Atmanand Prakash Pustak 047 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૧૨૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
દેવિગિર અને જગદ્ગુરુ શ્રી વિજયહીરસૂરીશ્વરજી મહારાજ.
અકબરશાહ પ્રતિાધક શ્રી વિજયહીરસૂરીશ્વરજી મહારાજના જીવનનું વિસ્તૃત વર્ણન લગભગ તેમના સમકાલીન જ શ્રી દેવવિમલગણિએ રચેલા સ્વેપન્નવૃત્તિયુક્ત હીરસૌભાગ્યમહાકાવ્યમાં છે. તેના ૬ઠ્ઠા સમાં જણાવ્યુ છે કે-મુનિ હીરહ ( આચાર્ય પદવી પૂર્વે તુ હીરસૂરિ મહારાજનુ નામ ) તેમના ગુરુ શ્રી વિજયદાનસૂરિજીની પાસે નિખિલ વાડ્મયના અભ્યાસ કરીને ન્યાયશાસ્ત્રાભ્યાસ કરવા માટે શ્રી ધસાગરમુનિની સાથે દક્ષિણુના દેવગિરમાં ગયા હતા. ત્યાં રહીને તેમણે શ્રાવકાએ ખેલાવેલા બ્રાહ્મણપતિ પાસે તર્ક પરિભાષા, મિતભાષિણી, શશધર મણુક ડે, વરદરાજી, પ્રશસ્તપાદ ભાષ્ય, વર્ધમાન, વર્ધમાનેન્દ્વ, કિરણાવલી વગેરે ગ્રંથાના અભ્યાસ કરીને ગ ંગેશેાપાધ્યાયકૃત ચિંતામણિના અભ્યાસ કર્યો ૧હતા. અભ્યાસના બધા ખર્ચ ત્યાંના શેઠ દેવસી અને તેની પત્ની જસમાદેવીએ કર્યાં હતા. હીરર્ષે ત્યાં રહીને ખીજા પણ જ્યાતિષ, ગણિત, સામુદ્રિક, વ્યાકરણાદિ શાસ્ત્રોમાં નિપુણતા મેળવી હતી અને પછી ત્યાંથી પેાતાના ગુરુ પાસે મારવાડ ગયા હતા.
દેવિગિર સંબંધી ખીજા પ્રકીર્ણ ઉલ્લેખા,
આ ઉપરાંત બીજા પણ પ્રાસગિક ઉલ્લેખે। દેવવિગિરના સંબંધમાં જોવામાં આવે છે. ઉદાહરણા ——
શ્રી ધર્મઘાવિરચિત કલાકાચા કથાની સં. ૧૪૭૩માં ખંભાતમાં લખાયેલી એક પ્રતિના અંતમાં તેના લખાવનાર આદિનું વર્ણન કરતી ૪૮ શ્લોકની એક પ્રશસ્તિ છે. આ પ્રશસ્તિ પ્રેમી અભિનંદન ગ્ર ંથમાં પેતિāાસિષ્ઠ મવથી જ માતિ એ શીર્ષીક નીચે સારાભાઇ મણિલાલ નવાએ પ્રસિદ્ધ કરી છે. ( પૃ. ૫૪૬ થી પૃ. ૫૫૦ ) તેના ૯ મા તથા ૧૦ મા àાકમાં જણાવ્યું છે કે દેવગિરિમાં વસતા રાજમાન્ય રાજા નામના સધપતિએ શત્રુંજય--ગિરનાર-આબુ-અંતરિક્ષજી-જીરાઉલા-કુલપાક લગેરે તીર્થંŕની યાત્રા કરી હતી. ચાવીશ અને તે પછીના લેાકેામાં જણાવ્યું છે કે-“ નૂન નામના દેવિગિરમાં વસતા સંઘપતિએ અંતરિક્ષ વિગેરે તીર્થાંની યાત્રા કરીને શત્રુજય-ગિરનાર-આબુ વિગેરે તીર્થ યાત્રા માટે સઘ લઈને ચાલ્યા હતા. બધી યાત્રા કરીને સ ંઘ પાટણ આવ્યા હતા અને ત્યાં તપાગચ્છાધિપતિ શ્રી સામસુ ંદરસૂરિને વાંધા હતા. ત્યાં પાટણમાં જ ઉપર જણાવેલ રાજા (રાજમલૢ ) નામના સંઘવીની દેસાઈ નામની પત્નીએ ગુરુદેશનામાં પુસ્તક લખાવવામાં મહાન કુળ સાંભળીને સ. ૧૪૭૩ માં ખંભાતમાં પ્રતિ લખાવી હતી.”
શ્રી પ્રતિષ્ઠાસેામ મુનિએ સ. ૧૫૨૪ રચેલા શ્રી સામસુ ંદરસૂરિતું જીવન વણું વતા સામસૌભાગ્ય કાવ્યમાં જણાવ્યું છે કે સામસુંદર સૂરિજીએ દેવકુલપાટકમાં જ્યારે શ્રી
૧ અહીંથી વિહાર કરી મારવાડમાં ગયા પછી સ, ૧૬૦૭ માં નાડાલાઇ ગામમાં પંડિત પદવી હીરહ મુનિને ગુરુમહારાજે આપી છે. એટલે આ દેવગિરિમાં આ અભ્યાસને સમય સ. ૧૬૦૭ થી પૂર્વે છે.