ગહર ( ઉપસર્ગહર) સ્તોત્ર. સ્તોત્ર એ હર્ષકીર્તિસૂરિને મતે સાતમું સ્મરણ છે. (૩) તિજયપહા ( સપ્તતિશત જિન ) સ્તોત્ર ૧ જાઓ D CJ M (Vol. XVI, (૪) નિમિઉ (ભયહર ) સ્તોત્ર
pt. 8, p168), હકીતિકૃત “સપ્તસ્મરણ ટીકા” ના ઉલે- ૨ એજન, પૃ. ૧૬૭. ખવાળી હાથપેથીમાં (૧) નવકાર; (૨) “ઉવસ- ૭ જુઓ D CJ M. ( Vol. XVII, pt. ગહર સ્તોત્ર, (૩) • નમિઉણ સ્તોત્ર, 4, p. 195). (૪) “લઘુશાન્તિ તેત્ર, (૫) “ તિજયપહુર ૪ એજન, (પૃ. ૧૨૧).
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
--
-
૧૮૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
હર્ષકીર્તિસૂરિએ નવકાર મંત્ર ઉપર વ્યાખ્યા . એમ છે કે ન હે પણ પ્રચલિત નવ સ્મરણના કરતાં સાત મરણનું વિવરણ કરવાનું સૂચવ્યું છે. કમ પણ કાળાંતરે નિયત થયા હોય એમ ભાસે છે. સાથે સાથે આ વ્યાખ્યામાં સ્મરણને અર્થ જેઓ આજકાલ નવસ્મરણો ગણે છે તેઓ સમજાવાય છે. પર્વ-દિવસેમાં સકળ શ્રેયને માટે નીચે મુજબના ક્રમને અનુસરે છે. તેમજ ક્ષુદ્ર ઉપદ્રવાદિપ દોષના નિવારણથે કે
() નવકાર, (૨) “ઉવસગ્ગહર” સ્તોત્ર, કઈ (ખાસ) કારણ વગેરે મળતાં સુખ અને ,,
(૩) સંતિકર, (૪) તિજયપહુ, (૫) નમિણ, શાંતિ માટે જેનું સ્મરણ કરાય છે-જે ગણાય છે
(૬) અજિયસંતિ, (૭) ભક્તામર, (૮) કલ્યાણતે મરણ છે અને આવાં સ્મરણે સાત છે એમ
મંદિર અને (૯) બૃહદ્ધાંતિ, આ સૂરિએ કહ્યું છે. અહીં નવકારમંત્રને પ્રથમ સ્મરણ કર્યું છે. એવી રીતે એમણે “ઉવસગ્ગહર ”
કેટલાક “ખરતરમ્ ગચ્છના અનુયાયીઓ જિનસ્તોત્રને બીજું સ્મરણ કહ્યું છે. અને અજિય- ા
રનકેશમાં નેધેલાં સાત સ્મરણો ઉપરાંત પણ સંતિ” સ્તોત્રને છઠું સ્મરણ કહ્યું છે. ઉપર જોઈ કેટલાંક સ્તોત્રો ગણે છે. જેમકે ભક્તામર-તેત્ર, ગયા તેમ લઘુશાન્તિસ્તંત્ર એ એમના મતે “છાન્તિસ્તવ અને કલ્યાણમન્દિર સ્તોત્ર. ચોથું સ્મરણ છે અને બહાનિસ્તોત્ર એ કેટલાક જૈનેની એ માન્યતા છે કે ભક્તામરસાતમું સ્મરણ છે. આથી ત્રીજું સ્મરણ તે કયું સ્તોત્ર સવારે ગણવું અને કલ્યાણમંદિર સાંજે અને પાંચમું મરણ તે કર્યું એટલું જ જાણવું ગણવું. આ માટે કોઈ સબળ કારણ એમની તરફથી બાકી રહે છે.
જાણવા મળતી નથી તેમ કોઈ પ્રાચીન કૃતિમાં આ
જાતને ઉલ્લેખ હેય એમ જાણવામાં નથી તે વિશેષભાં. પ્રા. સં. મું. માં એક પ્રાચીન હાથથી છે.
એ આ બાબત ઉપર પ્રકાશ પાડવો ઘટે. એમાં નીચે મુજબ ૧૧ સ્તોત્ર સ્તો છે –
જે સાત તેમજ નવ સ્મરણો ગણાવાય છે તે (૧) નવકાર, (૨) ઉપસર્ગહરતેત્ર, () ભિન્ન ભિન્ન સમયે જુદા જુદા કર્તાને હાથે રચાયા છે, તિજયપત યાને સતિશત જિનસ્તાન, (૪) આથી એ વાત ફલિત થાય છે કે એની સંખ્યા શાંતિકરસ્તવ (૫) નમિઉણ રતોત્ર (૬) ભકતા- વખત જતાં નિયત કરાઈ છે. કોઈ સ્થળે સ્મરણોની મરસ્તોત્ર (અપૂર્ણ) (૭) અજિતશક્તિસ્તવ, સંખ્યા સાત અને નવ સિવાયની જણાવાઈ હેય (૮) લઘુશાંતિ સ્તોત્ર (૯) બહાતિરતેત્ર, (૧૦) એમ લાગતું નથી. લગભગ સત્તરમી સદીમાં જ સાતકલ્યાણમંદિર સ્તંત્ર અને (૧૧) જયંતિયણ સ્તોત્ર ની સંખ્યા નક્કી કરાઈ હોય તે ના નહિ.નવની
આ ઉપરથી એવી એક કપના ફુટ થાય છે કે સંખ્યા ક્યારથી ઉદ્ભવી એની તપાસ કરવી બાકી કેટલાક આ ક્રમે અગિયાર સ્તોત્ર ગણતાં હશે. રહે છે. તેત્રો ગણુતા હશે. ૧ જુઓ D CJ M (Vol. XVII, pt.
- પ્રગટિત વૃત્તિઓ-સ્મરણેની ટીકાને અંગે
એ સૂચવીશ કે નવકારમ– સિદ્ધચન્દગણિએ અને 3, p. 167).
હર્ષકીર્તિસૂરિએ રચેલી વ્યાખ્યા ઉપર તેમજ “ઉવ૨ એજન (પૃ. ૧૯૨).
8 જુઓ D CJ M (Vol. XVII, pt. ૧ સમયસુન્દરમણિએ સપ્તસ્મરણની વૃતિના 4, p. 30 ). અહીં “અજિતશાંતિ સ્મરણ” એ અંતમાં “સતસ્મરણટીકા” એમ કહ્યું છે અને આ ઉલેખ છે.
વૃત્તિ વિ. સં. ૧૬૯૫ માં રચાઈ છે.
1 કપ
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સેનેરી સુવાક્યો. શ્રી વીતરાગ પરમાત્માનું દર્શન એ મેક્ષનો અંતકાળે જેણે શ્રી નવકારને યાદ કર્યો તેણે ભવ્ય દરવાજો છે.
તેણે સકળ સુખને આમંત્રણ કર્યું છે અને
સકળ દુખને હમેશ માટે તિલાંજલિ આપી છે. શ્રી જિનશાસનની સેવાથી મેં જે પુણ્ય ઉપાર્જિત કર્યું હોય તેને ફળ રૂપે શ્રી જિના
. આ નવકારના પ્રભાવથી વ્યાધિ, જલ, અગ્નિ, શાસનની સેવાજ મને ભવે ભવ પ્રાપ્ત થાઓ.
તસ્કર, સિંહ, હાથી, સંગ્રામ અને સર્ષ આદિના
ભયે નાશ પામે છે. શ્રી અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સર્વ સાધુઓને નમસ્કાર હો.
ચિત્તથી ચિત્તવેલું, વચનથી પ્રાર્થેલું અને શ્રી પંચ પરમેષ્ઠિને કરેલ નમસ્કાર સર્વ કાયાથી પ્રારંભેલું કાર્ય ત્યાં સુધી જ થતું નથી પાપને નાશ કરનાર છે. તથા સર્વ મંગળમાં કે જ્યાં સુધી શ્રીનવકારને મરવામાં આવ્યું નથી પ્રથમ મંગળ છે.
જે ભાવથી એક લાખ નવકાર ગણે છે, મારૂડિક મંત્ર જેમ સર્પ વિષને તેમ શ્રી તથા વિધિપૂર્વક શ્રી જિનેશ્વર દેવને પૂજે છે નવકાર મંત્ર સમસ્ત વિષનો નાશ કરે છે. તે આત્મા અવશ્ય તીર્થકર નામ શેત્ર બાંધે છે.
ft)
શ્રી નવકાર એ સારની પિટલી, રત્નની પેટી અને ઈષ્ટને સમાગમ છે.
અચ્છાબાબા,
સગ્નહર' સ્તોત્ર ઉપર જિનપ્રભસૂરિકૃત અર્થ- ગણિએ રચેલી વૃત્તિ અને માણિકયચકૃત વિવૃત્તિ કલતા નામની વૃત્તિ સિદ્ધિચન્દ્રમણિકૃત વ્યાખ્યા “લકતામર-કલ્યાણુમંદિર-નમિણ-સ્તોત્રત્રને નામે અને હર્ષકીતિ સરિકૃત વ્યાખ્યાએ અનેકાથરત્ન મેં સંપાદિત કરેલી આવૃત્તિમાં છપાએલી છે. મંજાષામાં છપાયેલી છે. અને એનું સંપાદન માર ખરતર' ગચ્છના મત મુજબનાં સાત સ્મરહાથે થયું છે.
ણોની સમયસુન્દરમણિકૃત પ્રસિદ્ધ ટીકાની આ પૂર્વે નમિણ સ્તોત્ર ઉપર અવચૂરિ, ભક્તામર મેં નોંધ લીધી છે. “અજિયસંતિ' થવ જરૂર એક સ્તોત્ર ઉપર ગુણાકરસૂરિએ વિ. સં. ૧૪૨૬માં અવરિ છપાયેલી મારી પાસે છે, પણ એનું વૃત્તિ, મેઘવિજયકૃત વૃત્તિ અને કનકકુશલગણિએ મુખપૃષ્ટ નથી એટલે એ કેણે કયારે છપાવી તેને વિ. સં. ૧૬પરમાં રચેલી વૃત્તિ તેમજ કલ્યાણ નિર્દેશ કરી શકતા નથી. નવ સ્મરણો પ્રાચીન અને મંદિર સ્તોત્ર ઉપર વિ. સં. ૧૬૫રમાં કનકકુશલ વિસ્તૃત ટીકાઓ સહિત વિશિષ્ટ પ્રસ્તાવના સાથે - ૧ આમાં કનકકુશલગણિએ પિતાને હીરવિજય- છપાય એ ઇચ્છાવાજોગ છે. આશા છે કે કઈક સૂરિના શિષ્ય કહ્યા છે.
ધનિક કે સાધન સંપન્ન સંસ્થા આ કાર્ય હાથ ધરશે.
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિહાર–સમાચાર
યુગવીર આચાર્ય શ્રીમવિજયવલ્લભસુરીશ્વરજી કરી વડગામ પધાર્યા. અત્રેથી વિહાર કરી બાદલા, મહારાજ પિતાના શિષ્ય-પ્રશિષ્યાદિ, મંડલી સહિત રૂગનાથપુરા, બેડાબંદર, નાણા, ચામુ દેરી, માલગઢ, ફાલનાથી વિહાર કરી ખુડાલા પધાર્યા. ત્યાંથી શ્રી શિવેરા, એમણવાડા, ઝાલારી, પીંડવાડા, જરા યેવા, સંધમાં વિજાદંડ ચઢાવવા સંબંધમાં મતભેદ હતો સ્વરૂપગંજ, રેહીડા. ભીમાણ. ભારની ઓડ થઈ તે દૂર કરી અને વૈશાખ વદિ ક ને નવો ધ્વજાદંડ ફાગણ વદ દશમે આબુરોડ ખરાડી પધાર્યા. બધાએ ચઢાવયાનો નિર્ણય કરવામાં આવ્યો. વજા ચઢાવ- ગ્રામનગરના શ્રી સંઘએ ખુબ ઠાઠમાઠથી આચાર્ય વાને હકક જેમને હતો તેમને જ રાખવામાં શ્રીજીને સમારેહપૂર્વક નગરપ્રવેશ કરાવ્યો અને આવ્યું. ત્યાંથી વાલી પધાર્યા અને નવા ભવ્ય જૈન કયાખ્યાન વાણી આદિનો લાભ ઉઠા, બેડામાં ઠાકોર મંદિરની પ્રતિષ્ઠા અંજનશલાકાનું મુહર્ત જેઠ સાહેબે ઉપાશ્રયમાં પધારી આચાર્ય શ્રીજીના ઉપદેશાસુદિ પાંચમનું નક્કી કરાવી પાછી ખુડાલા પધારી મૃતને લાભ લીધે. ત્યાંથી વિહાર કરી મહા વદી ૧૩ તેરસે જાકેડાજીતીર્થ પધાર્યા. ચોદશે સુમેર-શિવગંજ પધારતાં
નાણમાં નાણા ઠાકોર સાહેબ લમણસિંહજીએ બને સ્થાનમાં સમારોહથી પ્રવેશ શ્રીસંઘે કરાવ્યો આચાર્યાશ્રીજીનું સામૈયું પિતાના મહેલ પાસે આવતાં અને ત્યાં આચાર્યશ્રીઓના પ્રભાવશાળી વ્યાખ્યાને
આચાર્યશ્રીજીના ચરણોમાં પડી નમસ્કાર કર્યા અને થયાં. ફાગણ સુદ ત્રીજે શ્રીવધમાન તત્વપ્રચારક
વિનંતિ કરી પિતાના મહેલમાં દોઢ કલાક સુધી વિદ્યાલય અને શ્રી આત્માનંદ જૈન પાઠશાળાના આચાર્ય શ્રીજીના ઉપદેશ મૃતનું પાન કરી કૃતકૃત્ય આગેવાની વિનંતી આચાર્યશ્રીજીની આજ્ઞાથી થયો તેમજ ખાસ વિનંતિ કરી પંન્યાસ સમુદ્રવિજયજી, પંન્યાસ સમુદ્રવિજયજી પંન્યાસ પૂર્ણાનંદવિજયજી પન્યાસ પૂર્ણાનંદવિજયજી આદિને ગૌચરી માટે તેડી વગેરે પિતાને સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો. શ્રી વર્ધમાન ગયા. ઘણી જ ભક્તિપૂર્વક પોતાના હાથે અને ઠક તત્વપ્રચારક વિદ્યાલયમાં જૈન બાળકે તે કી છે રાણીઓ સાથે વહારાવ્યું અને બધાએ માંસધામિક ઉચ્ચ શિક્ષણ આપી ધાર્મિક માસ્ટર પેદા ભક્ષણને ત્યાગ કર્યો. કરી ધાર્મિક જ્ઞાનપ્રચાર કરવાના ઉદ્દેશ છે’
ઠાકોર સાહેબે પહેલાં પંન્યાસજી શ્રી પૂર્ણાનંદહાલમાં ૩૦-૩૫-વિદ્યાથીઓ લાભ લઈ રહ્યા વિજયજી મહારાજના સદ્ ઉપદેશથી વર્ષ ભરમાં લગછે કાર્યકર્તાઓની ૬૦ વિદ્યાર્થીઓને રોકી અભ્યાસ ભગ ત્રણ મહિના પોતાના તાબાના ગામોમાં જીવન કરવાની ઉચ્ચ ભાવના છે.
દયા પળાવવાનો પ્રબંધ કરેલો છે. રાતના ઠાકોર શ્રી આત્માનંદ જેની પાઠશાળામાં સાધુ સાવી. સાહેબના નાના ભાઈ ઉપાશ્રયે પધારી ઉપદેશ સાંભળી એને અભ્યાસ કરાવવાની વ્યવસ્થા છે. વ્યાકરણ, શીકારાદિ હિંસા બંધ કરી છે. કાવ્ય, ન્યાયાદિ અભ્યાસીને માટે પણ છે.
ખરાડી-આબુરોડ ફાવ૦ ૧૧ ની સંક્રાનિત ચૌથે આચાર્યશ્રીની અધ્યક્ષતામાં મેળાવડો હોવાથી દશમની સાંજ-સુધીમાં બહાર ગામ પંજાબ, કરી વિદ્યાર્થીઓને ઇનામ આપવામાં આવ્યું, ફા. બીકાનેર ખાવર વિગેરેથી ભાવિકે આવી પહોંચતા સુ. પાંચમે વ્યાખ્યાન વાંચી આચાર્યશ્રી વિહાર અગીયારસના ૮ વાગ્યે જૈન ધર્મશાળાના મેદાનમાં
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી સાધારણ જિન સ્તવન,
સભા ભરવામાં આવી. ભજતા થયાં અને મુનિશ્રી પધાર્યા હતા. માલણથી ચૈ॰ સુ॰ ૬ પડેલી છ વિહાર કરી વાંસડા પધાર્યા. ખીજી ટ્ટે આચાય શ્રીજી મુનિમડલી સહિત પાલજીપુર પધાર્યા.
જનકવિજયજીનું મનેાહર ભાષણૢ થયું.
આચાય'શ્રીજીએ ચૈત્ર સક્રાન્તિનુ` નામ સભળાવ્યુ. અને આ માસમાં આવતા કલ્યાણા જૈન પર્વના નામ સંભળાવી ધર્મોપદેશ આપ્યા. આચાય વ શ્રી આનંદસાગરજી મહારાજતા સમુદાયના પન્યાસજી શ્રી હેમસાગરજી મહારાજ આદિ ઠાણા પાંચની અને સાધ્વીજી શ્રી હેમશ્રીજી, કપુરશ્રીજી આદિની ઉપસ્થિતિ ધ્યાન ખેંચનારી હતી.
પાલણપુરથી નગરશેઠ ચીમનલાલ મગળભાઈ તથા શેઠ નાનાલાલભાઈ ચીમનલાલ પારેખ વગેરે વગેરે શેઠિયા બામણવાડજ તીથે પશુ આવ્યા હતા અને અહિંના ધણા ભાવિકાએ લાભ લીધે હતા તેમજ ખુડાલા, રાહીડા, પીંડવાડા, સ્વરૂપગ જ, ભારા, માલણુ, હમીરગઢ આદિ આસપાસના ભાવિકાએ પણ લાભ લીધેા.
બહારથી પધારેલા સાધર્મિકભાઇએની ભક્તિને લાભ રાહીડાનિવાસી શેઠ હજારીમલજી વેડ્ડીચંદજીએ લીધા આચાર્ય શ્રીજીએ બારસે વિહાર કરી સાતપુર, વાડા, હમીરગઢ, લેાતરા, ઇકબાલગઢ, જેતી ચીતરાસણી, થઇ મૈં સુ ૪ ચેાથ માલણુ પધાર્યા. અત્રે પાલણપુરના ભાવિકાની ઉપસ્થિતિ રહેતી ઈકબાલગઢમાં ન્યાયાંભોનિધિ જૈનાચાર્ય શ્રીમદ્વિજયાનંદસૂરિશ્વરજી મહારાજની જન્મજયંતિ ઉજવવામાં આવી. આયાય* શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મળ્યા અને માલણુમાં બે દિવસની સ્થિરતા દરમ્યાન વ્યાખ્યાન, વાણી, પૂજા, પ્રભાવના આદિ કાર્યો સારાં થયાં. પાંચમે આચાય શ્રીજીની અધ્યક્ષતામાં શા મણીલાલ અમીચંદે નાણુ મંડાવી સજોડ ચતુર્વ્યવ્રત ઉચ્ચયુ તેમજ ડુંગર હેમચંદ ફાામલજી, હેમરાજે ખાર વ્રત અને ચેથું વ્રત સજોડ તેમજ બીજી પચીસેક ખાઇએએ વિવિધ પ્રકારના વ્રતો ઉચ્ચ હતાં. તેમજ ઘણા ભાઇઓએ પ્રભુપૂત્ન આદિના નિયમે। લીધા. પૂજા ભણુાવવા માટે અમદાવાદથી રમણલાલભાઈ આદિ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૩
પાલણપુરના સમાચાર,
યુગવીર આચાર્ય શ્રી વિજ્યવલ્લભસૂરીશ્વરજી આદિ મુનિમંડળ માલણ, વાસડા ( પાલણપુરથી પાંચ ગાઉ નજીકનાં ગામ છે. ) થઈ અત્રે પધારવાના હતા. તે પહેલાં પાલણપુર સંધમાં ખૂબ ઉત્સાહ વ્યાપી રહ્યો હતા. પૂજ્ય આચાર્ય શ્રી ધણે વર્ષે આવી વાતૃદ્ધ એ કાશી વર્ષની અવસ્થાએઅત્રે પધારતાં હાઇ સત્ર આનંદ વ્યાપી રહ્યો હતા.
પૂજ્ય આચાર્યશ્રી આબુરોડ પધાર્યા ત્યારથી અત્રેના આગેવાન આદિ ધણા ભાઇએ ખરેડી, ઇકબાલગઢ, માલણુ, વાસડા આદિ સ્થળાએ જતા આવતા રહેતા. પૂ. આચાર્ય શ્રીના સ્વાગત માટે નવા દરવાજાથી ( કમાલપુરામાં ) શ્રી તપગચ્છ ઉપાશ્રય સુધીના મગભગ દોઢ માઇલના મા'તે બહુજ ભવ્ય રીતે શણુગારવામાં આળ્યા હતા. પૂ. આચાર્યશ્રી આદિ મુનિમ`ડળ ચૈત્ર સુદ ૬ ખીજી શનિવારના પધારવાના હાવાથી અત્રેના સંધે વાજતેગાજતે સામૈયુ કરી વરધેાડા સાથે પૂજ્યશ્રાને લેવા માટે સામે ગયે હતેા. માનવમેદની પણ ઘણી હતી. પૂ. આચાર્યશ્રીના સન્માન માટે જૈનેતરોને પણ ઘણું સારા સહકાર હતા. આ દિવસે મુસલમાન રંગરેજોએ માને શણગારી આચાર્યશ્રીનુ બહુમાન કર્યું હતું.
માર્ગોમાં ઠેર હૅર ગહુંલી સાથે ચાંદીના ફૂલ અને સાચા મેાતીથી વધાવવામાં આવ્યા હતા.
For Private And Personal Use Only
પૂ આચાર્યશ્રી બરાબર વિજ્ય મુહુતૅ ઉપાશ્રયમાં પધાર્યા માંગળીક પ્રવચન કર્યું હતુ. પૂ આચાય શ્રીએ મગળીક પ્રવચનમાં શાન્તિ માટે ટકાર કરતાં ક્રૂરમાવેલ કે, મૈં જો મુઘલે યોજ રદ્દા હું યે મેરા कान नहि सुणता तो मेरा बोलने से फायदा થયા ? પૂર્ણ થયા બાદ પ્રભાવના સાથે લેાકા વિખરાયા હતા.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
ચાતુર્માસ અંગેની પૂશ્રીને વિનંતી કરતાં જન્મ જયંતિ ચૈત્ર સુદી ૧, તા. ૧૯-૩-૫૦ રવિતેઓએ ફરમાવેલ કે સિધગિરિની યાત્રા કરવા ખૂબ વારનાં રોજ રાબેતા મુજબ આ સભા તરફથી શ્રી ઉત્કંઠા ધરાવે છે, છતાં લાભાલાભનું કારણ ઉપસ્થિત સિદ્ધાચળજી તીર્થ ઉપર ખૂબ ઉત્સાહપૂર્વક ધામથતાં જ્ઞાનીએ જે દીઠું હશે તે થશે. આથી અને ધુમથી ઉજવવામાં આવી હતી. સંધ કેળવણી આદિની એક યોજના માટે લગભગ આ પ્રસંગે જૈન આત્માનંદ સભાનાં હોદ્દેદારો, ખેલવાનું ફંડ એકત્ર કરવા પ્રયત્ન કરી રહેલ છે. કાર્યવાહક સમિતિનાં સભાસદે, પેટ્રન સાહેબ, લાઈફ મુંબઈ શ્રી જગદ્ગુર જેત મિત્રમંડળે ગયા મહીનામાં મેમ્બર, ગુરૂદેવના ભકતો તથા સ્ટાફનાં માણસે શ. ૧૦૦૦૦૦) એક લાખનું ફંડ એકત્ર કરવા માટે પાલીતાણા ખાતે સારી સંખ્યામાં ઉપસ્થિત થયા તૈયાર કરેલ ધાર્મિક સામાજિક કેળવણીની એક પેજના હતા. આ દિવસે શત્રુંજય ગિરિરાજ ઉપર શ્રી આદીઅત્રે પસંદ આવી છે. અને તેના અનુસંધાનમાં શ્વર ભગવાનની મોટી ટૂંકમાં જ્યાં આગળ ગુરૂદેવની અત્રેના સંધે પોણો લાખ તે એકઠા કર્યા પણ છે. મૂર્તિ બિરાજમાન છે ત્યાં યથાવિધ પૂજા તથા એટલે લગભગ પૂ. આચાર્યશ્રીનું ચાતુમાંસ અત્રે આંગીથી ગુરુભકિત કરવામાં આવી હતી. થશે તેમ જણાય છે.
બપોરે ત્રણને સુમારે હાજર રહેલા બંધુઓનું ચૈત્ર સુદ-૧૦ શુક્રવારના દિવસે શ્રી મહાવીર પ્રીતિએજનથી સ્વામીવાત્સલ્ય કરવામાં આવ્યું હતું. જન્મકલ્યાણક ઉજવાશે અને બને ફીરકાઓ એકત્ર સર્વે “ગુરૂદેવની ય ' જય વચ્ચે છૂટા પડ્યા હતા. મળી ઉજવશે. બને ફીરકા સારી ભક્તિ કરશે.
બીજે દિવસે રવિવારે સવારે નવ વાગે શ્રી આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભ સૂરીશ્વરજી મહાજગદ્દગુરૂ જૈન મિત્રમંડળ તરફથી પૂ. આચાર્ય રજનાં હસ્તદિક્ષીત સાધ્વીજી પંજાબી શ્રીની અધ્યક્ષતામાં શાહ બાદરમલ સરચંદ શ્રી પ્રવર્તાનીજી શ્રીમતી દાનશ્રીજી મહારાજઆલમચંદજી જૈન પાઠશાળા અને પરીખ શાનિત
શ્રીને કપડવંજ મુકામે સ્વર્ગવાસ, લાલ છોટાલાલ જૈન શ્રાવિકાશાળા સંયુક્ત ઇનામી
સંવત ૨૦૦૬ નાં માહ વદી ૯ શનિવાર મેળાવડે કરવામાં આવ્યા હતા. અને સંસ્થાના
તા. ૧૧-૨-૫૦ ની રાત્રે સાડાબાર વાગે નવકાર વિદ્યાર્થીઓ અને બાલિકાઓએ સંવાદ-સ્વાગત ગીતા
મંત્ર સ્મરણ સમાધિ સહ સ્વર્ગવાસ થયે છે. આદિ બોધક હોવાથી પૂ આચાર્યશ્રીએ હર્ષ
પ્રવર્તનજી દાનશ્રીજી મહારાજનો જન્મ ગુજરાતમાં વ્યક્ત કર્યો હતો એટલું જ નહિં પણ માનનીય
ખંભાત પાસે નાર મુકામે સં. ૧૯૩૮ માં થયો પ્રભાવશાળી પ્રવચન આપ્યું હતું.
હતો. દીક્ષા સં. ૧૯૫૬ નાં વૈશાખ સુદી ૬ ના રોજ
પૂજ્ય આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજશ્રીના - આચાર્યશ્રીનું ચાતુમસ અત્રે થાય તે અંગે
વરદ હસ્તે પ્રવત'નીજી માધ્વીજી દેવશ્રીને શિધ્યા અત્રે આબાળવૃદ્ધ દરેક અત્રે ખૂબ ઉત્સાહી છે.
થયેલ, ચારિત્ર પાત્ર હતા અને પિતાના ૫૦ વર્ષના વાગત પ્રસંગે મુંબઈથી અત્રેના ભાઈએ ખાસ ચારિત્રયમાં ૪૧ સાથીઓને શિષ્યા પ્રશિષ્યાનો અત્રે આવેલા હતા.
પરિવાર મૂકી ગયા છે પોતાનાં જીવનમાં વ્યાકરણ, શ્રી આત્મારામજી મહારાજની જન્મ કોષ, પ્રાકૃત વ્યાકરણ, પ્રકરણ આદિ આગમન જયતિ .
અભ્યાસ કરેલ હતો. તેમનાં પવિત્ર આત્માને અખંડ, પરમ પૂજ્ય ગુરુદેવ, પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રીમદ્દ અનંત શાંતિ મળે તેમ પરમાત્માની પ્રાર્થના
કરીએ છીએ. વિજયાનંદ સુરીશ્વરજી ( આત્મારામજી ) મહારાજની
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
- શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશના ગ્રાહકોને નમ્ર સુચના. આપને પુસ્તક ૪૮ મા (સ', ૨૦.૦૬ ના શ્રાવણથી સં. ૨૦૦૭ ના અશાડ માસ એક વર્ષ )ની ભેટની બુક શ્રી આદશ જૈન સ્ત્રીરત્ન ભાગ ૨ m ( કિંમત બે રૂપીયાની ) આપવાનો નિર્ણય થયેલ છે, જે અશાડ માસમાં લવાજમ અને પોસ્ટેજ પૂરતા વી. પી.થી ભેટ મોકલવામાં આવશે. લવાજમ જેમનું આવેલ હશે તેમને પિસ્ટેજ પુરતા વી. પી.થી ભેટ મોકલીશુ. આમાનંદ પ્રકાશના ગ્રાહકોને અત્યાર સુધી ભેટ આપેલા હું દર ગ્રંથની નામાવલી આ ગ્રંથની પાછળના ભાગમાં આવેલ છે, જેથી નવા ગ્રાહકે થનારને માસિક સાથે કેવા સુંદર 2 થી દરવર્ષે ભેટ અપાય છે તે જાણી જૈન બંધુઓને ગ્રાહક થવા સૂચના કરીએ છીએ.
આવતા પર્યુષણ સુધીમાં નવા થનારાં (૧) લાઈફ મેમ્બરાને ઉપરોક્ત ચાર ગ્રંથા ભેટ આપવામાં આવશે. બીજા વર્ગ માં દાખલ થનારને ધારા પ્રમાણે ભેટ આપવામાં આવશે.
૧ મહાસતી શ્રી દમયંતી ચરિત્ર. - શ્રી માયિદેવસૂરિ વિરચિત મૂળ ઉપરથી અનુવાદ. સચિત્ર.. આ પૂર્વની પૂણ્યોગ અને શીલનું માહભ્ય સતી શ્રીદમય તીમાં અસાધારણ હતું, તેને શુદ્ધ અને સરલ ભાષામાં અનુવાદ કરાવી અમારા તરફથી પ્રકાશનનું કાર્ય શરૂ કરેલ છે. આ અનુપમ રચનામાં મહાસતી દમયંતીના અસાધારણુ શીલ મહાત્મ્યના પ્રભાવવડેના ચમત્કારિક અનેક પ્રસંગો, વર્ણને આવેલ છે. સાથે નળરાજા પ્રત્યે અપૂર્વ પતિભકિત, સતી દમયંતી સાસરે સીધાવતાં માબાપે આપેલી સેનેરી શિખામણ, જુગારથી થતી ખાના ખરાબી, ધૃત જનની ધૂર્તતા, પ્રતિજ્ઞાપાલન, તે વખતની રાજ્યનીતિ, સતી દમયંતીએ વન નિવાસનો વખતે, આવતા સુખ દુ: ખી વખતે ધીરજ, શાંતિ રાખી અને તે વખતે કેટલાયે મનુષ્યોને ધમ" પમાડેલ છે તેની ભાવભરીત નાંધ, તેમજ પુયલેાક નળરાજાની પૂર્વના અસાધારણ મહાટા પુણ્યબંધના યોગે તેમના માહાન્ય, મહિમા, તેમના નામ સ્મરણથી મનુષ્યોને થતા લાભ વગેરેનું અદ્ભુત પઠન પાઠન કરવા જેવું વર્ણન આચાર્ય મહારાજે આ ગ્રંથમાં આપ્યું છે. બીજી અંતર્ગત સુબેધક કથાઓ પણ આપવામાં આવેલી છે. ફોર્મ ૩૯ પાના ૩૧૨ સુ દર અક્ષરે, સુંદર બાઇડીંગ કલર ઝેકેટ સહિત કિંમત રૂા. ૭-૮-૦ પે સ્ટે જ જુદું'. હા છે રે
- બી - છે. એ જ ર ( ૨ જ્ઞાનપ્રદીપ ભાગ બીજો.
રોડ શો છે કે લેખક–આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિ મહારાજ - જ્ઞાનના પરિપાકરૂપે ધાર્મિક, નૈતિક અને સામાજિક વિષયે, લેખે કે જે સંસારમાં અટવાયેલા મનુષ્યને સાચી માનવતાને રાહ બતાવનાર, આબાલવૃદ્ધ સર્વ જન સમુહને હૃદયરપર્શ થતાં મનનપૂર્વક પઠનપાઠન કરનારને બોધપ્રદ અને સાથે આત્મિક આનંદ થવા સાથે મનુષ્ય જ મની કેમ સફલતા થાય તેવી રીતે, સાચી સુગંધી પુષ્પમાળારૂપે ગુંથી સોદી, સરસ, રાકભાષામાં તૈયાર કરવામાં આવેલ છે. સાતમાં વર્ષ ઉપર આ ગ્રંથના પ્રથમ ભાગનું ( એક હજાર કાપીનું') પ્રકાશન થતાં જૈન જૈનેતર મનુષ્યને ઉદારતાપૂર્વક એ કેએક કોપી ભેટ આપવામાં આવેલી હતી, તેની જ ફરી વખત એટલી બધી પ્રશંસા સાથે માંગણી થતાં તેની બીજી આવૃત્તિ ( એક હજ૨ કાપી )નું પ્રકાશન કરવામાં આવેલ તેને પણ ઉપરોક્ત રીતે સદ્ઉપયોગ કરવામાં આવેલ હતાં. આ બીજા ભાગમાં પણ તેજ વિદ્વાન આચાર્ય મહારાજની કૃતિના નવા ૩૭ વિવિધ વિષયોનો સમૂહ છે, તેની કિંમત રૂા. ૪) છે. વિશેષ લખવાં કરતાં વાંચીને લાભ લેવા નમ્ર સૂચના છે. (બાઇડીંગ થાય છે. )
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reg. No, B318 3 આદર્શ જૈન સ્ત્રીરત્ન ભાગ બીજો. જનસમૂહનું કલ્યાણ કરનારા મહાન પૂર્વાચાર્ય મહારાજાઓ રચિત કથાનુયોગ (કથા સાહિત્ય)માંથી પુષ્પ લઈ જુદી જુદી આદશ” ( જૈન સ્ત્રીરત્નો ) શીલવતી વગેરે પવિત્ર આઠ રમણીઓનું સુંદર, રસિક, બહેનો માટે આદરણીય, અનુકરણીય, બી -ગૃહિણી અને પવિત્ર સ્ત્રીરને થવા માટે આ મતી ચરિત્રા આલંબનરૂપ હોવાથી પ્રકાશન કરેલ છે. દરેક સની ચરિત્રોનું પઠન પાઠન કરતાં અને કૃવષ આદર્શ અનુપમરીતે જોવાય છે. વિશેષ લખવા કરતાં વાંચકને માનપૂર્વક વાંચવા નમ્ર સુચના છે. સુંદર ટાઇપ અને સારા કાગળ ઉપર સરલ ગુજરાતી ભાષા માં મજબુત અને આકર્ષક આઇડીંગથી તૈયાર કરવામાં આવેલ છે. કિંમત રૂા. 29-0=0 પોસ્ટેજ જી૬ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ (સચિત્ર ) ચરિત્ર, પરમાત્મા શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર. ( કિંમત રૂ. 13 ) આ ગ્રંથ સં. 2005 ની સાલમાં ભેટ આપવાનો હતો, તે અમારા માનવ તા પેટ્રન સાહે મા અને લાઈફ મેમ્બરાને ભેટ આપવામાં આવેલ છે, અને તે સાલમાં નવા થનારા લાઈફ મેમ્બરશને (પહેલા વર્ગનાને ને ભેટ આપવા માટે નક્કી કરેલ છેટલી મુદત સુધીમાં થયેલાં નવા થનાર સભ્યને ભેટ આપવા માં આવેલ પશુ છે. S | હુવે આ . 2006 ની સાલ ચાલતી હોવાથી આ સાલમાં ચાર ગ્રંથ ભેટ આપવાની ન જાહેર ખબર ધણી વખત આપવામાં આવેલ છે, તેમજ આત્માનંદ પ્રકાશમાં નવા થનાર લાઈફ મેમ્બરોને " પશુ તે ચારે મથા ભેટ આપવાની પશુ સુચતા પાયેલ છે, છતાં આ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર સચિત્ર, 5 સુંદર, આકર્ષક અને આત્મક૯યાણ સાધનાર' જેવાથી જૈન સમાજમાં પ્રિય થઇ પડવાથી, તે જ ગ્રંથ છે આ સાલ( હાલમાં ) નવા લાઈફ મેમર થવાની પ્રક્રિાવાળા જૈન બંધુઓ અને બહેન ( ગઈ સાલમાં જ ) | '' ભેટ અપાયેલ તે ઉપરોક્ત ચરિત્ર મંથ ભેટ મંગાવે છે, એ ધારાધોરણ પ્રમાણે અને સામાન્ય રીતે પણ, આગલા વર્ષોની ભેટ અપાઈ શકે નહિં; કારણ કે વાતુ ખાતાને દોષ આપનાર લેનારને પણ લાગે તેમ છે; પરંતુ નવા થનાર લાઈફ મેમ્બરાની મથની પ્રશસા જાણીને વાંચવા આદમકલ્યાણ સાધવા ધુંગા પડ્યા અમારા ઉપર આવેલ હોવાથી તેમના જેવાઈ છે, જેથી સભા એવા ઠરાવ પર આવી છે, કે જે પછી નવા થનારા લાઈફ મેમ્બર બધુઓને ખાસ આ ચરિત્ર વાંચવા માટે લેવાની જરૂર જ હોય તો સિલિકમાં હશે ત્યાં સુધીમાં રૂા. 101) લાઈડ શમર ફીના તથા રૂા. 7) શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્રના મળી રૂા. 108) મોકલી આપશે તો આ સાલના ભેટ આપવાના ચાર શ"થા સાથે તે પણ મોકલી આપવામાં આવશે. | આગલી ક્રાઈ૫ણુ સાલમાં થયેલા લાઈફ મેમ્બરાને ભેટ અપાયેલાં કાઈપણુ >> થની ભેટ માટેની ! માંગણી નવા થનારા સભ્યને નહિં કરવા નમ્ર વિનંતિ છે. બીજા વર્ગનાં લાઇફ મેમ્બરાને આ તથા બીજા ગ્રંથ ધારા મુજબ ભેટ આપવામાં આવશે. અમાવતી ૨૦૦૭ની સાલ માટે પેટ્રન સાહેબ તેમજ લાઇફ મેમ્બરને નવા માં થી નીચે લખેલા - સચિત્ર જે છપાય છે તે ભેટ આપવામાં આવશે, 1 શ્રી શ્રેયાંસનાથ પ્રભુ ચરિત્ર સચિત્ર. 2 શ્રી દેવભદ્રાચાર્ય રચિત શ્રી કથારનકોષ પ્રથમ ભાગ, જેમાં ( સભ્યત્વનું વિસ્તૃત સ્વરૂપ હરે બલ ઉપ૨ સુદર કથાઓ સહિત, ). | યોજનામાં નવા સચિત્ર સાહિત્ય થી. 1 શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર શ્રી સે મપ્રભાચા મૃત. 2 શ્રી કારતકૅ ભાગ 2 બીજો શ્રી દે ભદ્રાચાર્ય કત.. મુલા : ચાહ ગુલાબચ'દ લલ્લુભાઇ : ધી મહેાદય પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ : દાણાપીઠ-ન્નાવનગર. For Private And Personal Use Only